کبد چرب یکی از انواع بیماری های شایع در سراسر جهان است که اصلی ترین دلیل ابتلا به آن استفاده از رژیم غذایی نامناسب و مصرف بیش از حد غذاهای چرب و نا سالم می باشد. علائم کبد چرب عبارتند از خستگی ، بی حالی ، ضعف و خارش هستند.
کبد چرب چیست؟
بیماریهای کبد انواع متعددی داشته و هرکدام بهنوعی به این اندام حیاتی آسیب وارد میکنند. کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری های کبد است که به دلیل تجمع چربی در آن ایجاد می‌شود. کبد چرب که با نام استئاتوز کبدی نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق میفتد که چربی در کبد تجمع پیدا کند.
وجود مقدار کمی چربی در این اندام طبیعی است. اما تجمع بیش از حد آن می‌تواند به یک مشکل اساسی تبدیل شود. اگر بیش از ۵ تا ۱۰ درصد از وزن کبد شما چربی است احتمالا به این بیماری مبتلا هستید. کبد دومین ارگان بزرگ بدن است. این عضو، به فرآوری مواد غذایی کمک میکند و مواد مضر خون را فیلتر میکند. گاهی این بیماری را بیماری خاموش کبدی می‌نامند، به این دلیل که می‌تواند بدون ایجاد علائم رخ دهد.
کبد چرب یک بیماری قابل برگشت است. اغلب نشانه خاصی ندارد و به طور معمول اگر درمان شود آسیب دائمی و همیشگی ایجاد نمی‌کند.
شیوع این بیماری در بسیاری از نقاط جهان، به ویژه در کشورهای غربی، به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است و حدود ۲۵ درصد از مردم جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما خبر خوب این است که این بیماری یک بیماری برگشت‌پذیر است و با تغییر سبک زندگی قابل درمان است.
برای اطلاع از علائم، تشخیص و درمان آن باید به متخصص گوارش و فوق تخصص کبد مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان فوق تخصص کبد کشور آشنا شوید، با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.
انواع کبد چرب
این بیماری به دو شکل اصلی دیده می‌شود. علت ایجاد هر یک متفاوت بوده و عامل خطر آنها از هم مجزا است.
- کبد چرب الکلی (AFLD): نوعی از بیماری که به علت مصرف بیش از حد الکل ایجاد می‌شود. نوشیدن زیاد الکل باعث تجمع چربی در کبد می‌شود. افرادی که الکل مصرف میکنند، باید مصرف آن را محدود کنند، تا به این بیماری مبتلا نشوند. در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا که مصرف الکل زیاد است، حدود ۵% جمعیت دچار این بیماری هستند.
- کبد چرب غیر الکلی (NAFLD): نوعی از بیماری که به علت عاملی غیر از الکل مانند ژنتیک، چاقی، دارو و غیره ایجاد می‌شود. این نوع از بیماری ارتباطی با مصرف الکل ندارد. از هر سه بزرگسال، یک نفر و از هر ۱۰ کودک یک نفر ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. علت دقیق ایجاد این نوع از بیماری مشخص نیست. اما در افراد چاق و دیابتی بیشتر دیده می‌شود.
مراحل کبد چرب
این بیماری دارای ۴ مرحله است که از گرید ۱ تا ۴ طبقه‌بندی می‌شوند و می‌تواند طی ۴ مرحله پیشرفت کند:
- کبد چرب گرید ۱ (کبد چرب ساده): در کبد چرب گرید ۱ چربی اضافی در کبد تجمع پیدا میکند. اگر بیماری از گرید ۱ پیشرفت نکند، تقریبا بی‌ضرر است.
- کبد چرب گرید ۲ (استئو هپاتیت): کبد چرب گرید ۲ علاوه بر چربی اضافی، التهاب نیز در کبد وجود دارد.
- کبد چرب گرید ۳ (فیبروز کبدی): التهاب در کبد باعث ایجاد زخم شده است. التهاب مداوم باعث ایجاد اسکار در کبد می‌شود. اما کبد هنوز می‌تواند عملکرد طبیعی داشته باشد.
- کبد چرب گرید ۴ (سیروز کبدی): زخم کبد به طور گسترده‌ای گسترش یافته است. سیروز یک بیماری بالقوه تهدیدکننده زندگی است که می‌تواند باعث نارسایی کبدی شود و معمولا غیرقابل برگشت است. به همین دلیل بسیار مهم است که از پیشرفت آن جلوگیری کنید.
سیروز کبدی چیست؟
تجمع بیش از حد چربی در کبد می‌تواند باعث التهاب این اندام شود. التهاب، باعث آسیب به کبد و ایجاد زخم یا اسکار می‌شود که به عنوان فیبروز کبدی نیز شناخته می‌شود. فیبروز شدید کبدی، سیروز نامیده می‌شود که در موارد شدید، می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود.سیروز ممکن است باعث ایجاد علائم مختلفی شود مانند:
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف
- خستگی
- خون دماغ شدن
- خارش پوست
- زرد شدن پوست و چشم
- ایجاد شبکه‌هایی از رگ‌های خونی شبیه به تار عنکبوت زیر پوست
- درد شکم
- تورم شکم
- تورم پاها
- بزرگ شدن پستان در مردان
- گیجی، خواب آلودگی و اختلال در گفتار (انسفالوپاتی کبدی).
علائم کبد چرب چیست؟
احتمالا از خود می‌پرسید علایم کبد چرب چیست؟ این بیماری علائم و نشانه‌های مختلفی دارد. ممکن است همه این علامت‌ها را نداشته باشید و حتی گاهی متوجه نشوید که به این بیماری مبتلا شده‌اید. علایم کبد چرب عبارتند از:
- خستگی شدید
- ضعف
- کاهش وزن
- زرد شدن پوست یا چشم ها
- خارش طولانی مدت
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- درد در ناحیه مرکز شکم یا در ربع راست و بالای شکم.
