سفر به روستای کندوان می تواند سفری شگفت انگیز و ماجراجویانه باشد. این روستای عجیب و غریب با مردمان خونگرم سالانه پذیرای تعداد زیادی از مسافران است. اگر به دنبال سفری دو یا سه روزه در جایی آرام و دنج با آب و هوای خوب هستید بی شک کندوان بهترین گزینه برای شماست. گروه سفر و گردشگری پارس مگ صفر تا صد اطلاعاتی که برای این سفر نیاز دارید را برایتان شرح داده است.
روستای کندوان تبریز کجاست؟
این روستا در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی تبریز واقع شده و یکی از روستاهای دهستان سهند از توابع شهر اسکوست. فاصله اسکو تا کندوان ۲۰ کیلومتر بیشتر نیست و از آنجایی که به همراه روستای میمند تنها روستاهای صخرهای جهان هستند که هنوز زندگی در آنها جریان دارد، سالانه گردشگران زیادی راهیاش میشوند.
این روستا که برخی قدمتش را ۷ هزار سال میدانند، در دل کوه سلطان داغی قرار دارد. ارتفاع روستا از سطح دریا ۲۲۰۰ متر است و رودخانه کندوان در امتدادش جریان دارد. زیباییهای اینجا باعث شده جزو آثار ملی نیز به ثبت برسد و جزو یکی از عجیب ترین روستاهای ایران به حساب بیاید.
چرا باید اینجا را ببینیم؟
کندوان، روستایی عجیب و غریب است که در ایران لنگه ندارد. ۱۱۷ خانواده این روستا در دل کوه زندگی میکنند و دیگر کجای دنیا میشود این تجربه ناب را داشت و آدمهایی را دید که خانههایشان در دل کوه کنده شده؟
اینجا، منطقهای کوهستانی با مراتع بسیار است که هوای خنکی دارد، با کوچه پس کوچههایی ساکت و بالکنهای پرگل جلوی بعضی از خانهها و همه اینها برای مایی که در زندگیمان دیدن این چیزها کم پیش میآید حیرتانگیز است.
روستای کندوان که به دلیل گدازهها و مواد مذاب به جا مانده از دل آتشفشان و همچنین دخالت آدمها در طی سالها به این شکل و شمایل درآمده، روستایی مخلوطی شکل است که به خاطر کله قندی بودن و شباهت خانههایش به کندوی عسل به این نام معروف شده.
علت شکلگیری روستای کندوان
شکلگیری روستای کندوان و صخرههای کله قندی آن مرهون موهبت طبیعت و فعالیت آتشفشانی کوه سهند است. ارتفاعات سهند یکی از مهمترین كوههای آتشفشانی خاموش ایران است.
از دهانههای قلل آتشفشانی سهند و دیگر كوههای آتشفشانی، طی هزاران سال، مواد مذاب بیرون جهیده است. این گدازهها در طی قرون متمادی روی هم انباشته شده و بهتدریج روی آنها پوستهای از سنگ توف (Tuff) در طبقات مختلف ایجاد شده است.
صخرهای کله قندی روستای کندوان حاصل فعالیتهای آتفشانی سهند است که در طی زمان در اثر عوامل طبیعی به این شکل در آمدهاند
توفها و گدازههای آتشفشانی، بهوسیله باد، باران و برف در طی هزاران سال متمادی تغییر شكل یافته و به فرم كران در آمده است و كم كم قسمتهای كم مقاومت و كمتر سخت كران، ریخته و بخشهای سختتر باقی مانده و وضعیت كنونی را ایجاد کرده است كه بیشتر به معجزه طبیعت شباهت دارد.
باد و باران مفرط بهخصوص در كرانهای بخش ورودی روستای كندوان بیشتر مؤثر بوده و صدمه زیادی به آنها وارد كرده است؛ در صورتی كه در شرق و انتهای روستا به خاطر وجود تپههای مرتفع، كرانها بلندتر و سالمتر باقی ماندهاند.
تاریخ روستا ؛ سفر به روستای کندوان
معماری روستا یکی از شگفتیهایش است. اینجا روستایی سنگی و صخرهایست. قطره دیوارها بسیار نازک و حدود ۲ متر است. از اینروست که داخل خانهها در تابستانها خیلی خنک است و زمستانها هم به طور طبیعی گرم میماند.
