جواب تست بارداری یا «مثبت» و به معنای تأیید حاملگیست، یا «منفی» و به معنای رد حاملگی. این برگه آزمایش جزئیات پیچیدهتری ندارد؛ بااینحال پزشک با تفسیر آن به وضعیتهای ناهنجار مثل بارداری خارج رحمی یا سقط پی میبرد، چندقلوزایی را تشخیص میدهد و سن بارداری را تخمین میزند. مهمتر از اینها، تشخیص میدهد نتیجه تست چهزمانی مثبت یا منفی کاذب است! نتایج این تست سریعتر از تست ادرار و مطمئنتر از بیبیچک از بارداری خبر میدهد. در این راهنما اطلاعات خوبی درباره آزمایش بتا و تفسیر درست آن در اختیارتان میگذاریم.
آزمایش بتا چیست؟
هورمون HCG (بتا اچ سی جی: گنادوتروپین جفتی انسانی) برای مراقبت از دیوارههای رحم در بارداری، تولید هورمونهای استروژن و پروژسترون را تحریک میکند تا بدن شرایط را برای رشد جنین فراهم کند. این هورمون ۱۰ تا ۱۱ روز پساز لقاح (بارورشدن تخمک توسط اسپرم) در خون و ادرار قابلتشخیص است، در هفته دهم بارداری به اوج میرسد، سپس کاهش مییابد و چند هفته پساز تولد اثری از آن در بدن نیست. آزمایش بتا (HCG یا hCG) مقدار این هورمون در خون را اندازه میگیرد.
در کل، دو نوع آزمایش HCG داریم:
- آزمایش کیفی HCG: با یکی از دو واژۀ «مثبت» یا «منفی» وضعیت بارداری را اعلام میکند.
- آزمایش کمی HCG: مقدار هورمون HCG را اندازه میگیرد تا علاوهبر وضعیت بارداری، اطلاعات بیشتری به پزشک بدهد.
آزمایش بتا بهتر است در ۳ مرحله انجام شود:
- اولین بار روزی که بیبیچک بارداری را تأیید کرد؛
- دومین بار ۴۸ ساعت بعداز تست بیبیچک؛
- سومین بار ۴۸ ساعت بعداز تست دوم.
درصورت بارداربودن مادر، سطح hCG در هر مرحله باید ۲ برابر شود.
دقت آزمایش بتا HCG
تفسیر تست بتا با نتایج درست و دقیق همراه است و برداشتهای تکمیلی درباره سن تقریبی جنین یا عوارض احتمالی در اختیار پزشک میگذارد. این تستها بهمراتب حساستر از بیبیچک هستند و کمترین میزان هورمون hCG در بدن را تشخیص میدهند؛ بههمینخاطر سریعتر از تست ادرار (۱۰ تا ۱۱ روز پساز لقاح) بهصورت صحیح و دقیق بارداری را رد یا تأیید میکنند. بااینحال نباید فراموش کرد که سطح HCG در افراد مختلف متفاوت است و با یک بار اندازهگیری نمیتوان وجود یک بیماری، سندرم یا بارداری غیرعادی را بهطور قطعی تشخیص داد؛ ازاینرو اغلب پزشکان تکرار دورهای این تست و بررسی تغییرات این هورمون در طول زمان را توصیه میکنند.
کاربردهای آزمایش بارداری بتا HCG
علاوهبر تأیید یا رد بارداری، میتوانید نتایج ارزشمندی از تفسیر آزمایش خون بتا بهدست آورید:
- نظارت بر بارداری: اطمینان از سلامت بارداری، بهویژه در هفتههای اول، با ردیابی سطح HCG امکانپذیر است. با اعداد بهدستآمده میتوان از رشد جنین اطمینان حاصل کرد و به سن دقیق بارداری پی برد.
- تشخیص بارداری غیرعادی: سطوح پایین HCG میتواند گویای بارداری خارج رحمی، مولار یا حتی احتمال سقط جنین باشد.
- غربالگری سندرمها: بهعنوان بخشی از آزمایش غربالگری «دوگانه»، «سهگانه» یا «چهارگانه» در بارداری، تست بتا HCG به تشخیص سندرم داون کمک میکند. سندرمهای ادواردز و پاتو نیز قابلتشخیصاند.
- غربالگری بیماریها: تست بتا با اندازهگیری مقدار گلوکز در بدن، دیابت بارداری را غربالگری میکند. همچنین به بررسی کمخونی داسیشکل و تالاسمی و بیماریهای عفونی قابلانتقال به جنین میپردازد.
تفسیر جواب آزمایش بتا hCG: مثبت و منفی!
نتایج مثبت و منفی آزمایش بتا hCG بارداری با توجه به مقدار این هورمون در بدن برآورد و اعلام میشوند:
- جواب مثبت (تأیید بارداری): درصورتیکه سطح هورمون ۱۲ تا ۱۴ روز بعداز لقاح بیشتر از ۲۵ باشد؛
- جواب منفی (رد بارداری): درصورتیکه سطح هورمون ۱۲ تا ۱۴ روز بعداز لقاح کمتر از ۵ باشد؛
- جواب نامعلوم (نیاز به تست دوباره): درصورتیکه سطح هورمون ۱۲ تا ۱۴ روز بعداز لقاح بین ۶ تا ۲۴ باشد.
