چه داروهایی را باید با غذا و معده پر بخوریم ؟

بدیهی است که این دستورات کلی است و ملاک اصلی مصرف دارو همواره نظر پزشک مربوط است.

 عملکرد دارویی در معده خالی

هنگامی که یک دارو با معده خالی تجویز می‌شود، برای اطمینان از جذب بیشتر آن است چرا که جذب روده با غذا محدود می‌شود و بر اثربخشی این داروهای خاص تأثیر می‌گذارد.

در برخی موارد، عناصر غذا مانند آهن یا کلسیم ممکن است به ساختارهای شیمیایی دارو متصل و مانع جذب موثر آن شوند به همین دلیل است که مصرف داروهای پوکی استخوان و آسم را با معده خالی توصیه می‌کنند. در برخی از حالت‌ها هم غذا می‌تواند به عنوان یک مانع فیزیکی برای سطح دیواره روده عمل و از جذب برخی داروها به جریان خون جلوگیری کند. در موارد دیگر، تغییرات در ترشحات روده و فرایند گوارش می‌تواند اثربخشی دارو را کاهش دهد.

همچنین در پارس مگ بخوانید : مصرف اشتباه دارو چه خطراتی دارد ؟

عملکرد دارویی با یک وعده غذایی (یا میان وعده)

 برخی از داروها عوارض جانبی مانند تحریک معده، سوء هاضمه، زخم یا التهاب دارند. خوردن آن‌ها همراه با وعده غذایی، این آثار ناخوشایند را کاهش می‌دهد. لازم نیست یک وعده غذایی کامل باشد، میان‌وعده‌های سبک مانند بیسکویت یا یک ساندویچ کوچک هم در برخی موارد کافی است. بهترین مثال این مورد درباره داروهای خوراکی دیابتی است که برای جلوگیری از افت قند خون (هیپوگلیسمی) تجویز می‌شود.

آنتی‌اسیدها و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی معمولاً همراه با وعده‌غذایی یا میان‌وعده مصرف می‌شوند تا این مواد پوشش معده را در برابر اسید محافظت کنند. خوردن غذا باعث ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی متعدد از جمله افزایش جریان خون به روده، آزاد شدن صفرا و تغییر در pH (اسیدیته) و تحرک روده می‌شود. این تغییرات فیزیولوژیکی می‌تواند بر مقدار داروی جذب شده از روده و بر پاسخ بدن به دارو تأثیر بگذارد.

تغییرات فیزیولوژیکی هم مهم است، به عنوان مثال، کپسول ایتراکونازول (که برای درمان برخی عفونت‌های قارچی استفاده می‌شود) باید همراه با غذا و در برخی موارد حتی با نوشیدنی‌های اسیدی مانند نوشابه مصرف شود، زیرا این محصول برای جذب به محیط اسیدی نیاز دارد.

 تاثیر میزان پر بودن معده

برای برخی از داروها، اندازه وعده‌ غذایی مهم است. به عنوان مثال، «اورلیستات» برای کاهش وزن، جذب چربی از غذا را کاهش می‌دهد، بنابراین مصرف این دارو همراه با وعده‌های غذایی اصلی برای تأثیر بهینه مهم است.

ترکیب غذا هم می‌تواند مهم باشد. خوردن غذاهای سرشار از فیبر، پروتئین یا چربی یا نوشیدنی‌هایی مانند چای، قهوه، شیر و آب‌میوه، می‌تواند بر نحوه عملکرد برخی داروها

در بدن تأثیر بگذارد. در بعضی موارد هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند «سیپروفلوکساسین» باید از مصرف محصولات لبنی تا بعد از دو ساعت اجتناب شود.

لزوم توجه به برچسب‌های دارو

برچسب داروها را به دقت بررسی کنید. به جز مواردی که توصیه می‌شود، قرص‌ها یا کپسول‌ها باید با آب قورت داده شوند اگر روی برچسب نوشته‌ شده است: «همراه یا بعد از غذا مصرف شود»، به این معنی است که دارو باید در حین غذا یا ظرف نیم ساعت پس از غذا مصرف شود.

