علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن چیست؟ آیا می توان با روش های خانگی این درد را درمان کرد؟ روش های تسکین زانو درد چیست؟ در این مقاله از سلامت پارس مگ به بررسی جامع زانو درد پرداخته ایم.
علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
در زیر، ما به چند مورد از دلایل متداول زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، اشاره می کنیم.
آرتروز
بعضی از افراد درد زانو هنگام نشستن و برخاستن را جدی نمی گیرند، در حالی که این درد می تواند سر منشأ آرتروز زانو باشد. در مراحل اولیه شکل گیری آرتروز، درد زانو، بعد از چند دقیقه برطرف می شود و فرد مبتلا می تواند به کارها و فعالیت های روزانه خود، بدون احساس درد و سختی، رسیدگی کند. اگرچه در مرور زمان، مفصل زانو صدمه بیشتر می بیند و به همین ترتیب درد زانو نیز شدید تر می شود و فرد می بایست معالجات پزشکی انجام دهد.
علت ایجاد آرتروز در مفصل زانو، صدمه به غضروف بین استخوانی است. بنابراین با صدمه بر این غضروف، مفاصل و استخوان زانو روی هم کشیده شده و باعث درد در ناحیه زانو میشوند.
در مرور زمان، آرتروز زانو شدیدتر می شود و فرد مبتلا، متوجه درد و سختی در هنگام نشستن و برخاستن، همچنین هنگام راه رفتن و حتی حرکات کمی در زانو، باعث ایجاد درد می شود.
آرتروز زانو، بعد از گذشت چند سال بوجود می آید و مدت زیادی لازم است تا غضروف بین مفصل زانو، صدمه ببیند. افراد مسن، بیشتر در معرض آرتروز زانو بوده و نیاز به معاینات پزشکی دارند.
بورسیت کشکک زانو
درد زانو، هنگام نشستن و برخاستن، همراه با تورم، می تواند نشانه هایی از بوریست کشکک زانو باشد.
بوریست، وضعیتی است که در آن بورس که کیسه های پر شده از مایع بین استخوانی است و وظیفه حفاظت در مقابل ضربه به زانو را به عهده دارد، ملتهب شده است. از دلایل متداول بوریست کشکک زانو، ضربه (تروما)، صدمات ایجاد شده از حرکات مکرر و تکراری و عفونت است.
کیست بیکر علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
کیست بیکر یا کیست پوپلیته، تومور و برامدگی است که بر اثر برجسته شدن و تجمع مایع بین مفصلی، در پشت زانو ایجاد می شود. دلیل ایجاد این نوع از کیست، تورم در بافت پشتی غضروف زانو است.
اگرچه، در بعضی از موارد، تومور در مایع بین مفصلی زانو، تنها دلیل کیست بیکر نیست و این کیست می تواند باعث ایجاد علائم زیادی شود.
کیست بیکر در گاهی از موارد از هم گسسته می شود و بنابراین، باعث نشت و سرایت مایع بین مفصلی، به ماهیچه های ساق پا می شود. در این مورد، درد زانو در هنگام نشستن و برخاستن، بسیار شدید است و همچنین باعث تورم و کبودی در ساق پا نیز می شود،
بیماری غضروف مینیسک
مینیسک، از دو غضروف حلقه ای تشکیل شده است که در کنار زانو، بین استخوان های بالا و پایین ران پا قرار دارد. این غضروف ها، همانند فنر باعث افزایش سطح بین استخوانی و به همین دلیل، سبب کاهش اصطکاک بین استخوان ها شده و جلوی ایجاد ضربه بین زانو ها را می گیرند.
مینیسک وظیفه حرکت روان و بدون درد در مفصل زانو را به عهده دارد، حداقل تا زمانی که شکاف و پارگی در بافت مینیسک ایجاد نشود.
دلایل مختلفی باعث پارگی بافت مینیسک می شود. تقریبا دلیل نیمی از این موارد، انحطاط و فساد در بافت بین غضروفی می باشد. از دلایل دیگر می توان به صدمات حاد و یا التهابات ناشی از صدمات قبلی به مینیسک، اشاره کرد.
گرفتگی عضلات پا
گرفتگی به دلیل انقباض عضلات است. علاوه بر عضلات ساق پا، دیگر عضلات پا مانند عضلات پشت ران و زانو مستعد گرفتگی عضلانی هستند.
