طرز تهیه دمپختک به روش های مختلف را به شما یاد داده ایم. طرز تهیه دمپختک بدون گوشت و مرغ نیز در این مقاله اورده ایم تا گیاه خواران با تهیه آن از منبع خوب ویتامین و انرژی برخوردار شوند.
دمپختک چیست ؟
دمپختک یکی از غذاهای سنتی ایرانی است که در نقاط مختلف کشور بهشکلهای مختلفی پخته میشود. این غذای ساده و سریع که شباهت زیادی به استانبولی دارد، برای هر فصلی از سال مناسب است و از آنجا که بیشتر بهصورت کته آماده میشود و مواد با هم پخته میشوند، خواص برنج و مواد غذایی آن باقی میماند. رایجترین نوع دمپختک، دمپختک گوجه است؛ گرچه هرکس بر اساس ذائقه و سلیقه خود از باقالی، شوید، مرغ یا گوشت (ترجیحا ماهیچه یا گردن) و… استفاده میکند.
دمپختک باقالی تهرانی
دمپختک باقالی یا دمی زردک از غذاهای سنتی مردم تهران است که جزو سادهترین غذاهای ایران به شمار میرود و با کمترین مواد اولیه یعنی برنج، زردچوبه و باقلا زرد خشک تهیه میشود. دمی زردک شکلهای مختلفی دارد و میتوان بهجای باقلای خشک، از حبوباتی همچون عدس، ماش و لوبیا چشم بلبلی استفاده کرد.
مواد لازم برای ۳ تا ۴ نفر:
- ۲ پیمانه برنج
- یک پیمانه باقالی زرد خشک (لپه باقالی یا باقالی دمپختک)
- یک عدد پیاز بزرگ
- نمک و فلفل و زردچوبه به میزان لازم
طرز تهیه دمپختک باقالی تهرانی
۱. ابتدا پیازها را نگینی ریز خرد کنید و با مقداری روغن تفت دهید تا سبک و طلایی شوند.
۲. لپه باقالی را به آن اضافه کنید و خیلی مختصر تفت دهید تا مانع از لهشدن باقالی شود؛ اما مراقب باشید که نسوزد.
۳. زردچوبه و نمک و فلفل سیاه را در غذا بریزید و برای مدت حدود یک دقیقه تفت دهید.
۴. در این مرحله نوبت به افزودن برنج میرسد که باید همراه با آب به بقیه مواد اضافه کنید. مقدار آب در حدی باشد که بهاندازه یک بند انگشت روی برنج را بگیرد.
۵. این مخلوط را هم بزنید و به آن نمک و روغن مایع اضافه کنید. حرارت را متوسط رو به زیاد کنید و وقتی آب جوش آمد، آن را روی حرارت متوسط بگذارید و پس از کشیدهشدن آب برنج، حرارت را ملایم کنید. روی آن دمکنی قرار دهید و اجازه دهید تا مثل کته دم بکشد.
۶. حالا که با طرز تهیه دمی باقالی تهرانی آشنا شدید، میتوانید آن را تهیه کرده و در کنار ترشی، ماست یا سالاد شیرازی نوش جان کنید.
نکته های تهیه دمپختک باقالی
- از آنجا که در طرز تهیه دمی باقلا از رب گوجهفرنگی استفاده نمیشود و رنگ آن به زردچوبه وابسته است، پس در مصرف آن دستودلباز باشید.
- باقالی خشک را از سه تا چهار ساعت قبل خیس کنید.
- برای طعم بهتر غذا میتوانید از ترکیب کره و روغن برای تفتدادن پیازها استفاده کنید.
- در طرز تهیه دمی باقالی، نسبت برنج و باقالی باید همیشه دو به یک باشد.
- مقدار آبی که برای پخت برنج استفاده میکنید، باید یک پیمانه بیشتر از مقدار کل برنج باشد.
- نمک غذا را بچشید که بینمک نباشد؛ اما یادتان باشد که غذا نباید خیلی خوشنمک باشد؛ زیرا وقتی آب برنج تمام میشود، طعم شورتری پیدا میکند.
- دمپختک را ترجیحا با برنج ایرانی بپزید تا عطروطعم بهتری بگیرد.
- برای پخت دمپختک یا برنج کته نباید موقع جوشیدن، آن را هم بزنید؛ زیرا این کار باعث خردشدن برنج میشود.
