اغلب والدین از بدو تولد فرزندان‌شان سعی می‌کنند غذاها و خوراکی‌های سالمی برای کودکان فراهم کنند و سازنده عادات غذایی درست آن‌ها باشند، اما دنیای بیرون از خانه و مدرسه، گاهی اوقات این عادات را به چالش می‌کشد. هر چند عادات غذایی در خانه شکل می‌گیرند، اما خانه دوم کودکان، یعنی مدرسه که اوقات طولانی را به همراه هم سن‌‌و سال‌هایشان در آن می‌گذارنند، می‌توانند این عادات را تثبیت کنند. اما چاره و راهکار چیست؟ چگونه می‌توانیم عادات سالم غذایی را در دانش‌آموزان نهادینه کنیم؟
درست است که والدین نقش پررنگ و غیرقابل چشم‌پوشی در این مسیر دارند، اما مدارس به‌عنوان نهادی تربیتی و آموزشی نیز می‌توانند همواره نقشی تسهیل‌کننده در این مسیر داشته باشند. هر دانش‌آموز در طول روز به طور میانگین به مصرف ۳ وعده غذای اصلی و ۲ میان‌وعده نیاز دارد که دو تا سه وعده از مجموع این وعده‌ها در مدرسه صرف می‌شود. نظارت بر سلامت و کیفیت غذای دانش آموزی، از مسائلی است که نیازمند همکاری والدین و مسئولین است. در ادامه این مطلب به نکاتی اشاره می‌کنیم که باید برای ساخت عادات و تربیت نسلی سالم در نظر بگیریم.
چرا باید عادات غذایی سالم را از کودکی نهادینه کنیم؟
پایه‌های سلامتی در کودکی شکل می‌گیرد. همان‌طور که یک ساختمان محکم بر روی فونداسیونی قوی بنا می‌شود، سلامت جسمی و روانی کودکان نیز بر روی عادات غذایی سالم آن‌ها استوار است. اگر از سنین پایین به کودکان آموزش دهیم که چه غذاهایی برای بدن‌شان مفید است و چرا باید آن‌ها را بخورند، این عادات به بخشی از زندگی‌شان تبدیل می‌شود. درست مثل مسواک زدن یا حمام کردن، خوردن غذاهای سالم هم به یک برنامه روزانه تبدیل خواهد شد و فواید فراوانی برای آینده آن‌ها خواهد داشت. این عادات نه تنها به کودکان کمک می‌کند تا انرژی لازم برای بازی و یادگیری را داشته باشند، بلکه از آن‌ها در برابر بیماری‌هایی مانند چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی محافظت می‌کند.
نقش والدین در ساختن عادات غذایی فرزندان
والدین، اولین و مهم‌ترین الگوهای فرزندان در تمامی زمینه‌ها هستند، از جمله ترویج تغذیه سالم. در واقع، کودکان با مشاهده‌ی عادات غذایی والدین‌شان، یک نقشه راه برای تغذیه سالم ترسیم می‌کنند. اگر والدین از کودکی تنوع غذایی را در سفره خانه برقرار کنند و با صبر و حوصله به سوالات کودکان در مورد غذا پاسخ دهند، به مرور زمان، بچه‌ها هم به غذاهای سالم علاقه‌مند می‌شوند. به یاد داشته باشید که شما به‌عنوان والدین، به وسیله عادات غذایی، آینده و سلامت فرزندتان را شکل می‌دهید. با استفاده از روش‌های زیر، می‌توانید به آن‌ها کمک کنید تا یک سبک زندگی سالم را انتخاب کند.
- الگوبرداری
- درگیر کردن کودکان در فرآیند تهیه غذا
- تنوع غذایی
- ایجاد جو مثبت هنگام غذا خوردن
- گفت‌وگو در مورد تغذیه سالم
نقش مدارس در ترویج تغذیه سالم برای دانش‌آموزان
مدارس، نه تنها به دانش‌آموزان علوم مختلف را تدریس می‌کنند، بلکه باید مهم‌ترین درس‌های زندگی را نیز به آن‌ها یاد بدهند. مدرسه‌ها و آموزشگاه‌ها به‌عنوان مهم‌ترین نهاد‌های آموزشی دانش‌آموزان در سال‌های طولانی، می‌توانند مهم‌ترین مباحث گره‌خورده با سلامت نسل فردا را به آن‌ها آموزش دهند؛ از جمله برنامه‌ها و آموزه‌هایی در راستای داشتن عادات غذایی سالم که محصلینی سالم، شاد و موفق می‌سازد.
راهکارهای ایجاد عادات غذایی سالم در مدارس
راهکارهای ایجاد عادات غذایی سالم در مدارس به این معناست که به دانش‌آموزان یاد بدهیم چطور غذاهای مفید و سالم برای بدن را به صورت آگاهانه انتخاب کنند. این کار فرآیندی برای آگاهی‌بخشی از اهمیت نگهداری و مراقبت از سلامتی آن‌هاست که می‌تواند به روش‌های زیر انجام شود.
آموزش تغذیه سالم
این راهکار می‌تواند در قالب کارگاه‌هایی جذاب در راستای تاکید بر توجه و ایجاد عادت‌های غذایی سالم برای بچه‌ها اجرا شود. در این کارگاه‌ها متخصصین مربوطه مثلا متخصص تغذیه، آگاهی‌ها و آموزش‌های متناسب با سن دانش‌آموزان را به آن‌ها منتقل می‌کنند.