مقدار طبیعی هورمون HCG در بارداری
آزمایشگاهها محدوده مرجع مشخصی برای سطح این هورمون دارند و مقادیر آنها معمولا اندکی متفاوت است. بااینحال میتوانیم محدوده میانگین و نرمال این هورمون را در هفتههای سوم تا هجدهم بارداری به شرح زیر اعلام کنیم. این اعداد برحسب واحد بینالمللی بر میلیلیتر (mUI/mL) اندازهگیری شدهاند:
- هفته سوم: ۵ تا ۷۲؛
- هفته چهارم: ۱۰ تا ۷۰۸؛
- هفته پنجم: ۲۱۷ تا ۸۲۴۵؛
- هفته ششم: ۱۵۲ تا ۳۲,۱۷۷؛
- هفته هفتم: ۴۰۵۹ تا ۱۵۳۷۶۷؛
- هفته هشتم: ۳۱,۳۶۶ تا ۱۴۹۰۹۴؛
- هفته نهم: ۵۹,۱۰۹ تا ۱۳۵۹۰۱؛
- هفته دهم: ۴۴۱۸۶ تا ۱۷۰۴۰۹؛
- هفته دوازدهم: ۲۷,۱۰۷ تا ۲۰۱۱۶۵؛
- هفته چهاردهم: ۲۴,۳۰۲ تا ۹۳,۶۴۶؛
- هفته پانزدهم: ۱۲,۵۴۰ تا ۶۹,۷۴۷؛
- هفته شانزدهم: ۸۹۰۴ تا ۵۵,۳۳۲؛
- هفته هفدهم: ۸۲۴۰ تا ۵۱,۷۹۳؛
- هفته هجدهم: ۹۶۴۹ تا ۵۵,۲۷۱.
تفسیر مقادیر غیرطبیعی در آزمایش بتا
سطح هورمون hCG در آزمایش بتا همیشه طبق لیست بخش قبل نیست و میتواند کمتر یا بیشتر باشد. در جدول زیر علل احتمالی مقادیر بالاتر و پایینتر از حد معمول را آوردهایم.
جدول علل احتمالی مقادیر غیرطبیعی در آزمایش بتا
| هورمون HCG بالاتر از محدوده نرمال | هورمون HCG پایینتر از محدوده نرمال |
| حاملگی چندقلو
کوریوکارسینوما رحم (نوعی سرطان نادر و تهاجمی) مول هیداتیفرم رحم (نوعی بارداری غیرطبیعی) سرطان تخمدان سرطان بیضه (در مردان) |
مرگ جنین
احتمال سقط جنین یا تخمک پوچ حاملگی خارج رحمی چاقی |
عواقب پایینبودن سطح hCG چیست؟
کمبود هورمون بتا hCG اگرچه نگرانکننده است، یک شاخص قطعی برای رد بارداری نیست! چه بسا بارداریهای طبیعی و سالم که با سطح پایین بتا hCG آغاز شدهاند و در ادامه، سطح این هورمون در بدن افزایش یافته است. این اتفاق ناشی از آن است که جنینها گاهی اوقات روند لانهگزینی کندتری دارند.
پس بهجای نگرانی وسواسگونه درباره کمبود این هورمون، تا سونوگرافی هفته هفتم بارداری دندان روی جگر بگذارید تا این تست همراه با آزمایشها و معاینات تکمیلی انجام شود و پزشک به درک جامعی از سلامت مادر و جنین برسد.
در این فاصله، درباره اعداد و ارقام آزمایش بتا با متخصصان دکترساینا صحبت کنید و در جلسات ویزیت آنلاین از خطرات احتمالی آگاه شوید.
نتایج غیرقابلاعتماد: مثبت و منفی کاذب!
هم در تست خانگی و هم در تستهای آزمایشگاهی احتمال مواجهه با نتایج مثبت و منفی کاذب وجود دارد:
- منفی کاذب در آزمایش بتای بارداری یعنی جواب آزمایش با وجود بارداری، منفی شده است.
- مثبت کاذب در آزمایش بتای بارداری یعنی جواب آزمایش با وجود باردارنبودن، مثبت شده است.
شاید بپرسید علت جواب منفی یا مثبت کاذب چیست.
گاهی اوقات تحتفشار استرس و اضطراب بارداری ممکن است زودتر برای آزمایش چکاپ کامل و تست بتا اقدام کنید، در شرایطی که هنوز مقدار هورمون hCG در بدن بهقدری زیاد نیست که قابلتشخیص باشد! دراینصورت حتی اگر باردار باشید، جواب آزمایش بتا منفی کاذب است. ازطرفی اگر ماده یا آنتیبادی خاصی با ساختار مشابه هورمون بتا hCG در بدن وجود داشته باشد، احتمال دارد نتیجه این آزمایش بهاشتباه مثبت شود. هرچقدر زمان بیشتری بگذرد، احتمال نتایج کاذب تست بارداری کمتر و کمتر خواهد بود.
کلام آخر
آزمایش بتا سریعترین و مطمئنترین راه برای اطلاع از بارداری است. بعداز آمادهشدن نتایج تست نیازی به مراجعه مجدد به پزشک ندارید! برای شنیدن تفسیر تست خون بارداری بتا با کارشناسان دکترساینا تماس بگیرید و جواب درست و دقیق را در اسرع وقت از راه دور، همان جا که راحتترید، بشنوید.