گرفتگی عضلات پا بیشتر در هنگام ورزش کردن یا در زمان بارداری اتفاق می افتد. علاوه بر این برخی عوامل می توانند موجب گرفتگی عضلانی شوند که عبارت‌اند از:
- مشکلات عصبی پا
- كم شدن آب بدن
- بیماری های عفونی مانند کزاز
- سم ها مانند سرب و جیوه در خون
- بیماری کبد
گرفتگی یا اسپاسم عضلانی به صورت ناگهانی اتفاق می افتد و به مدت چند ثانیه الی ۱۰ دقیقه طول می کشد. پس از آن نیز ممکن احساس درد به مدت چند ساعت در عضلات باقی بماند.
بیماری سندروم درد پاتلوفمورال
این سندروم، به بیماری زانوی دونده/جامپر، نیز شناخته می شود، زیرا که این بیماری در بین ورزشکاران بسیار رایج است. بطور خاص این نوع از بیماری در بین مردان و زنان جوان بیشتر دیده می شود. البته که سندروم درد پاتلوفمورال در بین افرادی که ورزش هم نمیکنند، وجود دارد.
این سندروم، با ایجاد درد در ناحیه جلویی زانو و کشکک زانو بروز می کند و باعث درد و سختی هنگام نشستن و برخاستن می شود تا حدی که به روی زانو نشستن، از پله بالا رفتن و تحرکات دیگر روزمره، می تواند بسیار دشوار شود.
دلایل بسیاری برای ایجاد سندروم پاتلوفمورال وجود دارد، استفاده و فشار بیش از حد به زانو، مشکل در تراز شدن کلاهک زانو و دیگر تحرکات رزرمره، از دلایل اصلی این سندروم هستند.
صدمات در تاندون و رباط پا
تاندون ها، بافت فیبری هستند که بین انتهای ماهیچه و استخوان، قرار دارند. صدمات به تاندون ها، ناشی از موارد مختلفی همچون حرکات بدنی ناگهانی، فعالیت های استقامتی سنگین، مصدومیت، کارهای روزمره طولانی و التهاب ها، باشد.
رباط ها یک بافت فیبری بین استخوانی، برای حفظ مفاصل در یک تراز طبیعی هستند. زمانی که رباط های زانو بیش از حد کشیده میشوند، باعث پارگی، زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، درد در زانو با خم کردن و یا صاف کردن آن می شوند.
ترومبوز سیاهرگی عمیق علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
ترومبز سیاهرگی عمیق یا بطور خلاصه دی وی تی، ناشی از لخته شدن خون در رگ ها می باشد. در بیشتر موارد، بافت روی عضله پلویس (لگن)، ران یا ساق پا دچار این مشکل میشوند، ولی گاهی باعث درد در هر جایی از ساق پا و همچنین زانو، نیز می شود.
این ترومبوز، می تواند حتی یک وضعیت تهدید کننده زندگی باشد. اگر بخشی از خون از مسیر خود خارج شود و به سمت ریه ها برود، می تواند جریان خون را مسدود کند. اگر لخته خون در جای خود بماند، میتواند به دریچه های رگ ها آسیب برساند و باعث درد، تورم، زخم و جراحت و دیگر علائم شود.
تاندونوپاتی یا التهاب تاندون کشکک زانو
تاندونوپاتی، به تاندون متورم گفته می شود که بر روی همسترینگ، ماهیچه دوقلو و تاندون پوپلیتئوس یا ماهیچه ی گودی زانو که هر دو در پشت زانو قرار دارند، تاثیر می گذارد. تاندونوپاتی به دلیل تکرار و حرکت مداوم زانو و یا داشتن مشکلی دیگر در مفصل، رخ می دهد.
ورزش های منظم که نیاز به دویدن دارند می توانند باعث ایجاد تاندیوپاتی در پشت زانو شوند. علائم تاندونوپاتی شامل، زانو درد هنگام نشستن و بلندشدن، کاهش انعطاف پذیری و حرکت زیاد است.
کندرومالاسی علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
نرم شدن غضروف مفصل سبب بروز کندرومالاسی می شود. غضروف بافت لاستیکی شکل است که بین استخوان ها قرار می گیرد و از اصطکاک آن ها با یکدیگر در زمان راه رفتن جلوگیری می کند. آسیب به زانو، افزایش سن،التهاب مفاصل و استفاده بیش از حداز مفصل می تواند موجب بروز کندرومالاسی شود. یکی از محل های رایج این بیماری غضروف زیر کاسه زانو است. از بین رفتن غضروف زانو موجب اصطکاک استخوان و ایجاد درد می شود. برخی از علائم این عارضه شامل موارد زیر است:
- ضعف یا پیچ خوردگی زانو
- احساس ساییدگی استخوان ها در هنگام خم و راست کردن زانو
- مشکل در حرکت دادن زانو
وضعیت نشستن یا ایستادن
یکی دیگر از منابع مهم زانو درد، وضعیت بد نشستن است که به کمر و حتی زانوهای شما آسیب می رساند. هنگامی که زانوهای شما برای مدت طولانی خم شده یا تحت فشار هستند، باعث ناراحتی موضعی شده و در نهایت درد خواهند داشت. این درد مفصلی زمانی افزایش می یابد که بصورت چهار زانو و یا دو زانو نشسته باشید.
