علل اصلی خشکی دهان در بارداری و راه های درمان آن

خشکی دهان در بارداری یکی از مشکلاتی که بسیاری از مادران را درگیر گرده و آن ها را اذیت میکند.ما در این مطلب از پارس مگ شما را با دلایلی خشکی دهان در بارداری و راه هایی که این مشکل را رفع میکند آشنا خواهیم کرد.

خشکی دهان در بارداری

بارداری تغییرات زیادی در بدن ایجاد می کند. تغییرات هورمونی نه تنها بر وزن یا خلق و خوی تأثیر می گذارد، بلکه می تواند بر سلامت دندان نیز تأثیر بگذارد. بسیاری از زنان از خشکی دهان در دوران بارداری شکایت دارند.

خشکی دهان یکی از علائم بسیار شایع بارداری است. به این دلیل که در  هنگام بارداری بدن به آب بسیار بیشتری نیاز دارد. زیرا به رشد کودک کمک می کند.

دلیل دیگر تغییرات هورمونی است که می تواند بر سلامت دهان و دندان تأثیر بگذارد. علاوه بر خشکی دهان در دوران بارداری، التهاب لثه و لق شدن دندان ها از علائم شایع دوران بارداری هستند. برخی شرایط در دوران بارداری مانند : دیابت بارداری نیز می تواند باعث خشکی دهان شود. در دوران بارداری ممکن است فرد احساس تشنگی بیشتری داشته باشد. همچنین به همین دلیل است که از زنان باردار خواسته می شود مصرف مایعات خود را افزایش دهند و همیشه هیدراته بمانند.

خشکی دهان در دوران بارداری می تواند بسیار ناراحت کننده باشد و همچنین منجر به تحریک شود. خشکی دهان مستعد تجمع باکتری ها است که نه تنها بر تنفس بلکه بر جوانه های چشایی نیز تأثیر می گذارد.

همچنین در پارس مگ بخوانید : دلایل و راه های پیشگیری از کمردرد در بارداری

خشکی دهان در بارداری به چه معناست؟

خشکی دهان در دوران بارداری یکی از علائم رایج این دوران است. برای مرطوب و تمیز ماندن محیط دهان به بزاق نیاز داریم. همچنین بزاق به هضم غذا کمک می‌کند و از رشد باکتری‌ها و قارچ‌های دهان جلوگیری می‌کند. بزاق دهان ما را مرطوب نگه می‌دارد و هنگامی‌که بزاق تولید نمی‌شود دهان خشک خواهد شد. خشکی دهان با عنوان زروستومیا شناخته می‌شود و به دلیل تغییرات هورمونی در زمان بارداری رخ می‌دهد و تغییرات شیمیایی زیادی را به دنبال دارد. این حالت اغلب در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد و شب‌ها بدتر خواهد شد. اگر دهان شما خشک است، به احتمال زیاد بینی شما نیز حالت گرفتگی پیدا می‌کند. دچار سردرد می‌شوید، در دهان خود طعم فلز حس می‌کنید و لب‌هایتان ترک می‌خورد.

علائم خشکی دهان در بارداری چیست ؟

اگر در دوران بارداری دچار خشکی دهان هستید ، ممکن است یک یا دو مورد از علائم زیر را تجربه کرده باشید ، این علائم عبارتند از : 

•  تغییر حس چشایی
•  احساس سوزش داخل دهان یا گلو
•  پوسیدگی دندان
•  خشکی داخل بینی
•  گلو درد
•  مشکل در صحبت کردن
•  گرفتگی صدا
•  گر گرفتگی
•  سوء هاضمه

خشکی دهان در اوایل بارداری چه نتایجی خواهد داشت ؟

خشکی دهان در اوایل یا در سه ماهه اول بارداری می تواند مشکلات زیادی به همراه داشته باشد . اگر دهان شما خشک است ، صبح که از خواب بیدار می شوید زبان تان سفید خواهد بود . این اتفاق به دلیل استفراغ و ادرار زیادی است که معمولا در سه ماهه اول بارداری رخ می دهد. خشکی دهان ممکن است بر سلامت دهان و دندان تاثیر بگذارد و ایجاد ناراحتی کند. برای بلع ذرات غذا و کاهش رشد باکتری های دهان به بزاق نیاز است. اگر دهان بزاق کافی تولید نکند، به راحتی دچار مشکلات دندان و لثه مانند التهاب لثه ، پلاک و پوسیدگی دندان خواهید شد. این شرایط نباید نادیده گرفته شود زیرا می تواند بر رشد جنین تاثیر منفی بگذارد.