برای استفاده  دارو با معده خالی، باید حداقل دو ساعت قبل و نیم ساعت بعد از خوردن دارو چیزی نخورید؛ مگر این که دستور پزشک  نکته  دیگری داشته  باشد.

رمزگشایی تداخلات دارویی

مصرف برخی غذاها و مایعات می تواند باعث ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی در بدن شود . سیستم بدنی شما این ” مواد خارجی ” را شناسایی و تجزیه و تحلیل کرده و اقدامات فرار با همان عمل را آماده می کند. جریان خون به روده افزایش میابد ، اسید ها به صورت صفرا (زردآب) آزاد می شوند و روده خود را با تغییرات اسیدیته آماده می کند.

دارو ها نیز به همین سمت هدایت می شوند و هر کدام به طور متفاوتی تداخل می کنند بنابراین  دلیل اصلی انتخاب آن ها قبل و بعد از غذا ، پیش بینی چگونگی تعامل این مواد شیمیایی با دستگاه گوارش است زیرا تداخلات نامطلوب موادغذایی با دارو می تواند به جذب مواد شیمیایی موجود در دارو کمک کند یا مانع آن شود.

چرا باید برخی داروها را همراه غذا بخوریم ؟

برخی از دارو ها عوارضی مانند :تحریک معده ، سوهاضمه ، زخم یا التهاب را به همراه دارند. مصرف این داروها به همراه غذا این اثرات ناخوشایند را کاهش می دهد . لازم نیست یک وعده غذایی کامل مصرف کنید زیرا میان وعده های سبک مانند بیسکوییت یا ساندویچ کافی است .

در مورد دارو های خوراکی دیابت نیز این امر صدق می کند تا از قند خون بسیار پایین ( هیپوگلیسمی ) پیشگیری شود . مکمل های آنزیمی برای پانکراتیت مزمن نیز باید همراه غذا مصرف شوند تا به بدن در پردازش وعده غذایی کمک کند .

معمولا آنتی اسید ها و دارو های ضدالتهابی غیر استروئیدی نیز توصیه می شود تا همراه وعده غذایی یا میان وعده مصرف شوند. دارو های ضدالتهابی غیراستروئیدی از تولید پروستاگلاندین ها و مواد شیمیایی که درد و التهاب را تقویت می کنند پیشگیری می کند اما همچنین از معده در برابر اسید روده محافظت خواهد کرد . گروهی از دارو های دیابت به نام ” سولفیل اوره ” نیز توصیه می شود همراه با وعده غذایی مصرف شوند تا خطر قند خون پایین کاهش یابد.

چرا باید برخی داروها را بعد از غذا بخوریم ؟

مصرف این دارو ها بعد از غذا می تواند به کاهش عوارض جانبی شدید مرتبط با معده کمک کند. همچنین همانند ژل های ضد قارچ یا دارو های مایع ، برفک یا زخم دهان که احتمال بلع یا شستشو آن ها وجود دارد ،جذب خون نمی شوند. انتی بیوتیک ها و دارو های اچ.آی.وی در این گروه قرار دارند.

اگر در زمان مصرف دارو غذا در دسترس نبود چه کنیم ؟

اگر فرد در زمان مصرف دارویی که باید با معده پر خورده شود، خوردنی یا غذایی در دسترس نداشته باشد و مجبور باشد دارو را مصرف کند، حتما باید دارو را با دو لیوان آب بنوشد تا باعث آسیب به مری و عوارض گوارشی و کلیوی نشوند.