ارتفاع این تودهه صخرهای در حدود ۴۰ متر است و بیشتر لایههای کله قندی یا همان کرانها به ۴ طبقه میرسند. این طبقات از هم مستقلند و برای رسیدن به طبقات بالایی پلههایی از خود کران به وجود آمده. نورگیرها در طبقات بالایی قرار دارند و جنسشان چوبی یا شیشهایست.
کندوان تبریز، روستایی تاریخیست. برخی عمر آن را ۶ هزار سال تخمین میزنند و برخی دیگر تاریخ آن را مربوط به ۳ هزار سال پیش میدانند. تاریخ سکونت آن را نیز به قرن هفتم هجری هجوم مغولها نسبت میدهند. روایتهایی مبنی بر سکونت عشایر در این منطقه به عنوان ساکنان اولیه در دسترس است. آنها از حفرهها به عنوان اقامتگاه موقتی استفاده میکردند.
روایت دیگر در مورد مردم روستای حیله ور است. این روستا در ۲ کیلومتری کندوان قرار داشته و مردم آن از دست مغولها فرار کرده و به کندوان پناه بردهاند. یک عده هم ساکنان اولیه را جنگجویانی میدانند که در حال گذر از این منطقه آن را برای دفاع و استفاده نظامی مناسب دیدهاند.
و اما روایت دیگری هم وجود دارد که ساکنان اولیه را مهاجران دریاچه ارومیه میداند که از دست ایلامیها و مارهایشان در جنگ ایلام و آشور فرار کرده و به این منطقه آمده بودند.
کوچههای کندوان
یکی از لذتهای سفر به کندوان پیاده روی در کوچههای پرشیب این روستاست. بر روی مسیرهای پیادهروی در روستای کندوان شیارهایی ناشی از جریان تخربی آب وجود وارد.
ارتفاع پلههایی که در این مسیرها قرار گرفته بلند است و راهی که کرانها را به یکدیگر متصل میکند باریک، اما افراد محلی به راحتی عبور و مرور میکنند.
گسلهایی که در روستا قرار دارند کندوان را به چندین بخش تقسیم میکنند. این گسلها نقش هدایت فاضلاب، باران و آب حاصل از ذوب برفها را به سمت رودخانه برعهده دارند.
آب و هوای روستای کندوان
روستای کندوان یک روستای ییلاقی و کوهستانی است که زمستانی سرد و برفی و تابستانی خنک و مطبوع دارد.
بنابراین بهترین زمان سفر به این روستای خوش آب و هوا فصول بهار و تابستان است.
امکانات رفاهی کندوان ؛ سفر به روستای کندوان
- مسجد؛
- حسینیه؛
- بقالی؛
- اقامتگاه بومگردی؛
- سرویس بهداشتی؛
- پارک تفریحی؛
- آب لولهکشی؛
- برق؛
- سوغاتفروشی؛
- رستوران؛
- بوفه؛
- زمین بازی کودکان؛
- نمازخانه؛
- پارکهای متعدد؛
- آنتندهی محدود تلفنهمراه.
سوغات و امکانات کندوان
عسل کوهستان یکی از مهمترین محصولات کندوان است. لبنیات، آبمعدنی، گردو، گیاهان دارویی، دوشاب یا شیره انگور، عسل و بادام از خوراکیهایی است که میتوانید با خود از این روستا سوغات ببرید. همچنین گلیم، جاجیم و روسریهای کلاقهای نیز از صنایعدستی تولید شده این مردمان است.
خشکبار یکی دیگر از سوغات خطه آذربایجان است که به برکت آب و هوای مناسب در اکثر مناطق استان، محصولات خشکبار با کیفیت عالی عرضه میشود. در صورتی که در فصل تابستان به کندوان سفر کردید، از میوههای خوشمزه این فصل و این روستا مانند زردآلو و آلبالو غافل نشوید.
گاهی نیز در ایام نوروز نمایشگاه صنایعدستی در ورودی روستا برگزار میشود و هنرهای سنتی و سوغات کندوان در معرض نمایش و فروش قرار میگیرد.