در نتیجه، مراقب وضعیت نشستن خود، در حال کار کردن و یا نشستن های طولانی، باشید. شما باید همیشه به ارگونومی محل کار، مانند انتخاب موقعیت صندلی راحت، در دسترس نگه داشتن ماوس و صفحه کلید در نزدیکی خود و دیگر شرایط برای حفظ سلامت خود، پایبند باشید.
نشستن و یا ایستادن برای دوره های طولانی مدت
اگر شغل شما مستلزم این است که هر بار بیش از یک ساعت بنشینید یا بایستید (همانطور که اکثر مشاغل اداری یا فروشندگان انجام می دهند)، به احتمال زیاد به دلیل بی حرکتی دچار ناراحتی زانو خواهید شد. ماهیچه ها و تاندون ها ممکن است سفت و ناراحت شوند. نشستن و ایستادن در یک وضعیت نامناسب، برای مدت طولانی، نیز می تواند باعث درد کشکک زانو شوند.
نحوه تشخیص علل زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
پزشک شما ممکن است از چندین روش برای تشخیص علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن استفاده کند:
معاینه بدنی
معاینه فیزیکی میتواند به پزشک شما کمک کند تا بفهمد دقیقاً کجا و چرا آسیبدیده است. پزشک متخصص ممکن است احساس کند که زانوی شما دچار تورم، سوزش یا آسیب‌های احتمالی شده است. آنها احتمالاً از شما می‌خواهند راه بروید، کشش دهید یا زانوی خود را خم کنید تا دامنه حرکت شما را مشاهده کنند.
تست‌های آزمایشگاهی
پس از انجام معاینه فیزیکی، پزشک شما ممکن است برای تشخیص بهتر، آزمایش‌هایی را تجویز کند. به‌عنوان‌مثال، آزمایش خون میتواند به شناسایی RA یا یک بیماری خودایمنی دیگر، عفونت، سرطان یا سایر بیماری‌هایی که ممکن است با درد زانو شما مرتبط باشند، کمک کند.
تصویربرداری
تصویربرداری با اشعه ایکس یا تشدید مغناطیسی(MRI) میتواند به پزشک شما کمک کند تا وضعیت استخوانها و مفاصل شما را تجسم کند و معمولاً میتواند برای شناسایی استئوآرتریت پیشرفته یا شکستگی استخوان که شایع‌ترین علت درد زانو حین نشستن و برخاستن هستند، استفاده شود.
درمان زانو درد هنگام نشستن و برخاستن چیست؟
درمان زانو درد و سختیه پس از نشستن یا ایستادن، به علت اصلی آن بستگی دارد. هنگامی که علت برطرف شد، درد زانو هنگام نشستن و برخاستن تسکین می یابد. بنا به علت ایجاد درد، برخی از درمان های رایج انجام شده، عبارتند از:
داروها
برای تسکین فوری درد و سفتی مفصل زانو، می توان داروهای مسکن مانند NSAID ها یا پاراستامول را تجویز کرد.
مکمل ها
اگر زانو درد هنگام نشستن و برخاستن به دلیل آرتروز باشد، مکمل های کندرویتین سولفات و گلوکزامین مفید هستند. این مکمل ها به رشد و بازسازی غضروف کمک می کنند. مکمل های امگا ۳ نیز به سلامت مفصل زانو کمک می کنند.
تخلیه مایعات: اگر زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، ناشی از وجود مایع بین مفصلی بیش از حد باشد، درمان مؤثر، تخلیه مایع بین مفصلی می باشد که پس از آن بیمار نیاز به استراحت و مصرف داروهای تجویز شده برای رفع این مشکل را دارد.
گرمادرمانی
اگر به آرتریت مبتلا هستید یا مفصل زانویتان سفت و خشک است، گرمادرمانی میتواند تسکین بیشتری را برای‌تان به ارمغان بیاورد. گرما گردش خون را افزایش می‌دهد.
جراحی
اگر زانو درد هنگام نشستن و برخاستن با درمان محافظه کارانه بهبود نیابد و درد و سختی در حرکت زانو تشدید شود، بطوری که در فعالیت های روزانه اختلال ایجاد کند، جراحی برای تعویض کامل زانو یا تنظیم مجدد کشکک زانو انجام می شود تا این مشکل را برطرف سازد.
