تکرر ادرار اگر درمان نشود میتواند جنبه های مختلف زندگی شما را درگیر کند. اگر شما شخصی هستید که با مصرف مقدار کم مایعات، دفعات زیادی به دستشویی می روید به احتمال زیاد به تکرر ادرار دچار شده اید. پس با ما همراه باشید و راه های درمان آن را مطالعه کنید.
تکرر ادرار چیست
تکرر ادرار یعنی شما بیش از حالت عادی نیاز به ادرار کردن پیدا کنید.این تعداد دفعات زیاد ممکن است با حجم زیاد ادرار همراه باشد و یا با مقدار کم همراه باشد.
تکرر ادرار ممکن است هم در روز و هم در شب رخ دهد و یا ممکن است در یک فرد فقط در شب رخ دهد. (شب ادراری)
تکرر ادرار ممکن است خواب، کار و سلامت عمومی بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد.
بیشتر افراد اکثرا در روز و آن هم ۴ تا ۶ بار ادرار می کنند. در حالت طبیعی، افراد بزرگسال در روز بین ۳ فنجان (معادل ۷۰۰ میلی لیتر) تا ۳ لیتر ادرار دفع می کنند. ادرار اضافی می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- افزایش حجم ادرار(پلی اوری)
- حجم طبیعی ادرار همراه با نیاز بیشتر برای دفع آن (تکرر ادرار)
- هر دو مورد فوق
تکرر ادرار ممکن است با احساس اضطرار همراه باشد. اکثر افراد، زمانی متوجه پلی اوری می گردند که مجبور می شوند شبانه چندین بار دفع ادرار داشته باشند (ناکچوری). ناکچوری نیز ممکن است در اثر مصرف زیاد مایعات پیش از خواب و یا حتی مصرف مقادیر طبیعی آن اتفاق بیافتد.
علت تکرر ادرار
تکرر ادرار ممکن است با بیماری های موثر بر دستگاه ادراری در هر سطحی ایجاد شود. دستگاه ادراری شامل کلیه ها، لوله های اتصال کلیه ها به مثانه (حالب)، مثانه و مجرای ادرار خارج کننده ی ادرار از بدن(پیشابراه) میباشد.
عوامل متعددی ممکن است به تکرر ادرار منجر شود مثل:
- عفونت، بیماری، آسیب و یا التهاب مثانه
- شرایطی که تولید ادرار را افزایش دهد
- تغییرات در عضلات، اعصاب و یا بافت های دیگری که عملکرد مثانه را تحت تاثیر قرار دهد.
- درمان سرطان های خاص
- مواد مخدر و یا نوشیدنی هایی که باعث افزایش تولید ادرارمیشود.
بسته به علت تکرر ادرار ممکن است سایر مشکلات ادراری را تجربه کنید مثل:
- درد و ناراحتی هنگام ادرار کردن
- فوریت در ادرار کردن
- اختلال در ادرار کردن
- از دست دادن کنترل مثانه
- رنگ ادرار غیرطبیعی
بیماری های خاص، شرایط یا عوامل دیگری که می تواند منجر به تکرر ادرار گردد عبارتند از:
- اضطراب
- بزرگی خوش خیم پروستات (BPH)
- سنگ مثانه
- تغییر در عملکرد کلیه
- دیابت بیمزه
- مواد مخدر
- مصرف بیش از حد مایعات ، الکل یا کافئین
- التهاب مثانه
- عفونت کلیه
- مثانه بیش فعال
- بارداری
- التهاب پروستات
- پرتو درمانی بر لگن یا پایین شکم
- دیابت نوع 1
- دیابت نوع 2
- تنگی مجرای ادرار
- بی اختیاری ادرار
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- التهاب و عفونت واژن (واژینیت)
ارزیابی
بیشتر افراد از صحبت کردن در مورد مشکلات ادراری با پزشک خود خجالت می کشند. اما از آنجایی که برخی از علل پرادراری، خطرناک هستند بنابراین این مشکل باید توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد. اطلاعاتی که در ادامه می آیند می توانند به افرادی که دچار این مشکل هستند، کمک کنند.