چاپ باتیک بهعنوان هنر منحصربهفرد منطقه اسکو، سفال، انواع هنرهای چوبی از جمله منبت، معرق و کندهکاری، بافتههای داری مانند قالی و گلیم و ورنی، شیشهگری سنتی، سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی، غذاهای محلی و خشکبار، همراه با عسل بسیار مرغوب کندوان و دیگر سوغاتیهای استان در این نمایشگاه وجود دارد که میتوانید از آنها خرید کنید.
غذای کندوان
همواره چشیدن طعم غذاهای سنتی یک منطقه میتواند به یک خاطره زیبا در سفر تبدیل شود. به همین خاطر در این قسمت قصد داریم تا برخی از غذاهای سنتی کندوان و بهترین رستورانهای این روستا را به شما معرفی کنیم.
رستورانهای کندوان
- رستوران هتل لاله کندوان؛
- رستوران هتل صخرهای کندوان؛
- غذاخوری حاج قربان؛
- کافه آفتابگردون کندوان.
غذای سنتی کندوان
- آبگوشت محلی؛
- کوفته محلی؛
- باقالیپلو با ماهیچه محلی.
بهترین فصل سفر به روستای کندوان
تا اردیبهشت و اوایل خرداد هنوز این منطقه به دلیل کوهستانی بودنش سرد است. بنابراین بهترین فصل سفر تابستان تا اواخر شهریور است. پاییز و زمستانهای این منطقه به سرد و سخت بودن مشهور است.
اقامتگاههای کندوان ؛ سفر به روستای کندوان
در روستای کندوان اقامتگاههای متعددی وجود دارد که میتوانید زندگی در کرانها و خانههای کله قندی را برای یک شب هم شده تجربه کنید. اهالی روستا نیز خانههای خود را به مسافران و گردشگران اجاره میدهند.
برخی از اقامتگاههای روستای کندوان در ادامه معرفی شدهاند:
- هتل بینالمللی صخرهای لاله کندوان: سومین هتل صخرهای در دنیا و نخستین هتل صخرهای زنده در دنیا
- اقامتگاه بوم گردی هما: جنب مدرسه قدیمی
- اقامتگاه بوم گردی مولایی: مقابل حمام قدیمی کندوان
- اقامتگاه بوم گردی داریوش: مقابل چشمه آب معدنی
- اقامتگاه بوم گردی سیروس رنجبر: محله گیله جان
- اقامتگاه بوم گردی تورال (احمد رییسی)، اقامتگاه بوم گردی اصلانی و …
معرفی بازار محلی کندوان
روستای کندوان اسکو دارای بازار سنتی منحصر به خود است. معماری این بازار نیز همانند خانههای کندوان است. با گسترش صنعت گردشگری، بسیاری از مردم محلی در این بازار مشغول به کار هستند.
مردم محلی محصولات مخصوص به خود را در این بازار عرضه میکنند. بسیاری از زنان روستایی، صنایعدستی حاصل دست خود را در این بازار ارائه میدهند.
برخی از مردان روستایی، انواع لبنیات، عسل یا گیاهان دارویی را به فروش میرسانند. به هر صورت، این بازار میتواند برای گردشگران بسیار جذاب و تماشایی باشد.
حتی اگر قصد خرید سوغات دارید، این بازار برای شما بهترین محل خرید خواهد بود. البته متأسفانه طی چند سال اخیر، محصولات بیکیفیت چینی به بازار صنایعدستی دهکده توریستی کندوان راه پیدا کرده است.
مسیر دسترسی در سفر به روستای کندوان
برای رسیدن به روستای کندوان باید راهی استان آذربایجان شرقی شوید و مسیر شهر اسکو را در پیش بگیرید. بعد از گذر از اسکو و شهر اسفنجان به یک دوراهی در هفت کیلومتری جاده میرسید. راه سمت چپ شما را به روستای کندوان میرساند.
چنانچه بدون وسیله شخصی راهی این سفر شدید، در شهر اسکو پرسوجو کنید و سراغ ماشینهای که بهسمت روستای کندوان میروند را بگیرید.
