آیا با بیماری روانی شیزوفرنی آشنا هستید؟ چیزی در مورد این عارضه، علائم و علل آن میدانید؟ شیزوفرنی یک بیماری مغزی بسیار جدی و البته تهدیدکننده بوده که میتواند زندگی فرد درگیر را تحت تاثیر قرار دهد. بیماری که منجر میشود فرد به شکل دیگری به تمامی ماجراهای روزانه و اتفاقات نگاه کند. همچنین منجر به بروز توهم، هذیان گویی، تفکر نادرست و رفتار بسیار ناپایدار میشود. البته این تمام ماجرا نیست. ما امروز در این مطلب قصد داریم تا بیشتر در مورد روانگسیختگی، شیزوفرنی یا همان اسکیزوفرنی صحبت کنیم. در ادامه میبینیم که این بیماری دقیقا چیست؟ علائم آن کداماند و آیا اصلا راهکاری برای درمان آن وجود دارد یا خیر. این مطلب را از دست ندهید.
شیزوفرنی چیست؟
روانگسیختگی که معادل انگلیسی آن در دنیای پزشکی Schizophrenia بوده یک اختلال روانی مزمن است. اختلال روانی که باعث میشود فرد بیمار واقعیت را به شکل دیگری تحریف کند. تحریف واقعیتی که با هذیان و توهم شدید همراه است.
جالب است بدانید برخی از مردم به اشتباه این بیماری و اختلال دو قطبی را یکی میدانند. در حالی که شیزوفرنی و اختلال بای پولار دو بیماری کاملا متفاوت هستند. در اختلال دو قطبی فرد در لحظات مختلف زندگی یک شخصیت دیگر از خود نشان میدهد. در حالی که در روانگسیختگی فرد نمیتواند تفاوت واقعیت و تخیل را به درستی تشخیص دهد. همین امر باعث میشود که به بیمار حالت جنون دست بدهد و رفتار فرد را غیر قابل کنترل میکند. رفتاری غیر طبیعی که به هیچ عنوان قابل پیشبینی هم نیست.
این بیماری هم در مردان و هم در زنان به طور یکسان دیده شده و در هر سنی هم احتمال بروز آن وجود دارد. البته اغلب در مردان در اواخر نوجوانی یا اوایل 20 سالگی و در زنان هم در اوایل 30 سالگی دیده میشود.
رفتار بیمار در این اختلال روانی به قدری ناپایدار بوده که میتواند به راحتی زندگی روزمره و فعالیتهای روزانه او را مختل کند. به همین خاطر است که بیماران درگیر این اختلال به کمک یک دکتر مغز و اعصاب جهت درمان نیاز دارند. به علاوه اینکه این مراقبتهای درمانی همیشگی هستند و باید دائما تحت نظر پزشک باشند. همچنین هر چقدر زودتر برای درمان بیماری اقدام کنید شانس بیشتری در کم کردن علائم و عوارض جدی آن خواهید داشت.
با انواع مختلف اسکیزوفرنی آشنا شوید
در دنیای پزشکی تا به امروز 6 مدل شیزوفرنی شناسایی شده است:
- پارانوئید
- آشفته
- کاتاتونیک
- تمایز نیافته
- باقی مانده
- شیزوفرنی کودکی
پارانوئید
شایعترین نوع روانگسیختگی مدل پارانوئید است. مدلی که در آن علائم روان پریشی و جنون با توهمات دیداری و شنیداری همراه است. اضطراب، افکار خودکشی، رفتار پرخاشگرانه و افسردگی مزمن از بارزترین نشانههای این مدل هستند.
آشفته
همان طور که از نام این مدل مشخص است در نوع آشفته پریشانی فکری و رفتاری در فرد دیده میشود. به طوری که بیمار کنترلی بر روی بروز احساسات و افکار خود ندارد. اغلب اوقات این افراد توانایی صحبت کردن منسجم را ندارند و پاسخ مرتبطی هم به سوالات نمیدهند.
کاتاتونیک
نوعی از شیزوفرنی که در آن اختلال حرکتی بسیار رایج است مدل کاتاتونیک بوده که فرد در آن به تقلید صدا، انجام حرکات تکراری، بی قراری و عدم واکنش به اتفاقات دچار میشود.
تمایز نیافته
تمایز نیافته یکی از شکلهای پیچیده بیماری روانگسیختگی بوده که در آن فرد معمولا ناهنجاریهای رفتاری و احساسی شدید دارد. زمانی که شیزوفرنی در بیمار به سختی تشخیص داده شود به آن شیزوفرنی تمایز نیافته گفته میشود.