خوردن کدام دارو با غذا واجب است ؟

داروهایی هستند که نباید با معده خالی مصرف کرد زیرا اثرات جبران ناپذیری را میتوانند به بدن وارد کنند و یا اثر و عملکرد کمتری را برای درمان به همراه داشته باشند. نمونه ای از این دارو هایی که نباید با شکم خالی مصرف کنید:

خوردن دارو با غذا : قرص های ضد بارداری

قرص های ضد بارداری دسته ای از داروهایی هستند که میبایست همراه غذا مصرف شود. مصرف این دارو به همراه غذا از حالت تهوع جلوگیری میکند.یکی دیگر از فواید این دارو با غذا این است که زمان مصرف آن را فراموش نمیکنید.

خوردن دارو با غذا : داروهای مسکن و ضد درد

داروهای مسکن باعث میشوند درد در بدن کاهش پیدا کند. در صورت مصرف این داروها با معده خالی میتواند عوارضی مانند تهوع به همراه داشته باشد.
کدئین ها ، اکسی کدون و مورفین از این دسته داروها میباشند. همچنین اگر این داروها را به همراه غذاهای پر فیبر مصرف کنید میتواند از یبوست جلوگیری کند.

خوردن دارو با غذا : داروهای ضد التهابی

این داروها درد را با مسدود کردن پروستاگلاندین ها که گیرنده های درد هستند کاهش میدهند. استامینوفن، آسپرین و ایبوپروفن از این داروها میباشند که بهتر است با معده پر مصرف شود تا هم عوارضی مانند مشکلات گوارشی و خونریزی معده نداشته باشد و هم تاثیر آن ها را افزایش دهد.

خوردن دارو با غذا : آنتی بیوتیک ها 

هر انتی بیوتیکی مکانیزم متفاوتی دارد، برخی از آنتی بیوتیک ها میباشند که میبایست با غذا مصرف شود و برخی دیگر باید با معده خالی مصرف شود. آموکسی سیلین و کلوفازیمین از داروهایی میباشند که باید به همراه غذا مصرف شوند.

خوردن دارو با غذا : قرص متفورمین 

متفورمین داروی درمان دیابت نوع 2 میباشد و میبایست این دارو را با غذا مصرف کنید زیرا در صورت مصرف آن با معده خالی میتواند نارحتی و مشکلات شکم و گوارش را به همراه داشته باشد.

خوردن دارو با غذا : ناپروکسن

برای درمان درد ناشی از سردرد, آرتریت (ورم مفاصل) و دوره های قاعدگی دردناک استفاده می شود.

خوردن دارو با غذا : ایپوبروفن

می تواند به کاهش تب و دردهای جزئی که از طریق کار دندان پزشکی به وجود می آید کمک کند

خوردن دارو با غذا : آسپرین

به عنوان یک داروی معجره گر توسط برخی افراد تبلیغ شده است. زیرا این دارو توانایی بلقوه ای برای جلوگیری از حمله قلبی و سکته مغزی ایسکمیک (در اصطلاح پزشکی به کم‌رسیدن خون، به اندام یا ناحیه‌ای از بدن گفته‌می‌شود.
ایسکمی باعث کمبود اکسیژن و مواد مغذی به بخش‌هایی از بدن می‌شود و این امر باعث آسیب به بافت‌ها یا سوءکارکرد اندام می‌گردد.) که هر دو ناشی از لخته شدن خون هستند، دارد.

خوردن دارو با غذا : پردنیزون(Prednisone)

یک نوع از دارو که می تواند به صورت قرص یا شربت(مایع) باشد. این دارو برای افرادی با سطوح پایین کورتیکواستروئیدها(هورمون های تنظیم کننده غدد آدرنال که التهاب بدن را سرکوب می کند و از بدن در برابر شرایطی مانند بیماری آرتریت و ام اس محافظت می کند) استفاده می شود.
لازم است این دارو همراه با غذا یا شیر برای کمک به کاهش سوزش و زخم معده مصرف شود . اگر پردنیزون را به شکل مایع مصرف می کنید FDA اداره مواد غذایی و دارویی ایالات متحده آمریکا پیشنهاد می کند که آن را به صورت مخلوط با آب، پوره سیب، و یا هر مواد غذایی نرم دیگری مصرف کنید.