- فاصله کندوان تا تبریز: ۶۲ کیلومتری جنوب غربی تبریز
- آدرس روستای کندوان: استان آذربایجان شرقی، ۱۸ کیلومتری جنوب شهر اسکو
شغل اهالی کندوان
حرفه و شغل مردم کندوان همواره تحت تاثیر محیط، اقلیم و آبوهوای این روستا بوده است. در دامنه این روستا به دلیل ارتفاع بالا و وجود برف در کل سال و ذوب تدریجی آن، مراتع طبیعی به وجود آمده است و به همین دلیل دامداری یکی از حرفههای اصلی اهالی کندوان است. علاوه بر آن کشاورزی به طور دیمی در مسیر چشمهسارهای کوهستان انجام میشود. از دیگر فعالیتهای مردم کندوان باغداری است.
جاهای دیدنی اطراف کندوان
شما میتوانید برای تکمیل سفر خود بعد از گردش در جاهای دیدنی کندوان، به روستای حیلهور نیز سری بزنید. این روستا در فاصله 2کیلومتری روستای کندوان اسکو واقع شده است. این روستا از نظر ظاهری، شباهت بسیاری به این روستای زیبا دارد. به همین خاطر میتواند بسیار هیجانانگیز و دیدنی باشد.
دانستنی های قبل از سفر به روستای کندوان
- جنس خانههای کندوان صخرهای است، بنابراین ریختن نرمههای صخره و خاک از سقف و دیوارهای کران، کاملا طبیعی است و داخل اتاقها باید به طور مداوم جارو شوند.
- اگر اهل پیادهروی نباشید ممکن است قدم زدن در بافت صخرهای و پلههای این روستا اندکی برایتان سخت و دشوار باشد.
- کندوان به سبب داشتن آب و هوای کوهستانی، زمستانهایی بسیار سرد دارد و بهترین زمان سفر به کندوان بهار و تابستان است.
- در سفر به کندوان به هیچ وجه از آب چشمههای آن که خاصیت درمانی برای بیماریهای کلیوی را دارند، غافل نشوید.
آشنایی با معماری خانه های کندوان
فضای اصلی
فضای اصلی کرانها بهعنوان نشیمن، اتاق پذیرایی و خواب مورد استفاده قرار میگیرد. در برخی از كرانها محل خواب بهصورت سكویی سنگی و با ارتفاع نسبتا كم و مفروش به گلیم و جاجیم در قسمتی از اطاق اصلی تعبیه شده و افراد خانواده روی آن میخوابند.
هنگام ورود به اكثر اتاقهای اصلی در قسمت راست آنها محلی مخصوص قرارگیری ظروف آب، شیر و لبنیات وجود دارد كه جهت هدایت آبهای زاید آن سوراخی به بیرون از كران كنده شده است.
در دیوارهای جانبی طاقچهها و رفهایی كنده شده كه وسایلی نظیر چراغ و كتاب و آیینه در آنها گذاشته میشود جهت نصب چراغ در برخی از كرانها گیرههایی از وسط سقف تعبیه شده است.
كف اطاقهای اصلی توسط پالاس و گلیم و فرشهای دستباف محلی مفروش شده است در اكثر اتاقهای اصلی، تنور نان پزی وجود دارد كه پیش از این علاوه بر طبخ، در زمستانها نیز خاصیت گرمادهی داشته است؛
ولی اكنون بهعلت استفاده ساكنان از نفت در گرمایش اتاقهای اصلی، تنورهای درونی از كار افتاده و جهت طبخ از تنورهای داخل مطبخ یا از تنورهای خارج از كرانها استفاده میشود و در نتیجه عدم ایجاد دود ناشی از تنور در داخل دیواره كرانها را سفیدكاری كردهاند.
پیش از این، سفید كاری با خاک سفیدی كه در محل موجود بوده، انجام میگرفته است؛ ولی در حال حاضر با گچی كه از اسكو آورده میشود، انجام میگیرد.
تنورها بهصورت حفرههایی گرد هستند كه در كف سنگی كرانها حفر شده و اكثرا جهت تهویه دود ناشی از طبخ به حفرههای قیفی شكل طبیعی منتهی میشوند.
تقریبا همه خانهها را با تیشه دستی كندهاند؛ ولی چنان ظرافت و دقتی در ساختن دیوارها، طاقچهها، جای درها و پنجرهها به كار بردهاند كه تصور اینکه روزی همه این فضاها پر بوده و آنها را با تكه تكه كندن سنگ به وجود آوردهاند، کمی دشوار است.