علائم هشدار دهنده
در افراد دچار پرادراری ، وجود علایم خاصی نگران کننده است. این علایم عبارتند از:
- ضعف پاها
- تب و کمردرد
- شروع ناگهانی پر ادراری و یا شروع آن در سال های اولیه زندگی
- تعریق شبانه، سرفه و کاهش وزن به ویژه در فردی که سابقه مصرف زیاد سیگار دارد
- اختلالات روانی
چه زمان باید به پزشک اورولوژی مراجعه کرد
افرادی که دچار ضعف اندام تحتانی هستند باید سریعا به بیمارستان مراجعه نمایند چرا که ممکن است نخاع آنها دچار مشکل شده باشد. افراد دچار تب و کمردرد نیز باید در عرض چند روز به پزشک مراجعه کنند چرا که احتمال عفونت کلیه در آنها بالاست. افرادی که دیگر علائم هشدار را دارند نیز باید در طی یک یا دو روز با پزشک مجاری ادرار و کلیه ملاقات نمایند.
بیمارانی که علایم هشدار در آنها دیده نمی شود باید در اولین فرصت ممکن، معمولا در عرض چند روز تا چند هفته، به پزشک مراجعه نمایند. با این حال معمولا در این موارد می توان مدت زمان بیشتری نیز صبر کرد مخصوصا اگر علایم خفیف بوده و یا در مدت زمان طولانی ظاهر شده باشند.
یک قرار ملاقات با پزشک خود تنظیم کنید اگر بیش از حد نیاز به ادرار کردن دارید و اگر:
- هیچ دلیل مشخصی برای تکرر ادرار نمی یابید (مثل نوشیدن زیاد مایعات و الکل و کافئین)
- تکرر ادرار خواب و فعالیت های روزانه ی شما را تحت تاثیر قرار داده است.
- شما دارای سایر مشکلات ادراری نیز هستید
در صورتی که دارای علائم زیر هستید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
- وجود خون در ادرار
- قرمز یا قهوه ای شدن رنگ ادرار
- ادرار کردن دردناک
- درد در پهلو، پایین شکم یا کشاله ران
- اشکال در ادرار کردن و یا تخلیه مثانه
- فوریت در ادرار کردن
- از دست دادن کنترل مثانه
- تب
پزشک چه اقداماتی انجام می دهد
پزشک متخصص جراح کلیه و مجاری ادرار ابتدا در مورد علائم و سوابق پزشکی فرد سوالاتی مطرح کرده و سپس اقدام به معاینه خواهد کرد. علائم و نکات موجود در شرح حال و معاینه علت احتمالی پر ادراری و آزمایشات مورد نیاز را مشخص خواهد کرد (رجوع کنید به جدول؛ برخی از علل و ویژگی های پر ادراری).
سوالاتی که پزشکان متخصص کلیه و اورولوژی مطرح می کنند
- میزان مایعات دریافتی و ادرار دفع شده؛ این موضوع به پزشک کمک خواهد کرد تا متوجه شود که آیا مشکل ناشی از تکرر ادرار است یا پر ادراری
- علایم از چه زمانی شروع شده اند
- آیا به غیر از پر ادراری مشکل دیگری نیز وجود دارد یا خیر
- آیا فرد از مواد ادرار آور (مواد و ترکیباتی که تولید ادرار را افزایش می دهند) نظیر نوشیدنی های حاوی کافئین استفاده می کند یا خیر
برخی از یافته های واضح ممکن است به عنوان سرنخی برای تعیین علت تکرر ادرار عمل کنند. درد یا سوزش در حین ادرار، تب و درد کمر یا پهلو می توانند نشان دهنده وجود عفونت باشند. در فردی که مقادیر فراوانی از نوشیدنی های حاوی کافئین مصرف می کند و یا به تازگی تحت درمان با داروهای ادرار آور (دیورتیک) قرار گرفته است، نقش مواد دیورتیک بارز است.
مردی که در هنگام ادرار مشکلات دیگری نظیر زور زدن، جریان ضعیف ادرار و خروج قطره قطره ی ادرار را عنوان می کند ممکن است مشکل پروستات داشته باشد.