دمی باقالی با شوید
مواد لازم برای ۳ نفر:
- ۲۰۰ گرم باقالی زرد خشک
- دوسوم پیمانه شوید خشک یا ۱۵۰ گرم شوید تازه
- ۲ پیمانه برنج
- ۲ عدد پیاز متوسط
- ۳ حبه سیر یا ۵ شاخه سیر تازه
- یک قاشق چایخوری زردچوبه
- نمک و روغن به میزان لازم
طرز تهیه دمپختک باقالی با شوید
۱. برنج را همراه با آب و نمک بهمدت یک ساعت بخیسانید.
۲. اگر از شوید تازه استفاده میکنید، آن را خرد کنید. سیر تازه را نیز خرد کنید.
۳. باقالی را از قبل برای سه تا چهار ساعت خیس کنید و سپس همراه با آب روی حرارت بگذارید و اجازه دهید تا نیمپز شود.
۴. پیاز نگینی را در مقداری روغن روی حرارت کم تفت دهید تا نرم شود. سپس به آن زردچوبه و سیر را اضافه کنید و تفت دهید.
۵. در این مرحله نوبت به افزودن نمک، شوید و باقالی نیمپز است که باید تفت مختصری بخورند.
۶. آب برنج را دور بریزید و آن را به باقی مواد بیفزایید. سپس به آن آب اضافه کنید، در حدی که یک بند انگشت آب روی برنج باشد که حدود ۱٫۵ تا دو سانتیمتر میشود.
۷. در ظرف را نگذارید و اجازه دهید که با حرارت متوسط بپزد تا آب آن جذب شود. حالا مواد را کمی مخلوط کرده و حرارت را کم کنید و روی در قابلمه دمکنی بگذارید. اجازه دهید دمی باقالی در مدت ۴۵ دقیقه دم بکشد.
دمپخت ماش
دمپخت ماش را میتوانید بهتنهایی میل کرده یا در کنار آن گوشت یا مرغ سرو کنید. طرز تهیه دمپخت ماش شبیه ماش پلو است و شهرهای مختلف این غذای خوشمزه را به روش خاص خود تهیه میکنند؛ با این حال این طور به نظر میرسد که اصالت این پلوی گیاهی به استان چهارمحال و بختیاری برمیشود. تهیه این غذا کاملا سلیقهای است و میتوانید در آن گوجه یا هویج بریزید. این غذا بهخاطر وجود ماش حاوی فیبر، پروتئین و… است و نقش بسزایی در سلامتی دستگاه گوارش و کاهش پوکی استخوان دارد.
مواد لازم برای ۳ نفر:
- ۲ پیمانه برنج
- یک پیمانه ماش
- یک عدد پیاز متوسط
- یک قاشق غذاخوری زردچوبه
- نمک به میزان لازم
طرز تهیه دمپختک ماش
۱. ماش را بهمدت هشت تا ۱۰ ساعت خیس کرده و بعد آن را آبکشی کنید.
۲. پیاز نگینی خردشده را در کمی روغن تفت دهید تا سبک و نرم شود. سپس زردچوبه را اضافه کنید و حدود ۳۰ ثانیه تفت دهید.
۳. ماش خام را به پیاز اضافه کنید و کمی تفت دهید تا هنگام پخت، پوست آن جدا نشود؛ ضمن اینکه طعم پیاز و زردچوبه به خورد آن برود.
۴. حدود یک پیمانه آب ولرم روی مواد بریزید و وقتی جوش آمد، در قابلمه را بگذارید و اجازه دهید که ماش با شعله ملایم بپزد و آب آن کاملا تبخیر شود.
۵. برنج را از چند ساعت قبل خیس کنید. سپس آن را با چهار پیمانه آب و کمی نمک روی شعله زیاد قرار دهید و وقتی آب برنج رو به اتمام بود، ماش و پیازداغ را به آن بیفزایید. پس از کشیدهشدن آب برنج، زیر قابلمه را کم کنید و روی آن دمکنی بگذارید.
۶. اگر ماش پلو را ساده نوش جان میکنید، میتوانید چند عدد خرما در روغن تفت دهید و دمپخت را با خرما و نیمرو سرو کنید.
