یکی از سنت‌های قدیمی و مهم در فرهنگ و تمدن ما ایرانیان، سفره عقد ایرانی است. این مراسم زیبا و پرشور به عنوان رویدادی مهم و خاطره‌انگیز در زندگی عروس و داماد به شمار می‌رود و از دیرباز جایگاه خود را در فرهنگ ایرانی حفظ کرده است. با ما همراه باشید تا با تاریخچه سفره عقد از گذشته تا به امروز، آشنا شویم.

تاریخچه‌ و فلسفه سفره عقد ایرانی چیست؟

مراسم ازدواج در کشورهای شرقی از جزئیات زیادی برخوردار است و جشن‌های متعددی را دربرمی‌گیرد. برای مثال، مراسم بله برون، جشن نامزدی و مراسم عقد، حنابندان، عروسی و پاتختی برخی از معروف‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مراسم‌های ازدواج در ایران هستند. اما شاید هیچ کدام به اندازۀ مجلس عقدکنان مهم نباشند؛ چراکه از پیشینه‌ای طولانی در تاریخ برخوردار است.

منشا سفره عقد در ایران به دوران ایران باستان و قبل از اسلام و دوره‌ی زرتشتیان برمی‌گردد. در واقع بسیاری از تاریخ نگاران معتقدند که پیدایش سفره عقد ایرانی به زمان اسکندر مقدونی برمی‌گردد؛ زمانی که اسکندر و بسیاری از لشگریانش با زنان ایرانی ازدواج کرده و به رسم زرتشت، سفرۀ عقد پهن می‌کرده‌اند.

سفره عقد ایرانی به عنوان نمادی از بخت، برکت و جلب خوشبختی زوجین پهن می‌شده و زنان و مردان زیادی با پیروی از آیین زرتشت با یکدیگر پیوند می‌بستند. داخل این سفره 6 ظرف شامل گردو، فندق، بادام، نان، نبات و تخم مرغ قرار می‌دادند که هرکدام نمادی از بخشی از زندگی آیندۀ زوج به شمار می‌رفته است. گستردن سفره عقد ایرانی، نوعی تبریک و آرزوی خوشبختی برای دختر و پسر جوانی است که با یکدیگر پیوند ازدواج می‌بندند.

سفره عقد در زمان زرتشت چگونه بود؟

جالب است بدانید در زبان فارسی کلمه‌ «عقد» به معنای بستن پیوند و گره زدن است و همین‌طور کلمه‌ «عروس» به زبان اوستایی به معنی سفید است. در زمان زرتشتیان، سفره عقد روی زمین و به سمت خورشید پهن می‌شده تا خوشبختی عروس و داماد را تضمین کند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید مراسم عقد باید در روشنایی روز و در برابر نور آفتاب برگزار می‌شده است.

در آیین زرتشت به این سفره «گواه» می‌گفتند. سفره عقد زرتشتی از جنس ترمه و به رنگ سبز بوده که نمادی از حیات و جاودانگی زندگی مشترک عروس و داماد است.

سفره عقد ایرانی چگونه به رسم تبدیل شد؟

بعد از ظهور اسلام در ایران سفره عقد ایرانی، هویت اسلامی به خود گرفت و دستخوش تغییراتی از جمله گذاشتن قرآن بر روی سفره عقد شد. همچنین رنگ سفره نیز به سفید تغییر پیدا کرد که هم نمادی از خلوص و پاکی زندگی است و هم به دلیل هماهنگی با لباس سفید عروس، زیبایی بیشتری به فضای مراسم عقد می‌دهد.

مراسم عقد زرتشتی به چه صورت بوده است؟

پیش از ظهور اسلام، لباس عروس و داماد، پیراهنی بلند و چین‌دار بوده که نمادی از معصومیت و پاکی زوج است. ظاهر دختر و پسر با آویزان کردن ریسه‌های گل بر گردنشان زینت می‌یافته و با نشاندن خالی بر روی پیشانی، پیوند آن دو نمایان می‌شده است. چیزی که در این بین جالب توجه است، شکل خال‌ها است. خال عروس به شکل ماه و خال پیشانی داماد به شکل خورشید بوده و نمایی از پیوند شب و روز را نمایش می‌دهد. این مراسم هنوز هم در کشورهایی با فرهنگ باستانی‌تر (مانند هند و پاکستان) برگزار می‌‌شود.