برخی یافته های مشخص نیز ممکن است به تعیین علت پلی اوری کمک کنند. بعنوان مثال، پلی اوری که در سال های اولیه زندگی بروز پیدا می کند احتمالا در اثر یک اختلال ارثی نظیر دیابت بی مزه مرکزی یا نفروژنیک و یا دیابت نوع ۱ بوجود آمده است.
معاینه فیزیکی در زنان معمولا شامل معاینه لگن و نمونه گیری از ترشحات واژن و سرویکس به منظور بررسی بیماری های مقاربتی می باشد. در مردان، آلت تناسلی از نظر ترشحات بررسی شده و علاوه بر آن پزشک به منظور معاینه ی پروستات از توش رکتال استفاده خواهد کرد.
درمان تکرر ادرار
بهترین راه درمان ادرار اضافی، رفع علت زمینه ای می باشد. بعنوان مثال، دیابت شیرین را می توان با استفاده از رژیم غذایی و ورزش در کنار تزریق انسولین یا دریافت داروهای ضد دیابت خوراکی درمان نمود. در برخی موارد می توان ادرار اضافی را با کاهش دریافت قهوه یا الکل درمان نمود.
افرادی که شب ادراری دارند (ناکچوری) می توانند با کاهش حجم مایعات دریافتی پیش از خواب مشکل خود را رفع کنند. مشکل کودکانی که بی اختیاری ادرار شبانه دارند را نیز می توان با درمان های انگیزشی کنترل کرد (بعنوان مثال با تعیین جایزه برای انجام رفتارهایی نظیر رفتن به دستشویی قبل از رفتن به تخت خواب، که باعث کاهش بی اختیاری شبانه می شوند).
اگر درمان انگیزشی موثر واقع نشد، می توان از ساعت های هشدار دهنده برای بیدار شدن و دفع ادرار کمک گرفت. اگر این روش نیز موثر نبود، پزشک متخصص اورولوژی با تجویز دسموپرسین خوراکی، تشنگی شدید و ادرار فراوان کودک را کنترل خواهد کرد. همچنین ممکن است پزشک دوز داروهای ادرار آور که باعث دفع ادرار فراوان می شوند را کاهش دهند. افراد بالغ مبتلا به ناکچوری را می توان با داروهای شل کننده مثانه درمان نمود. موارد مقاوم را می توان با دسموپرسین درمان نمود.
روش های درمان تکرر ادرار
درمان به علت زمینه ای وابسته است.
اگر اطلاعات سبب تشخیص دیابت شیرین شوند، درمان نیازمند کنترل کردن قند خون بالا است.
برای عفونت باکتریایی کلیه، اصلی ترین جز درمان، آنتی بیوتیک ها و مسکن ها هستند.
اگر علت، مثانه بیش فعال باشد، داروهایی که آنتی کولینرژیک نام دارند ممکن است استفاده شوند. این داورها از انقباض غیر ارادی عضلات دترسور موجود در دیواره مثانه پیشگیری می کنند.
در صورت نیاز، دارو درمانی توسط یک پزشک تجویز شده و پیگیری می شود.
همچنین ممکن است تمرین روش های رفتاری کمک کننده باشند.
تمرین دادن مثانه و ورزش ها
دیگر درمان های تکرر ادرار به جای درمان علت زمنیه ای شامل موارد زیر هستند:
ورزش ها کگل
ورزش های منظم روزانه، اغلب نزدیک بارداری انجام می شوند و می توانند عضلات لگن و مجرای ادراری را تقویت کنند و از مثانه پشتیبانی کنند. برای گرفتن بهترین نتایج، روزانه حداقل 3 نوبت و در هر نوبت 10 الی 20 بار این حرکات را انجام دهید و حداقل 4 تا 8 هفته ادامه دهید.
بیوفیدبک
به همراه کگل آن را استفاده کنید، این باعث می شود بیماران بیشتر از چیزی که در بدنش اتفاق می افتد آگاه باشد. این افزایش آگاهی می تواند به بهبود کنترل بیمار روی عضلات لگنش کمک کند.
تمرین دادن مثانه
این شامل تمرین دادن مثانه برای حفظ طولانی تر ادرار است. این کار معمولا 2 تا 3 ماه زمان می برد.