باقی مانده
در مدل باقی مانده علائم بیماری از جمله هذیان گویی، توهم و عدم کنترل بر روی رفتار و احساسات شدت کمتری دارند. بیمارانی که روانگسیختگی خفیف دارند یا در حال درمان هستند اغلب شیزوفرنی باقی مانده دارند. به علاوه اینکه این افراد اغلب درگیر تنهایی، انزوا و گوشهگیری میشوند.
شیزوفرنی کودکی
به طور معمول شیزوفرنی در اواخر نوجوانی و اوایل 30 سالگی رخ میدهد. شیزوفرنی کودکان قبل از سن بلوغ دیده میشود. فقر، طلاق، حوادث ناگوار و رفتارهای پرخشونت در دوران کودکی میتوانند احتمال بروز این بیماری را افزایش دهند. افت تحصیلی، افسردگی، تمایل به مصرف مواد مخدر، رفتارهای غیر طبیعی، بیخوابی، تاخیر در رشد و گوشهگیری از جمله علائم این مدل هستند.
علت بیماری روانگسیختگی
سوال اصلی این است که علت این بیماری دقیقا چیست؟
جالب این است که علت دقیق این بیماری هنوز ناشناخته باقی مانده و محققین بر این باور هستند که فاکتورهای متعددی در بروز بیماری نقش دارند. از جمله ژنتیک، عوامل محیطی و عوامل بیولوژیکی.
از طرفی تصویربرداریهای مغزی از افراد درگیر با این بیماری نشان دادهاند که مغز این افراد در مقابل افرادی که سلامت روانی نرمالی دارند متفاوت است. این تصویربرداریها نشان میدهند که افراد درگیر با شیزوفرنی مشکلات و اختلالاتی در انتقال دهندههای عصبی از جمله دوپامین و گلوتامات دارند.
- زندگی در شرایط پر استرس
- ژنتیک و سابقه شیزوفرنی در خانواده
- استفاده مداوم از داروهایی که سلامت ذهن را تهدید میکنند
- و قرار گرفتن در معرض سموم، ویروس یا سو تغذیه قبل از تولد و در دوران جنینی
همگی از فاکتورهایی هستند که احتمال بروز بیماری را بیشتر میکنند.
علائم بیماری
از رایجترین علائم این بیماری روانی خطرناک میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- توهم
- پارانویا
- سوءظن
- اضطراب
- تحریک پذیری
- عدم تمرکز کافی
- تغییر گروه دوستان
- رفتارهای غیر طبیعی
- گوشهگیری اجتماعی
- مشکلات متعدد خواب
- عدم توانایی برای بروز احساسات
- از دست دادن اشتیاق برای زندگی
- عدم واکنش به موقعیتهای مختلف
- احساس متفاوت بودن نسبت به دیگران
- مشکلات متعدد در انجام فعالیتهای ساده روزانه
- و…
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید؟
افرادی که خودشان درگیر شیزوفرنی هستند اغلب نمیدانند که برای بیماریشان به کمک نیاز داشته و اینکه اصلا یک اختلال روانی دارند. بنابراین در این زمان دوستان و خانواده باید به کمک آنها آمده و به سراغ مراقبتهای پزشکی بروند. اگر که به دنبال پزشک متخصص هستید میتوانید از سایت درمانکده کمک بگیرید. این سایت یک پایگاه اطلاعاتی غنی از پزشکان مختلف است. از دکتر گوش و حلق و بینی گرفته تا متخصص کودکان.
درمان
همان طور که بالاتر هم گفتیم متاسفانه هیچ روش درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. تنها روشهای موجود علائم بیماری را کم کرده و زندگی را برای فرد کمی راحتتر میکنند. در نتیجه مراقبتهای پزشکی بیتاثیر هم نیستند و در کم کردن شدت علائم نقش دارند.
به طور کلی روشهای درمانی در تجویز دارو، جلسات مشاوره و توانبخشی خلاصه میشوند. البته که شدت بیماری در انتخاب متدهای درمانی تاثیر دارند و استراتژیهای درمانی با توجه به شرایط بیمار برنامهریزی میشوند.
سخن پایانی
روانگسیختگی یکی از شایعترین بیماریهای روانی بوده، تا جایی که از هر 100 نفر یک نفر درگیر این بیماری است. فاکتورهای ژنتیکی، محیطی و بیولوژیکی در پیدایش این بیماری نقش مهمی دارند. جالبتر اینکه نصف افرادی که شیزوفرنی دارند از بیماریهای روانی دیگری هم رنج میبرند. متاسفانه تا به امروز هیچ روش درمانی قطعی برای شیزوفرنی پیدا نشده و استراتژیهای موجود تنها به کم کردن شدت علائم کمک میکنند. مسئله این است که بیمار شرایط خودش را بپذیرد، دستورات پزشک را دنبال کند و همچنین نسبت به فاکتورهای پرخطر آگاهی داشته باشد.