نکته های تهیه دمپخت ماش
- برای تهیه دمپخت ماش با گوشت چرخکرده میتوانید مقداری گوشت را با پیاز تفت دهید و باقی مراحل را طبق روش ذکرشده انجام دهید.
- در صورت تمایل میتوانید کمی رب گوجه یا گوجهفرنگی را همراه زردچوبه به پیاز اضافه کنید و تفت دهید تا دمپخت قرمزرنگی داشته باشید.
- اگر هنگام دم کشیدن برنج، از زیره استفاده کنید، عطروبوی دمپخت ماش دوچندان میشود.
- دمپخت ماش در کنار مرغ، ماهیچه، گوشت تکهای و حتی تن ماهی حسابی میچسبد.
دمپختک شیرازی
دمپختک شیرازی با انواع گوشت (مرغ، گوسفند یا گوساله)، برنج، پیاز، سیر، کلم برگ یا کلم قمری، هویج، عدس، سبزیجات، لوبیا، نمک، فلفل سیاه و زردچوبه تهیه میشود. این غذای لذیذ را میتوانید در دورهمیهای خانوادگی و حتی مهمانیهای مجلسی سرو کنید. از آنجا که این دمپختک طعم فوقالعادهای دارد، در دیگر شهرهای ایران نیز محبوبیت زیادی پیدا کرده است.
دمپختک شیرازی را میتوانید بدون گوشت بپزید و از طعم یک غذای گیاهی ایرانی لذت ببرید. این غذا که سرشار از ویتامین و مواد معدنی است، مانع از بروز انواع بیماریها میشود و بهخاطر اینکه غذایی سالم و مقوی است، گزینهای عالی برای رژیم غذایی کودکان یا افراد مسن به حساب میآید.
دمپخت ماهی بوشهری (لخلاخ)
مواد لازم برای ۳ نفر:
- ۴۰۰ گرم ماهی
- ۳۰۰ گرم شويد و گشنيز خردشده
- ۲ پیمانه برنج
- ۱۵۰ گرم لوبیا چشم بلبلی
- یک عدد پياز بزرگ
- سه حبه سير بزرگ
- یکهشتم قاشق چایخوری دارچين
- یک قاشق چایخوری زردچوبه
- یک قاشق چایخوری پودر تخم گشنيز
- نمک و فلفل به میزان لازم
طرز تهیه دمپخت ماهی بوشهری
۱. ابتدا لوبيا چشم بلبلی را بپزید.
۲. پياز خردشده را تفت دهید و وقتی که نرم و طلایی شد، دارچين و پودر تخم گشنيز را به آن اضافه کنید و خوب تفت دهید تا عطروبوی آن بلند شود.
۳. حالا سير رندهشده، زردچوبه و نمک و فلفل را بیفزایید و هم بزنید تا سیر نسوزد.
۴. سبزی خردشده را نیز به باقی مواد اضافه کنید و تفت دهید.
۵. در این مرحله ماهی را همراه با مقداری آب (حدود ۳٫۵ پیمانه آب) در تابه بریزید و در آن را بگذارید تا ماهی بپزد. برای تهیه این غذا میتوانید از ماهی سنگسر، هامور، شیر، سرخو، جَش و غیره استفاده كنيد.
۶. پخت ماهی خیلی سریع است و حدودا در ۲۰ دقیقه میپزد.
۷. ماهی را از تابه درآورید. برنجی که از دو تا سه ساعت قبل با نمک خیس کردهاید و همین طور لوبيا پخته را در آب ماهی بریزید و اجازه دهید تا بپزد و آب آن کشیده شود.
۸. وقتی آب برنج تمام شد، ماهی را روی برنج قرار دهید و در تابه را بگذارید تا دم بکشد. در صورت تمایل میتوانید ابتدا تیغهای ماهی را بگیرید و بعد آن را روی برنج بگذارید.
دمپختک با گوجه
مواد لازم برای ۴ تا ۵ نفر:
- ۳ پیمانه برنج
- ۲ عدد سیبزمینی متوسط
- یک عدد پیاز متوسط
- ۸ عدد گوجه فرنگی
- ۲ قاشق غذاخوری رب گوجهفرنگی
- نمک، فلفل سیاه و زردچوبه به میزان لازم
طرز تهیه دمپختک با گوجه
۱. ابتدا پیاز را نگینی خرد کنید و در روغن تفت بدهید تا نرم شود.