خوردن دارو با غذا : متفورمین

متفورمین برای درمان دیابت نوع2 (شرایط مزمنی که بدن سطح قند خون را نمی تواند کنترل کند) استفاده می شود. این مهم است که برای جلوگیری از بی اختیاری و آشفتگی معده، متفورمین را همراه با غذا مصرف کنید. خوردن غذا همراه با داروهای دیابت، همچنین مانع از افت فشار خون می شود.

خوردن دارو با غذا : آنتی بیوتیک ها

هر آنتی بیوتیک از طریق مکانسیم متفاوتی عمل می کند بنابراین پیشنهاد غذا ممکن است برای عده ای کاربردی، اما برای دیگران مضر باشد. آنتی بیوتیک هایی که باید باغذا مصرف شود شامل آموکسی سیلین, آگمنتینaugmentin,کلوفازیمین و.. است.

اگر دارو را با معده خالی بخوریم

اگر فرد در زمان مصرف دارویی که باید با معده پر خورده شود، خوردنی یا غذایی در دسترس نداشته باشد و مجبور باشد دارو را مصرف کند، بهترین اقدام چیست، دکتر عربیان می گوید:
در چنین مواقعی اگر فرد مشکل گوارشی داشته باشد، حتما باید دارو را با دو لیوان آب بنوشد، اما لازم است بدانید مسکن ها و برخی از انواع آنتی بیوتیک ها لزوما باید با دو لیوان آب مصرف شوند تا باعث آسیب به مری و عوارض گوارشی و کلیوی نشوند.

دارو را با چه نوشیدنی ای بخوریم ؟

یکی از سوالاتی که اغلب افراد می پرسند، این است که آیا می توان داروها را با شیر، آبمیوه یا چای خورد ؟
دکتر عربیان ضمن اشاره به این که بسته به نوع دارو می توان آن را با نوشیدنی خاصی خورد، می گوید مثلا مصرف مکمل آهن به همراه آبمیوه که حاوی ویتامین C است به جذب بهتر دارو کمک می کند.
اما مصرف اغلب آنتی بیوتیک ها و مکمل های آهن، روی و کلسیم با چای و بخصوص لبنیات از قدرت جذب و اثر دارو می کاهد. مصرف مسکن های حاوی کافئین همچون نوافن به همراه چای و قهوه هم می تواند اثرات کافئین دارو را تشدید کند.

زمان مصرف مکمل ها

پزشک متخصص در پاسخ به این که مکمل های معدنی (مینرال) و ویتامین ها را با معده خالی بخوریم یا پر می گوید:
معمولا در مورد زمان مصرف مکمل ها توصیه خاصی وجود ندارد، اما ویتامین های محلول در چربی همچون A، E، D و K بهتر است بعد از خوردن غذاهای چرب مصرف شوند.
درخصوص مکمل های مینرال (کلسیم، روی، منیزیم، آهن و…) همزمان نباید با هم مصرف شوند، به عنوان مثال قرص آهن و کلسیم در یک زمان استفاده نشوند.
همچنین توصیه می شود مواد غذایی حاوی هر ماده معدنی با مکمل معدنی آن مصرف نشود. مثلا کلسیم با محصولات لبنی یا آهن با گوشت خورده نشود.