پس از پهن کردن سفره عقد ایرانی، عروس و داماد را روبه‌روی یکدیگر نشانده و پارچه‌ای به شکل دیوار بین آن‌ها آویزان می‌کرده‌اند. سپس دو سر پارچه به پایه‌های صندلی عروس و داماد گره می‌خورده که به «نکاح» یا «یگانگی» معروف بوده است. پس از این کار، به‌وسیله ریسمانی نرم دست راست زوج را به یکدیگر متصل کرده و 7 مرتبه می‌چرخانده‌اند.

با بستن ادامۀ ریسمان به دور گرۀ نکاح، پیوند دست‌ها تکمیل شده و پیوند جدانشدنی زوج را نمایان می‌کرده است. درنهایت با برانداختن پرده، دختر و پسر چهرۀ یکدیگر را می‌دیدند و به عنوان زن و شوهر شناخته می‌شدند.

انواع سفره عقد ایرانی

در این بخش انواع سفره عقد ایرانی را معرفی می‌کنیم که می‌توانید در مراسمات خود از آن‌ها استفاده کنید. البته دقت داشته باشید که تناسب سفره را با نوع مراسم خود حفظ کنید. برای مثال اگر قصد برگزاری مراسم در باغ تالار پرنیان را دارید، بهتر است سفره عقد سنتی خود را نیز با عناصر طبیعی و میوه‌های تروتازه تزئین کنید. اما اگر در سالن‌ها و تالارهای لوکس جشن می‌گیرید، سفره عقد مدرن و لوکس سنخیت بیشتری با میهمانی شما دارد.

سفره عقد مدرن و لوکس

امروزه سلایق افراد در چیدن سفره عقد به سمت مدرن شدن رفته و دیزاین و سفره آرایی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در سفره عقد مدرن، نورپردازی از اهمیت بالایی برخوردار است و جلوه‌ی خاصی به سفره می‌بخشد. استفاده از ظروف کریستالی و رنگ‌های پویا و تند، زیبایی و درخشش سفره عقد را دو چندان می‌کند. همچنین دیزاین گل و شمع، یک سفره چشم نواز و لوکس را پیش چشم عروس و داماد به نمایش درمی‌آورد.

سفره عقد سنتی

ویژگی اساسی سفره عقد سنتی، سادگی و عدم تجمل‌گرایی آن است. در این نوع سفره عقد، از تور ساده و یا پارچه‌های قلم کاری شده استفاده می‌شود و دیگر از دیزاین‌های لوکس و لاکچری یا ظرف‌های گران قیمت خبری نیست. سفره عقد کلاسیک ایرانی اغلب در محضرها آماده است تا حین جاری شدن خطبه مکان زیبایی برای عروس و داماد فراهم باشد.

سفره عقد مینیمال

این نوع سفره عقد نه تجمل‌گراییِ نوع اول را دارد و نه عناصر سنتی همانند ترمه دوزی را شامل می‌شود؛ بلکه با استفاده از گل‌های تک‌رنگ و به دور از رنگ‌های تند دیزاین می‌شود. رنگ‌هایی که در طراحی سفره عقد مینیمال کاربرد دارد، معمولا پاستلی هستند و آرامش را منتقل می‌کنند. البته بیشترین رنگی که در سفره عقدهای مینیمال استفاده می‌شود، همچنان رنگ سفید است. در این مدل از سفره عقد ایرانی، ظرف‌های ساده، شیشه‌ای و مروارید به سفره عقد زیبایی می‌بخشند.

تشریفات مراسم عقد با خدمات مجالس ثمین

در این مطلب درباره تاریخچه سفره عقد ایرانی صحبت کردیم و با انواع آن آشنا شدیم. دانستن این قبیل موضوعات از این نظر حائز اهمیت است که درک عمیق‌تری از رسومات ایرانی در اختیارمان قرار می‌دهد و شوقمان برای برگزاری آن‌ها را بیشتر می‌کند. اگر می‌خواهید مراسمی درخور و متناسب با آنچه که آرزویش را دارید، داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم از تشریفات مجالس ثمین کمک بگیرید.

تشریفات عروسی و خدمات مجالس ثمین با 20 سال تجربه، می‌تواند مراسمات مختلف شما را اعم از عقد، عروسی، نامزدی، مراسم ختم، تولد و… به بهترین شکل ممکن برگزار کند. برای آشنایی بیشتر با خدمات ما به سایت www.tashrifatsamin.com مراجعه کنید و یا با شماره‌تلفن 02188385343 تماس بگیرید.