علت خشکی دهان در بارداری چیست ؟

تقریبا همه بانوان باردار به خشکی دهان مبتلا می شوند و ممکن است در این شرایط از بوی بد دهان خود نیز شکایت داشته باشند. برخی از دلایل احتمالی خشکی دهان عبارتند از : 

1. عوارض جانبی برخی از داروها :

خشکی دهان از عوارض جانبی برخی از داروهای تجویز شده یا بدون نسخه است. این داروها شامل دارو های ضد افسردگی، دارو های متسع کننده مجرای تنفسی و داروهای ادرارآور است. به همین دلیل نباید داروهایی را که پزشک تجویز کرده بصورت خودسرانه قطع کنید، مگر این که پزشک دستور بدهد.

2. کم آبی بدن :

حتی اگر روزانه 8 لیوان آب نیز بنوشید ممکن است همچنان احساس کم آبی داشته باشید. در دوران بارداری مادر بیشتر از زمان دیگر نیاز به نوشیدن آب دارد تا سلامتی خود و جنین در حال رشدش را تضمین کند. گاهی اوقات کم آبی بدن باعث خشکی دهان خواهد شد که ممکن است باعث بروز مشکلاتی در زایمان یا موجب زایمان زودرس شود . بنابراین آب بیشتری بنوشید تا جنین سالمی داشته باشید .

3. افزایش حجم خون :

حجم خون در دوران بارداری افزایش پیدا می کند و حجم خون خانم باردار تقریبا 50 درصد بیشتر از یک خانم غیرباردار است. وقتی حجم خون در بدن افزایش پیدا می کند ، کلیه ها فعالیت بیشتری دارند و همین باعث افزایش ادرار و در نتیجه کم آبی بدن خواهد شد.

4. بالا رفتن میزان متابولیسم بدن :

با پیشرفت بارداری فعالیت سلولی مانند تولید انرژی و تجزیه غذا به شدت افزایش پیدا می کند و در نتیجه، آب موجود در بدن کم می شود و این آب باید به طور مرتب جایگزین شود . اگر این جایگزینی انجام نشود دهان دچار خشکی خواهد شد.

5. برفک :

در مطالب بخش بهداشت و سلامت نمناک خواندید که عامل برفک دهان قارچی به نام کاندیدا آلبیکانس است . همه ممکن است به برفک دهانی مبتلا شوند اما اگر سیستم ایمنی بدن به طور طبیعی کار نکند ، ممکن است برفک بیشتر از اندازه رشد کند. برفک احساس خشکی و پرز مانندی را داخل دهان ایجاد می کند .

عوارض مربوط به خشکی دهان چیست ؟

اگر در دوران بارداری دچار خشکی دهان هستید ، نباید آن را نادیده بگیرید زیرا می تواند سبب مشکلی جدی تر شود که بر سلامتی شما و همچنین سلامتی کودک تأثیر منفی بگذارد . خشکی دهان همچنین می تواند نشانه ای از عوارض ذکر شده در ذیل باشد و نیاز به درمان فوری دارد :

1. دیابت بارداری :

دیابت بارداری یا دیابت حاملگی در دوران بارداری اتفاق می افتد و پس از بارداری از بین می رود. بعضی اوقات، حتی دیابت حاملگی می تواند دلیل خشکی دهان باشد و به دلیل بالا رفتن سطح قند خون (به دلیل دیابت حاملگی) باشد، که ممکن است با ایجاد تکرر ادرار ، میزان آب بدن را کاهش دهد. اگر به دیابت حاملگی مبتلا هستید ، ممکن است احساس تشنگی کنید، درد یا سوزشی در دهان داشته باشید یا دارای لب های متورمی باشید.