روش RICE
روش RICE درمانی برای آسیب‌های عضلانی جزئی، از جمله آسیب‌های درگیرکننده زانو است. RICE سرواژه موارد زیر است:
- استراحت (Rest): به زانو استراحت بدهید و از تحمیل وزن به زانو خودداری کنید. به این ترتیب عضلات اطراف زانو فرصت التیام یافتن پیدا میکند.
- یخ (Ice): گذاشتن یخ روی زانو درد و ورم را برطرف میکند. یک تکه یخ را درون کیسه پلاستیکی بگذارید یا دستمال تمیزی را دور یخ بپیچید و کمپرس یخ را چند بار در روز، هر بار به مدت 20 دقیقه روی زانوی دردناک بگذارید.
- بستن (Compress): باند کشی را دور زانو ببندید تا ورم کمتر شود. دقت کنید که باند به خوبی دور زانو را گرفته باشد، اما سفت نباشد.
- بالا گذاشتن (Elevate): زانو را بالاتر از سطح قلب بگذارید. این کار را تاجایی‌که می‌توانید انجام بدهید تا ورم کمتر شود.
اولتراسوند و کاهش درد
اولتراسوند تراپی، یک روش درمانی ست که معمولاً در فیزیوتراپی از آن استفاده می‌کنند. از این روش برای ایجاد گرمایی عمیق به بافت‌های نرم بدن استفاده میشود. این بافت‌ها شامل عضلات، تاندون‌ها، مفاصل و رباط‌ها می‌باشند.
استراحت
علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن هرچه که باشد، مهم است که از بعضی از فعالیت های خاص که بر مفصل زانو تاثیر می گذارد مانند دویدن، آهسته دویدن و غیره، اجتناب کنید، زیرا این فعالیت ها باعث استرس عضلات و فشار بیش از حد به مفاصل زانو و در نهایت آسیب های بیشتر، می شود.
فیزیوتراپی
بیمار به زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، نباید به طور کامل از فعالیت های بدنی خودداری کند، زیرا استراحت کامل باعث بدتر شدن زانو درد هنگام نشستن و برخاستن می شود. برای کمک به تقویت عضلات اطراف مفصل زانو، انجام فعالیت های بدنی متوسط یا تمرینات ورزشی، حائز اهمیت می باشد. با این حال، قبل از شروع هر برنامه ی ورزشی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید. فیزیوتراپیست، شما را در مورد تمرینات لازم برای تقویت زانو، راهنمایی می کند.
تحریک الکتریکی
تحریک الکتریکی، نوعی درمان است که میتواند برای بسیاری از اهداف فیزیوتراپی بکار برده شود. این روش را می‌توان برای کاهش درد و التهاب در پشت زانو، بهبود گردش خون بکار برد و همچنین میتواند به انقباض مناسب عضلات شما کمک کند. تحریک الکتریکی اغلب برای کم به برنامه‌ی فیزیوتراپی و ارتقای نتایج آن بعد از یک آسیب یا بیماری مورداستفاده قرار میگیرد؛ البته این روش تنها درمانی نیست که در فیزیوتراپی برای شما بکار برده میشود.
حرکت در جا
اگر از زانو درد هنگام نشستن و برخاستن رنج می برید، اجتناب از قرارگیری در وضعیت نشستن یا ایستادن های طولانی مدت، اهمیت دارد. انجام حرکات ساده در هنگام نشستن و قبل از ایستادن، در تسکین درد زانو، هنگام نشستن و برخاستن بسیار مفید است.
اگر کارتان را پشت میز انجام می دهید، بلند شدن، حرکت کردن و انجام حرکات کششی هر ۲۰ دقیقه، به تسکین درد زانو کمک می کند. این کار باعث حفظ مایعات ضروری بین مفاصل اطراف زانو که باعث لغزندگی و سهولت در حرکت زانو می شود، است و از سختی در حرکت زانو، پس از نشستن طولانی مدت جلوگیری می کند.
شاک ویو تراپی
برای بسیاری از انواع زانو درد و گرفتگی زانو، شاک ویو تراپی درمانی ویژه است زیرا بافت‌های نرم اطراف مفصل را شل میکند و دامنه‌ی حرکتی آن را بهبود می‌بخشد. این روش باعث تسکین سریع و مؤثر درد پشت زانو میشود.