یوک یری ؛ سفر به روستای کندوان
محل نسبتا بزرگ و مسطحی در دیواره اطاق اصلی است كه جهت گذاشتن لحاف، تشک، جاجیم و لباس مورد استفاده قرار میگیرد و بهوسیله پرده از فضای اصلی جدا میشود.
آستانا
قسمت ورودی هر كران در اصطلاح محلی آستانا نامیده میشود و دو نوع است. در برخی كرانهای بزرگ كه محدودیت فضایی وجود ندارد، ورودی جداگانه وجود دارد و شستوشوی ظروف و لباس و حتی خود اهالی خانه نیز در این قسمت انجام میگیرد؛ ولی در كرانهای كوچکتر جهت جلوگیری از ورود آب به محل نشیمن محل آستانا توسط دیواره كوتاه سنگی از بخش اصلی نشیمن جدا شده و كار شستوشو در قسمتی از خود محل نشیمن انجام میگیرد. محل شستوشو بهصورت حوضچه سیمانی است كه به آب لولهكشی روستا متصل است و سوراخی به بیرون جهت دفع آبهای زائد دارد.
مطبخ
آشپزخانه معمولا خارج از اتاق اصلی و در مجاورت آن قرار دارد. گاهی نیز در داخل كران اصلی، با استفاده از تنور آشپزی انجام میگیرد.
صندوق خانه (گزنه)
گزنه به انبارهای كوچک درون كران گفته میشود كه مایحتاج هفتگی خانوار از قبیل حبوبات گندم، جو و آرد در آنها نگهداری میشود.
دربهای ورودی ؛ سفر به روستای کندوان
ساکنان روستای کندوان در خانهها را بهدلیل حفظ امنیت گونهای قرار دادهاند که امکان ورود حیوانات وحشی و نیز دشمنان احتمالی به داخل خانهها وجود ندارد و دربها و پنجرهها را کمی داخلیتر نصب میکنند.
با توجه بهسختی و محدودیت حفر آنها را به ارتفاع ۱٫۶ تا ۱٫۵ متر و عرض۱٫۳ تا ۱ متر حفر کردند و اكثرا از نوع چوب هستند که در سالهای اخیر تعداد بسیار كمی از آنها تبدیل به درهای آهنی شدهاند.
با توجه به افزایش قطر و ضخامت قسمتهای پایین كرانها، نورگیرها در طبقات بالای كرانها قرار گرفتهاند و هر فضایی دارای حداقل سطح نورگیری است.
جنس پنجرهها اكثرا چوبی وبه شكل چهارخانه با قطعات كوچک است. جهت جلوگیری از ورود برف و باران به درون فضاها، پنجرهها در داخل فضای دیوارها تعبیه شدهاند.
آبریزگاهها
در كندوان بهعلت آهكی بودن نوع خاک و مشكلات دفع فاضلاب و همچنین بهعلت نیاز و مصرف فضولات انسانی، كندن چاه فاضلاب مرسوم نیست؛ از اینرو، آبریزگاهها اكثرا در كنار معابر و در خارج از كرانهای مسكونی قرار گرفته و بهصورت اطاقكی دست ساز و دو طبقه است كه طبقه پایین بهصورت انبار فضولات است و با توجه به شیب زمین چند محل نشیمن و انباره داشتند.
برخی آبریزگاهها دارای دو چاه است كه در صورت پر شدن یكی، تا خشک شدن و استفاده از فضولات آن، از چاه دیگری استفاده میکنند.
این فضولات را با خاكستری كه از تنورها به دست میآید، مخلوط و خشک کرده و جهت تقویت خاک مزارع و باغات و رشد محصولات، به صورت کود استفاده میکنند.
پیش از این، هر چند خانوار از یك آبریزگاه مشترک استفاده میکرد؛ ولی در حال حاضر بهدلیل مسائل بهداشتی هركس مجبور به تعبیه آبریزگاه خصوصی در حریم كران خود شده است؛ ولی بهندرت در محلهایی كه محدودیت فضایی وجود دارد، آبریزگاهی مورد استفاده مشترک دو خانوار قرار میگیرد.