2. کم خونی :

اگر خشکی دهان به همراه علائمی مانند خشکی گلو، بریدگی گوشه لب و احساس سوزش در زبان باشد ، می تواند نشانه کم خونی باشد و نیاز به درمان فوری دارد . اگر این علائم را تجربه کردید ، فوراً با متخصص زنان مشورت کنید.

3. فشار خون :

اگر خشکی دهان و سردرد های طاقت فرسا دارید، ممکن است به دلیل افزایش ناگهانی فشار خون باشد. افزایش فشار خون می تواند سلامت شما و کودکتان را تحت تأثیر قرار دهد .

نحوه درمان خشکی دهان در دوران بارداری :

دهانی خشک در دوران بارداری مشکل خاصی نیست، بنابراین برای کنترل آن، درمان خاصی نیاز نیست. نکته مهم این است که در وهله اول مراقب موارد اساسی باشید که باعث خشکی دهان می شود. بهترین راه حل برای خشکی دهان نوشیدن حداقل دو تا سه لیتر آب در روز است. این کار باعث می شود از کمبود آب بدن جلوگیری شده و از این طریق احتمال ابتلا به خشکی دهان را کاهش دهید. 

درمان خشکی دهان :

به‌طور معمول خشکی دهان اگر چندان جدی نباشد می‌توان با کمک برخی درمان‌هان خانگی اقدام به رفع آن کرد. اقداماتی که به ویژه برای بارداری فرد هیچ خطری ندارند. این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌شوند :

جویدن آدامس بدون قند و آبنبات سفت بدون قند :

جویدن و مکیدن این دو به تشدید تولید بزاق منجر می‌شود؛

نوشیدن آب زیاد :

نوشیدن آب به هیدراته نگه‌داشتن بدن شما کمک می‌کند و منجر به تسکین برخی از علائم شما خواهد شد.

مکیدن تراشه های یخ :

 این نه تنها به شما مایعات می دهد و دهان شما را مرطوب می کند، بلکه می تواند به کاهش حالت تهوع در دوران بارداری نیز کمک کند.

رعایت بهداشت دهان و دندان :

 به طور مرتب مسواک بزنید و نخ دندان بکشید تا از پوسیدگی دندان جلوگیری کنید.

استفاده از دستگاه بخور در منزل :

یک مطالعه نشان داد که مرطوب‌سازی محیط می‌تواند علائم خشکی دهان را به طور متوسط ​​بهبود بخشد. استفاده از دستگاه بخور در شب ممکن است ناراحتی را کاهش دهد و خواب را بهبود بخشد.

استفاده از دهانشویه مخصوص خشکی دهان :

این محلول همچنین می‌تواند تا حد زیادی به تعدیل عوارض خشکی دهان منجر شود، در هر داروخانه‌ای هم پیدا می‌شود و  در نهایت حذف قهوه و کافئین تا حد زیادی به شما در برطرف کردن خشکی دهان کمک می‌کند. چگونه دهانشویه مناسب خود را انتخاب کنیم ؟! در مطلبی با همین عنوان توصیه‌هایی برای انتخاب مناسب‌تر برای شما گردآوری شده است.

موارد گفته شده می‌تواند به فرد باردار کمک کنند تا از پس خشکی دهان خود بربیایند؛ اما گاه این خشکی خیلی بیش از آن است که بتوان با درمان‌های خانگی از این دست فکری به حالش کرد. در چنین مواقعی دریافت درمان‌های بالینی باید اولویت باشد.

برخی از این درمان‌های بالینی بالقوه که با مراجعه به پزشک در فرآیند انجام آن قرار می‌گیرید شامل موارد زیر است :

• • تغییر داروهای مصرفی که منجر به خشکی دهان شده‌اند؛
  • بهره گرفتن از سینی فلورید برای محافظت از دندان‌ها در شب؛
  • درمان خروپف و آپنۀ خوابی که باعث خشکی دهان شده‌است؛
  • درمان برفک با داروهای ضد قارچ؛ اگر عامل خشکی دهان بوده‌باشد؛
  • تنظیم یک برنامۀ مدیریت بارداری شامل رژیم غذایی، ورزش و مصرف دارو یا انسولین.