کاهش وزن
کاهش وزن، به خصوص اگر اضافه وزن دارید، فشار وارده بر مفاصل زانو را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد، روند پیشرفت آرتروز زانو را کاهش می دهد و به کاهش درد زانو هنگام نشستن و برخاستن کمک زیادی می کند.
لیزر تراپی با لیزر سرد
برای شرایطی مانند درد پشت زانو که موجب درد، ورم و التهاب میشود، لیزر درمانی میتواند بهترین راه باشد؛ لیزر از پوست می‌گذرد و به بافت‌های زانو می‌رسد و برای سلول‌ها انرژی تولید میکند. این فرآیند میتواند جریان خون را در آن ناحیه افزایش دهد و رسیدن مواد مغذی به زانو را افزایش می‌دهد. ازاین‌رو فرایند بهبودی طبیعی بافت آسیب‌دیده‌ی زانو سرعت بخشیده میشود.
ورزش‌هایی برای درد پشت زانو
درد پشت زانو میتواند بسیار ناتوان‌کننده باشد، زیرا هرروز از پاهایتان برای راه رفتن استفاده می‌کنید. اگر برحسب شرایطی دچار درد در پشت زانو شده‌اید، تمرینات مخصوصی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند. این تمرینات عبارت‌اند از:
حرکات کششی پشت به دیوار
برای انجام این ورزش:
- درحالیکه ایستادهاید، روی یک دیوار صاف تکیه دهید.
- پاشنه پایی را که زانوی آسیبدیده دارد بدون خم کردن زانو روی دیوار تکیه دهید.
- کشش را با نزدیکتر کردن بدن به دیوار بیشتر کنید و برای 30 ثانیه نگهدارید.
- سپس بهآرامی بدن را از دیوار دور کنید و کشش را کمتر کنید.
- این تمرین را حدوداً هشت بار انجام دهید.
حرکت کشش پا به داخل سینه
برای انجام این ورزش:
- درحالیکه روی یک صندلی با سطحی سخت نشسته‌اید، کف پاها را صاف و ثابت روی زمین قرار دهید.
- حالا بهآرامی پایی را که عضلات آن منقبض‌شده است از زمین جدا کنید و در حین بالا بردن آن زانو را خم‌کنید و به سمت سینه بکشید.
- همچنین می‌توانید دستتان را پشت زانویتان قرار دهید تا کشش را بیشتر کنید.
- این وضعیت را برای 5 ثانیه نگهدارید. این تمرین به شل شدن عضلات گرفته‌ی همسترینگ شما کمک خواهد کرد.
کشش رو به دیوار
برای انجام این ورزش:
- حدود سه قدم از دیوار فاصله بگیرید، درحالیکه کف دست‌ها باز هستند و روی دیوار و هم‌سطح با شانه‌ها قرار دارند.
- اکنون بهآرامی روبه‌جلو خم شوید، آرنج‌ها را خم‌کنید و بقیه‌ی بدن را صاف نگهدارید.
- همچنین در هنگام انجام این کشش باید کف پا را صاف روی زمین قرار دهید تا عضلات پشت ساق پا کشیده شوند.
آیا ترک مفاصل میتواند علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن باشد؟
سن مشکلات جدیدتری با ساختار بدن ایجاد میکند. یکی از نواحی که بیشتر در زانو تحتتأثیر قرار میگیرد، غضروف است.
این بافتی است که از تماس مستقیم یک استخوان با استخوان دیگر جلوگیری میکند؛ بنابراین در حین حرکت، نواحی ناهموار روی غضروف باعث میشود که استخوانها با هم حرکت کنند و در نتیجه صداهایی به صدا در میآیند. علت زانو درد ناگهانی بعد از نشستن و بلند شدن، میتواند همین ناهمواریهای روی غضروف باشد.
پیشگیری از زانو درد
با رعایت توصیه‌های زیر می‌توان از زانودرد پیشگیری کرد یا خطر بروز آن را کاهش داد:
- انجام دادن حرکات مولد زانودرد را محدود کنید یا اصلاً این حرکات را انجام ندهید؛
- ورزش‌های کم‌برخوردی مانند شنا یا دوچرخه‌سواری انجام بدهید؛
- اگر اضافه وزن دارید، وزن کم کنید؛
- گرم کردن بدن پیش از ورزش و سرد کردن را پس از ورزش فراموش نکنید؛
- تمرین با وزنه را به برنامه ورزشی‌تان اضافه کنید؛
- نرمش‌های کششی را به طور منظم برای شل کردن عضلات منقبض و افزایش انعطاف‌پذیری انجام بدهید و
- وقتی زانو می‌زنید و روی زانو کار می‌کنید، از پدهای زانو استفاده کنید.