۲. سیبزمینیها را نگینی خرد کنید و با پیاز تفت دهید.
۳. گوجهفرنگی را درشت خرد کنید. در صورت تمایل میتوانید ابتدا پوست آن را بگیرید و بعد خرد کنید. برای پوستکردن گوجه فقط باید با چاقو روی آن یک علامت بعلاوه ایجاد کنید و برای یک تا دو دقیقه در آب جوش بگذارید و سپس فورا به آب سرد منتقل کنید.
۴. گوجهفرنگی را به سیبزمینی و پیازها بیفزایید و اجازه دهید که کمی سرخ شود. در ادامه رب گوجهفرنگی، نمک، فلفل سیاه و زردچوبه را در غذا بریزید و کمی تفت دهید تا بومی خامی رب و زردچوبه از بین برود.
۵. حالا نوبت به افزودن برنج خیسخورده به باقی مواد است. پس اینکه همه مواد را با هم مخلوط کردید، روی آن آب بریزید، در حدی که بهاندازه یک بند انگشت روی آن آب باشد.
۶. نمک و روغن را نیز در همین مرحله به برنج اضافه کنید و اجازه دهید که آب برنج جوش بیاید. حرارت گاز را روی متوسط بگذارید و وقتی آب برنج کشیده شد، روی آن دمکنی قرار دهید و اجازه دهید با حرارت ملایم دم بکشد.
۷. طرز تهیه دمپختک سیبزمینی یا همان دمپختک گوجه بسیار ساده است که در مدتزمان کوتاهی میتوانید آن را تهیه کنید.
دمپختک شوید با مرغ
مواد لازم برای ۲ نفر:
- ۲ پیمانه برنج
- ۲ تکه مرغ
- یک عدد پیاز
- شوید به میزان لازم
- نمک و فلفل و زردچوبه به میزان لازم
طرز تهیه دمپختک شوید با مرغ
۱. ابتدا مرغ را همراه با یک عدد پیاز و مقداری نمک و فلفل و زردچوبه بپزید.
۲. برنج را از دو تا سه ساعت قبل با مقداری نمک خیس کنید و بعد آب آن را دور بریزید. آب مرغ را صاف کنید و برنج را در آن بپزید. مقدار آب غذا باید بهاندازهای باشد که یک بند انگشت آب روی برنج قرار بگیرد. پس اگر آب مرغ کم بود، به میزان لازم آب به برنج اضافه کنید.
۳. نمک آن را بچشید که کم نباشد و مقداری روغن و شوید در آن بریزید و مخلوط کنید.
۴. اجازه دهید که برنج با حرارت متوسط رو به زیاد بپزد تا اینکه آب آن تمام شود.
۵. حالا مرغ ریششده یا تکهای را وسط برنج قرار دهید و برنج را از اطراف روی مرغها بریزید. حرارت را کم کنید و در تابه را دمکنی بگذارید تا برنج دم بکشد.
۶. از آنجا که شوید روغن زیادی به خود جذب میکند، در صورت خشکبودن غذا میتوانید هنگام سرو مقداری روغن یا کره روی آن بدهید و با ماست یا سالاد شیرازی سرو کنید.
نکته تهیه دمپختک شوید با مرغ
- دمپختک شوید را میتوانید با گوشت قرمز نیز تهیه کنید که برای این منظور بهتر است گوشت گردن یا ماهیچه را بپزید و مراحل ذکرشده برای مرغ را انجام دهید.
دمپختک با نیمرو
مواد لازم برای ۴ نفر:
- ۳ پیمانه برنج
- یک پیمانه سرپر باقالی زرد
- یک عدد پیاز بزرگ
- یک قاشق چایخوری زردچوبه
- تخممرغ به تعداد افراد
- نمک و فلفل سیاه به میزان لازم
طرز تهیه دمپختک با نیمرو
۱. باقالی را از یک ساعت قبل خیس کنید و بعد آب آن را دور بریزید و باقالی را بپزید؛ البته در حدی که تقریبا نیمپز شود.
۲. یک عدد پیاز بزرگ را خرد کرده و بعد سرخ کنید. سپس به آن زردچوبه بزنید و کمی تفت دهید تا خامی آن از بین برود.