مصرف داروهای گیاهی :

گیاهان زیادی موجود هستند که به تسکین علائم خشکی دهان کمک می‌کنند. برخی از آن‌ها را به اتفاق مرور می‌کنیم :

آلوئه ورا :

ژل یا آب درون برگ های گیاه آلوئه‌ورا برای دهان مرطوب کننده است. شاید بد نباشد یک گلدان تهیه کنید و آلوئه‌ورای مصرفی خود را در منزل تولید کنید.

زنجبیل :

 زنجبیل یک سیالاگوگ گیاهی شناخته شده است. این بدان معناست که به تحریک تولید بزاق کمک می‌کند و این یعنی به رفع خشکی دهان هم کمک می‌کند.

ریشه گل ختمی :

ریشه ختمی مانند آلوئه گیاهی نرم کننده و مرطوب کننده است. یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که این گیاه به خشکی دهان کمک می کند.

کاکتوس نوپال :

کاکتوس نوپال یک غذا و داروی سنتی مکزیکی است. این کاکتوس که به آن کاکتوس گلابی خاردار نیز می‌گویند، در صنعت سلامت محبوبیت پیدا کرده است. یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که نوپال می تواند خشکی دهان یا کاهش بزاق را بهبود بخشد. گردآورندۀ این مقاله از وجود این کاکتوس در جغرافیای ایران خبر ندارد؛ چنانچه خواننده آگاهی در این زمینه دارد در بخش نظرات به تکمیل این بخش کمک کند.

اسپیلانتس :

 یک گیاه محبوب است که برای بهبود سلامت دندان استفاده می شود. یکی از استفاده های سنتی به عنوان سیالاگوگ برای افزایش ترشح بزاق است که ممکن است به خشکی دهان کمک کند.

فلفل دلمه ای :

طبق یک مطالعه در سال 2011 و مطالعه ای در سال 2017، فلفل دلمه ای باعث ترشح بزاق می شود.

بزاق بخشی ضروری از فرآیند هضم شما است. این به مرطوب شدن و تجزیه مواد غذایی شما کمک می‌کند. همچنین به عنوان یک مکانیسم دفاعی اصلی برای کمک به بدن شما برای حفظ سلامت دندان‌ها، محافظت از دهان در برابر بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان عمل می‌کند.

خشکی دهان به خودی خود یک بیماری جدی پزشکی نیست. با این حال، گاهی اوقات این نشانه یک بیماری زمینه‌ای دیگر است که نیاز به درمان دارد. همچنین می‌تواند منجر به عوارضی مانند پوسیدگی دندان و زخم های دهان شود.

نکاتی برای مقابله با خشکی دهان در دوران بارداری :

موارد زیادی وجود دارد که در دوران بارداری می توان با خشکی دهان مقابله کرد.

نکاتی برای تسکین خشکی دهان در دوران بارداری عبارتند از :