مسکن ها را با معده پر بخورید 

بیشتر داروهای خوراکی یا در معده باز می شوند یا به دلیل داشتن پوشش در روده فعال می شوند. بیشتر ضددردها همچون ایبوپروفن، مفنامیک اسید و دیکلوفناک چون در معده باز می شوند بنابراین معده درد را در برخی افراد تشدید می کنند، بنابراین باید با معده پرمصرف شوند. تداخل غذایی با داروها
یک کارشناس تغذیه نیز درباره تداخل غذایی با برخی داروها به جام جم می گوید:برخی غذاها، میوه ها و سبزیجات به دلیل داشتن ترکیبات متنوع ممکن است اثرات دارو را کاهش یا افزایش دهند. به عنوان مثال، گریپ فروت به علت کاهش سرعت متابولیسم برخی داروها نباید با داروهای کاهنده فشارخون، داروهای مهارکننده سیستم ایمنی و داروهای هورمونی و ضد بارداری خوراکی مصرف شوند، چرا که به افزایش اثر دارو منجر می شود و این اثر تا 72 ساعت ماندگار است. همچنین بیمارانی که از داروی ضد انعقاد خون استفاده می کنند، باید در مصرف سیر، پیاز و گیاهان برگ سبز مانند کرفس، کاهو، اسفناج، گیاه گزنه و محصولات پروبیوتیک زیاده روی نکنند .

نکات مهم درباره خوردن دارو با غذا

داروهایی وجود دارند که روی دفترچه راهنمای خود نوشته شده است که با غذا مصرف شود که به این معنی است که اگر آن را با معده خالی مصرف کرد میتواند ضررهای جدی را به سلامتی فرد وارد کند. بعضی از داروها هستند که اگر با معده پر مصرف شوند اثر و عملکرد بهتری خواهند داشت و در بدن بهتری جذب میشود.برای درمان سریع باید روند مصرف دارو را طبق برگه راهنما یا همان دستور مصرف ، مصرف کنیم و همانطور که می دانید در شرایطی که دارو اشتباها در وضعیت نامناسب مصرف شود منجر به بروز مشکلات جدی تری خواهد شد.

علت این که توصیه می شود برخی داروها با معده پر مصرف شود، این است که از میزان عوارض دارو کاسته شود یا پر بودن معده باعث جذب بهتر دارو شود و دلیل آن که گفته می شود برخی از انواع دارو با شکم خالی خورده شود، این است که بر اثر تداخل با مواد غذایی از قدرت جذب و اثر آن کم نشود.

برخی سوالات رایج در رابطه با مصرف انواع دارو

آیا می توان برای جذب سریع تر برخی از انواع دارو آن را در آب حل کرد ؟

اگر پزشک اجازه حل کردن دارو در آب را با توجه به نوع دارو و شرایط بیمار داده باشد، می توان دارو را در آب حل نمود . به هیچ وجه قرص هایی که به شکل کپسول هستند یا روکش و پوشش دارند در آب حل نکنید.

آیا می توان داروها را با شیر، آبمیوه یا چای خورد ؟ 

نوشیدنی هایی مانند چای ، قهوه ، شیر و آب میوه نیز می توانند بر نحوه عملکرد برخی از داروها در بدن تاثیر بگذارند .

برای جذب بهتر برخی داروها می توانید با تجویز پزشک آنها را با نوشیدنی های مختلف بخورید مثلا مصرف مکمل آهن به همراه آبمیوه که حاوی ویتامین C است به جذب بهتر دارو کمک می کند.

حتی گاهی می توان کپسول های ایتراکونازول ( درمان برخی از عفونت های قارچی)  همراه غذا و در بعضی موارد نوشیدنی های اسیدی مانند نوشابه مصرف نمود زیرا این دارو برای جذب ، نیاز به یک محیط اسیدی دارد .

در طی 2 ساعت از مصرف آنتی بیوتیک ها مانند سیپروفلوکساسین یا نورفلوکساسین باید از مصرف لبنیات خودداری شود و می توان آن ها را در زمان های دیگر مصرف کرد .

مصرف آنتی بیوتیک ها و مکمل های آهن، روی و کلسیم با چای سبب کاهش قدرت جذب و اثر دارو می شود.

مصرف مسکن های حاوی کافئین مانند نوافن به همراه چای و قهوه می تواند اثرات کافئین دارو را تشدید کند.