۳. برنج را همراه با نمک و روغن در قابلمه بریزید و روی حرارت متوسط بگذارید تا جوش بیاید. مقدار آب در حدی باشد که برای برنج کته در نظر میگیرید.
۴. قبل از اینکه آب برنج تمام شود، باقالی نیمپز، پیازداغ و زردچوبه را به آن بیفزاید و بهآرامی هم بزنید تا باقالیها له نشوند.
۵. پس از اینکه آب برنج تمام شد، آن را دم بگذارید و در آخر روی آن کره یا روغن محلی بریزید.
۶. بعد از کشیدن دمپختک در ظرف موردنظر میتوانید برای هر نفر یک عدد نیمرو که زرده آن تقریبا عسلی است، روی برنج قرار دهید و سرو کنید.
دمپختک کلم کازرونی
دمپخت کلم کازرونی را میتوانید بهصورت آبکشی و دمی (کته) تهیه کنید.
مواد لازم برای ۵ نفر:
- ۷۰۰ گرم گوشت قیمهای
- ۴ پیمانه برنج
- یک پیمانه لوبیا چشم بلبلی
- ۵۰۰ گرم ترخون پاکشده یا یکچهارم پیمانه ترخون خشک
- ۲۰۰ گرم شوید تازه
- یک عدد کلم برگ متوسط
- یک قاشق چایخوری رب گوجهفرنگی
- یک عدد پیاز درشت
- ۳ حبه سیر
- نمک، فلفل و زعفران دمکرده به میزان لازم
طرز تهیه دمپختک کلم کازرونی
۱. لوبیا چشم بلبلی را از شب قبل خیس کنید و بعد با کمی آب و نمک بپزید.
۲. برنج را از چند ساعت قبل در آب و نمک خیس کنید.
۳. کلم برگ را خرد کنید و همراه پیاز خلالی در روغن تفت دهید.
۴. در ادامه نوبت به افزودن گوشت قیمهای میرسد که باید با کمی پودر دارچین، نمک، فلفل سیاه، زعفران دمکرده و رب گوجهفرنگی به کلم و پیاز اضافه کنید و تفت دهید تا گوشت تغییررنگ دهد.
۵. مقداری آب در غذا بریزید و بگذارید تا گوشت بپزد.
۶. سپس لوبیا چشم بلبلی پخته، سیر خردشده، شوید، ترخون تازه خردشده یا ترخون خشک را با بقیه مواد مخلوط کنید.
۷. برنج خیسخورده را به روش آبکشی بپزید و بعد مواد غذا را مثل پلوی مخلوط، لابهلای برنج بدهید.
۸. حالا مقداری روغن روی برنج بریزید و آن را دم کنید.
۹. وقتی برنج دم کشید، میتوانید بسته به ذائقهتان روی آن روغن حیوانی یا کره بریزید تا خوش عطروبو شود.
نکته تهیه دمپخت کلم کازرونی
- برای اینکه غذا را بهصورت دمی تهیه کنید، گوشت و پیاز و ادویهها را تفت دهید و سپس آب در آن بریزید تا بپزد. در ادامه سیر و شوید را در کمی روغن تفت دهید و بعد آن را به مایه گوشتی اضافه کنید. نمک و فلفل غذا را تنظیم کنید. بعد ترخون را در آن بریزید و وقتی دو تا سه جوش خورد، برنجی که از دو ساعت قبل خیس کردهاید، همراه با مقداری روغن به باقی مواد بیفزایید و مخلوط کنید. اگر بهاندازه یک بند انگشت، آب روی برنج نبود، میتوانید مقداری آب در آن بریزید. آن را به روش برنج کته دم کنید.
دمپختک لوبیا چشم بلبلی
دمپختک لوبیا چشم بلبلی از جمله غذاهای ساده مناسب گیاهخواران است.
مواد لازم برای ۴ نفر:
- ۳ پیمانه برنج
- یک پیمانه لوبیا چشم بلبلی
- ۲ پیمانه شوید خردشده
- ۵ پیمانه آب
- نصف پیمانه روغن
- نمک به میزان لازم
طرز تهیه دمپختک لوبیا چشم بلبلی
۱. لوبیا چشم بلبلی را از ۱۲ ساعت قبل در آب خیس کرده و در این مدت آب آن را عوض کنید تا نفخش گرفته شود. سپس لوبیا را با آب و کمی نمک بپزید.