•  به طور مکرر آب بنوشید همچنین می توانید قطعات کوچکی از یخ را بمکید تا دهانتان خیس شود.
•  سعی کنید همیشه و حتی در هنگام خواب از بینی نفس بکشید تا مطمئن شوید آب دهانتان تبخیر نمی شود.
•  بخور صورت دهید بدان صورت که حدود بیست دقیقه در روز بخار گرم تنفس کنید. این کار از خشکی دهان جلوگیری می کند.
•  از مصرف الکل یا قهوه خودداری کنید زیرا علاوه بر تمام خطرات دیگری که ایجاد می کنند، می توانند باعث کمبود آب بدن نیز شوند و بنابراین کاملاً از آن ها دوری کنید.
•  در دوران بارداری از استعمال سیگارخودداری کنید زیرا علاوه برسمی بودن دود سیگار، سبب خشکی دهان و گلو نیز می شود.
•  اگر در مناطق خشک زندگی می کنید از دستگاه رطوبت ساز در اتاق خواب خود استفاده کنید.
•  آدامس ( ترجیحا بدون قند ) بجوید زیرا عمل جویدن باعث تحریک تولید بزاق می شود.
•  بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید . صبح ، شب و بعد از هر وعده غذایی، دندان های خود را مسواک بزنید و نخ دندان بزنید زیرا این اقدامات احتیاطی ضروری می باشند.
•  آب نارگیل بنوشید زیرا سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی بوده و همچنین حاوی الکترولیت هایی است که می توانند بافر موجود در خون را متعادل کنند.
•  رژیم غذایی سالم و متعادلی با سبزیجات سبز، غلات کامل ، آجیل و گوشت بدون چربی داشته باشید و از خوردن غذاهای سرشار از سدیم خودداری کنید زیرا این کار می تواند منجر به کم آبی بدن شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

همان طور که در بالا گفته شد خشکی دهان هیچ خطری ندارد و به راحتی قابل کنترل است اما اگر علائم دیگری مانند سر درد ، احساس سوزش در گلو، خستگی شدید، تشنگی حاد، اسهال و حالت تهوع را تجربه کردید ، فوراً با پزشک خود مشورت کنید. 

سایر نکات :

بارداری تغییرات هورمونی زیادی ایجاد می کند که می تواند منجر به عوارض خاصی شود.

خشکی دهان نشانگر تغییرات متابولیکی، آناتومیکی و فیزیولوژیکی بدن برای رشد یک کودک است.

با این وجود، اگر خشکی دهان همراه با سایر علائم بود به پزشک مراجعه کنید. 

خشکی دهان در اوایل دوران بارداری چه پیامدهایی خواهد داشت ؟

خشکی دهان در اوایل یا در سه ماهه اول دوران بارداری می‌تواند مشکلات زیادی به همراه داشته باشد. اگر دهان شما خشک است، صبح که از خواب بیدار می‌شوید زبان شما سفید خواهد بود. این اتفاق به دلیل استفراغ و ادرار زیادی است که معمولا در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد. خشکی دهان ممکن است بر سلامت دهان و دندان شما تاثیر بگذارد و ایجاد ناراحتی کند.

همانطور که اشاره شد، برای فرو دادن ذرات غذا و کاهش رشد باکتری‌های دهان به بزاق نیاز داریم. اگر دهان شما بزاق کافی تولید نکند، به راحتی دچار مشکلات دندان و لثه مانند التهاب لثه، پلاک و پوسیدگی دندان می‌شوید. بسیار ضروری است که این شرایط نادیده گرفته نشود، چراکه می‌تواند بر رشد جنین نیز تاثیر منفی بگذارد.

 

شایع‌ترین علائم خشکی دهان در عموم افراد :

• احساس چسبندگی یا خشکی در دهان؛
  • مشکل در بلعیدن و جویدن غذا؛
  • مشکل در صحبت‌کردن؛
  • سوزش در دهان؛
  • لب‌های ترک‌خورده؛
  • زخم‌های دهانی؛
  • زبان خشک؛
  • خشکی گلو؛
  • بوی بد دهان.

درمان‌های خانگی برای برطرف کردن خشکی دهان در افراد همان مواردی است که در بخش خشکی دهان در افراد باردار برشمردیم؛ مضاف بر آن‌ها رعایت برخی اقدامات دیگر نظیر نوشیدن آب به اندازۀ کافی، محدود کردن نوشیدنی‌های الکلی و کافئین، محدود کردن مصرف نمک و شکر، پرهیز از مصرف هر نوع دخانیاتی و انجام روتین مسواک و نخ‌دندان به شما در نیفتادن در ورطۀ خشکی‌دهان کمک خواهد کرد.

همچنین مهم است به‌طور مرتب سالی دو بار برای معاینه به دندان‌پزشک مراجعه کنید. مراقبت خوب از دهان می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه کمک کند، عواملی که خود ارتباط مستقیمی با خشکی دهان دارند.