تشویق دانش‌آموزان به آوردن ناهار و میان‌وعده سالم از خانه
تشویق دانش‌آموزان به آوردن ناهار و میان‌وعده سالم از خانه، نیازمند یک رویکرد چندجانبه و جذاب از سوی مدرسه و مسئولین آموزشی است. برای عملی کردن این راهکار، می‌توان با برگزاری مسابقات هفتگی با عنوان «سالم‌ترین میان‌وعده» یا «سالم‌ترین ناهار»، اهدای جوایز کوچک به برندگان و انتشار عکس میان‌وعده‌ها و غذاهای سالم برتر در تابلوی اعلانات مدرسه، برای دانش‌آموزان انگیزه ایجاد کرد. پیشنهادی دیگر تهیه غذای سالم از تهیه غذا و کترینگ‌های معتبر تهران در نقاط مختلف مانند تهیه غذا غرب تهران برای وعده‌های غذایی دانش‌آموزان است.
محدود کردن فروش غذاهای ناسالم در بوفه مدرسه
در این راهکار باید فروش خوراکی‌ها و مواد غذایی ناسالم و غیراستاندارد در مدرسه ممنوع باشد و خوراکی‌های سالم جایگزین شود. با عدم وجود گزینه‌‌های ناسالم، عملا شرایط تهیه این خوراکی‌ها در مدرسه از بین می‌رود.
ایجاد منوی تغذیه سالم در بوفه مدرسه
وجود خوراکی‌های سالم و تازه، با بسته‌بندی‌های ترغیب‌کننده، دانش‌آموزان را برای تهیه آن‌ها جذب می‌کند. تداوم این رویکرد در بوفه مدرسه و مصرف همگانی این گروه از خوراکی‌ها توسط بچه‌ها، با گذشت زمان سازنده‌ی عادات غذایی سالم است.
تدارک دیدن یک غذاخوری جذاب
فضا، دکوراسیون، محیط جذاب و رنگارنگ سالن غذاخوری، زمان صرف غذای دانش‌آموزان را به اوقاتی دلپذیر برای همنشینی با دوستان و لذت بردن از غذا تبدیل می‌کند.
همکاری با اولیا دانش‌آموزان
مدارس و مراکز آموزشی می‌توانند با برگزاری جلسات آموزشی و کارگاه‌های تغذیه برای والدین، آن‌ها را با اصول تغذیه سالم و اهمیت آن برای رشد و یادگیری فرزندان‌شان آشنا کنند. ارائه بروشورها و مطالب آموزشی ساده و کاربردی در این مورد، امری مفید در مسیر آگاه‌سازی والدین است.
برگزاری جشنواره‌های غذایی
برای برگزاری جشنواره‌های غذای سالم جذاب و خلاقانه در مدارس، می‌توان ایده‌های متنوعی را به کار برد که جنبه آموزشی و سرگرم‌کننده برای دانش‌آموزان داشته باشد؛ مثلا:
- مسابقه سالم‌ترین خوراک
- برگزاری غرفه‌های آشپزی عملی
- برگزاری جشنواره غذای محلی
- برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای والدین
تشویق دانش‌آموزان به نوشیدن آب
آب به‌عنوان اصلی‌ترین ماده تشکیل‌دهنده بدن، در انجام صحیح بسیاری از وظایف حیاتی از جمله تنظیم دمای بدن، انتقال مواد مغذی به سلول‌ها، دفع سموم، بهبود عملکرد مغز و افزایش تمرکز نقش دارد. کم‌آبی بدن می‌تواند منجر به خستگی، سردرد، کاهش تمرکز و افت عملکرد تحصیلی شود. تشویق دانش‌آموزان به نوشیدن آب به آن‌ها کمک می‌کند تا انرژی بیشتری داشته باشند، بهتر یاد بگیرند و در طول روز شاداب‌تر باشند.
یادآوری مداوم اهمیت تغذیه
برگزاری برنامه‌های کوتاه آموزشی در مراسم صبحگاه، نصب پوسترهای رنگارنگ و جذاب در مورد هرم غذایی و فواید آن‌ها در راهروها و کلاس‌ها، گنجاندن مباحث تغذیه سالم در دروس علوم و بهداشت، برگزاری مسابقات و بازی‌های مرتبط با تغذیه و اهدای جوایز کوچک، از جمله این راه‌های یادآوری هستند.
ارزیابی و بهبود مستمر برنامه‌های تغذیه‌ای دانش‌آموزان
ارزیابی و بهبود مستمر برنامه‌های غذایی دانش‌آموزان به معنای بررسی مداوم و سیستماتیک برنامه‌های موجود در مدارس و تلاش برای ارتقاء و بهبود آن‌ها بر اساس یافته‌های حاصل از این بررسی‌ها است. این فرآیند شامل مراحل زیر می‌شود:
- تعیین اهداف
- جمع‌آوری اطلاعات
- تجزیه و تحلیل اطلاعات
- طراحی و اجرای مداخلات
- ارزیابی مجدد
- بهبود مستمر
نتیجه‌گیری
نکات گفته‌شده در این مطلب همگی توصیه‌هایی در راستای نهادینه کردن عادت غذایی سالم در دانش‌آموزان هستند. با در نظر گرفتن این توصیه‌ها برای تربیت فرزندان و دانش‌آموزان، نسلی آگاه با سواد تغذیه سالم خواهیم داشت. کترینگ هفت و نیم، مرجع و همراهی معتبر در مسیر تهیه و تدارک غذای سالم دانش‌آموزان و حفظ رژیم غذایی آن‌هاست که در نهادینه کردن عادت غذایی سالم نقش موثری دارد.
ایول