۲. برنج را بشویید و با پنج پیمانه آب و مقداری نمک برای دو ساعت خیس کنید و سپس آب برنج را دور بریزید. حالا برنج را همراه با نمک و مقداری روغن روی حرارت قرار دهید تا آب برنج بجوشد.
۳. بدون اینکه در قابلمه را بگذارید، اجازه دهید که برنج روی حرارت متوسط بجوشد. وقتی بیشتر آب برنج تبخیر شد، لوبیای پخته و شوید خردشده را به برنج اضافه و مخلوط کنید.
۴. زمانی که آب برنج بهطور کامل کشیده شد، حرارت زیر قابلمه را کم کنید و برای دمکنی بگذارید تا برنج دم بکشد.
دمپختک میگو
مواد لازم برای ۴ نفر:
- ۲ پیمانه برنج
- ۵۰۰ گرم سبزی پاک نکرده (گشنیز و شوید)
- دو قاشق غذاخوری شنبلیله خشک
- ۳۰۰ گرم میگو
- زردچوبه، ادویه پلویی، نمک و فلفل به میزان لازم
- یک عدد پیاز متوسط
- سه حبه سیر
طرز تهیه دمپختک میگو
۱. پیاز را نگینی خرد کنید و در روغن تفت دهید تا سبک و نرم شود.
۲. گشنیز و شوید را خرد کرده و به پیاز اضافه کنید تا کمی تفت بخورد. سپس زردچوبه، ادویه پلویی، نمک و فلفل و سیر خردشده را در غذا بریزید و تفت دهید تا عطروبوی آنها بلند شود.
۳. در مرحله بعد میگوها را اضافه کنید و همراه با باقی مواد تفت دهید.
۴. تمر هندی را در یک لیوان آب خیس کرده و بعد آن را از صافی رد کنید. حالا یک لیوان آب تمبر هندی را به بقیه مواد بیفزایید.
۵. در آخر نوبت به افزودن برنج همراه با دو لیوان آب است. در صورتی که آب کم بود، میتوانید مقداری بیشتری آب در آن بریزید.
۶. برنج را به روش کته درست کرده و نوش جان کنید.
خواص دمپختک
در صورتی که دمپختک با باقلا یا ماش، شوید، گوشت مرغ یا گوشت قرمز همراه شود، خواص بینظیری برای بدن خواهد داشت. این دمپختک حاوی انواع ویتامینهای A ،C ،D ،E و گروه ویتامینهای B، کربوهیدرات، سدیم، پتاسیم، اسید فولیک، پروتئین، کلسیم، منیزیم، منگنز، آهن و اسید چرب امگا ۳ و غیره است. خواص متعدد دمپختک عبارتاند از:
- استحکام استخوانها و دندانها و جلوگیری از بروز پوکی استخوان بهعلت داشتن کلسیم، منیزیم، فسفر و ویتامین D
- بهبود عملکرد سیستم عصبی شادی و نشاط و رفع اضطراب و افسردگی در اثر وجود ویتامین B۱۲ و اسید چرب امگا ۳
- تقویت سیستم ایمنی بدن و محافظت از بدن در برابر بیماریهای مختلف بهویژه انواع سرطانها بهخاطر وجود ویتامینهای A ،C و E
- بهبود آرتروز در نتیجه سلنیوم موجود در دمپختک
- افزایش تعداد گلبولهای قرمز خون و رفع کمخونی بهواسطه وجود ویتامین B۱۲، آهن و اسید فولیک
- تقویت عمومی، افزایش انرژی و عضلانی شدن بدن بهعلت پروتئین بالای غذا
- مؤثر در شادابی و طراوت پوست و مو
طعم دمپختک
دمپختک یا دمی باقالی یکی از غذاهای اصیل ایرانی است که طرز تهیه بسیار راحتی دارد و غذای نسبتا ارزانی محسوب میشود. در نتیجه این غذای لذیذ مناسب زوجهای جوان است که بهدنبال یک غذای بیدردسر و ساده هستند؛ فقط کافی است طرز تهیه دمی باقالی برای دو نفر را یاد بگیرند و تا سالیان سال آن را در رژیم غذایی خود داشته باشند.