علائم پیشرفته تر کبد چرب
اگر این بیماری به مرحله سیروز کبدی برسد، اسکارها پیشرفته شده و علائم زیر ظاهر می‌شوند:
علائم کبد چرب در مردان
بیماری کبد چرب تقریبا در زمان شروع هیچ نشانه ای ندارد، ولی در صورتی که میزان چربی موجود در کبد افزایش یابد، نشانه های بیماری نمایان خواهند شد. از اصلی ترین نشانه های کبد چرب می توان به مشکلات گوارشی مانند دل درد، بی اشتهایی، تهوع و ضعف مفرط اشاره کرد.البته این بیماری علائم دیگری نیز دارد که در صورت مشاهده این علائم برای تشخیص و درمان بیماری باید به پزشک مراجعه شود. از اصلی ترین این علائم می توان به کاهش وزن، پایین آمدن تمرکز، افزایش ضایعه های پوستی و تیره شدن رنگ پوست گردن و زیر بغل اشاره کرد.
علائم کبد چرب در زنان
نشانه های کبد چرب در خانم ها کمی متفاوت تر است و از شایع ترین این علائم می توان به سندرم پیش از قاعدگی (PMS) شدید و حساسیت پستان‌ها، کم‌خونی، رفلاکس معده و مشکل در هضم غذا، تورم پاها، اسهال، خشکی چشم و بدن درد اشاره کرد.از دیگر علائمی که ممکن است برای خانم های دارای کبد چرب به وجود بیاید می توان به افزایش وزن، درد و تورم در قسمت بالا و سمت راست شکم، احساس خستگی و ضعف عضلانی، بی خوابی یا خواب آلودگی غیرطبیعی و اختلال و خون ریزی در دستگاه گوارش، بینی و لثه اشاره کرد.
روش تشخیص بیماری
همانطور که قبلا اشاره شد، کبد چرب در مراحل اولیه بیماری دارای هیچ نشانه ای نمی باشد، اما اگر با یکی از مشکلاتی که در بالا ذکر شد، مواجه شدید، می توانید با مراجعه به پزشک متخصص برای تشخیص و درمان بیماری اقدام کنید.
معمولا برای تشخیص این بیماری نیاز به آزمایش های خاصی نیست و پزشک های متخصص در بررسی های دوره ای و غربالگری متوجه بیماری می شوند. البته در بعضی مواقع نیاز به آزمایش خون، ام آر ای، سونوگرافی و حتی نمونه برداری از کبد نیز می باشد.پزشکان متخصص توصیه می کنند که اگر در دورن اولیه بیماری هستید نیاز به انجام آزمایشات غیر ضروری و استرس زیاد در خصوص این بیماری نیست و می توان با اصلاح رژیم غذایی و ورزش کبد چرب را درمان کرد.عوارض کبد چرب
در ادامه قصد داریم عوارض کبد چرب را برای شما بیان نماییم:
بررسی آزمایش خون
اگر آنزیم‌های کبدی شما مانند آنزیم آلانین آمینوترانسفراز یا SGPT در آزمایش خون و آسپارتات آمینوترانسفراز یا SGOT در آزمایش خون افزایش یافته باشد، ممکن است مشکلی در کبد شما وجود داشته باشد. همچنین اگر چکاپ کامل انجام داده‌اید، توجه به علائم اختصاری آزمایش خون مانند ALT و AST می‌تواند سلامت کبد شما را مشخص کند.
آزمایشات تصویربرداری
ممکن است پزشک شما درخواست آزمایش سونوگرافی، اسکن کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) بکند. این آزمایشات می‌تواند به شما نشان دهد که آیا چربی اضافی در کبدتان وجود دارد یا خیر.
بیوپسی کبد
همه افراد مبتلا به کبد چرب نیازی به بیوپسی کبد ندارند. اگر شما در معرض ابتلا به این بیماری با گرید ۳ یا ۴ هستید و سایر آزمایشات نشان می‌دهند که ممکن است مشکلاتی مانند سیروز کبدی داشته باشید، پزشک شما ممکن است این نوع آزمایش را درخواست کند. پزشک نمونه‌ای از بافت کبد شما را برداشته و به آزمایشگاه می‌فرستد تا ببیند آیا دچار التهاب یا آسیب کبدی شده‌اید؟
این کار در بیمارستان یا مرکز جراحی به‌صورت سرپایی انجام می‌شود. قبل از عمل، دارویی دریافت خواهید کرد که به شما در آرامش و کنترل درد کمک میکند. برای بیوپسی پزشک قسمتی در زیر شکم را بی‌حس میکند و از یک سوزن مخصوص برای برداشتن یک‌تکه کوچک بافت از کبد استفاده میکند. بیوپسی کبد تنها راهی است که پزشکان می‌توانند به تشخیص دقیق از وجود زخم و التهاب در کبد برسند.عوارض اصلی بیماری کبد چرب غیرالکلی، سیروز کبدی است. سیروز کبدی منجر به- سردرگمی، خواب‌آلودگی و بی‌حس بودن (آنسفالوپاتی کبدی)
- سرطان کبد
- ایجاد مایع در شکم
- تورم رگ‌ها در مری شما (واریس مری)
- در نهایت منجر به نارسایی کبدی می‌شود.
راه درمان کبد چرب چیست؟
در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تأیید نشده است. تهیه و تست داروها برای درمان این بیماری مستلزم تحقیقات بیشتری است. در بسیاری از موارد، تغییرات سبک زندگی می تواند به درمان بیماری کبد چرب کمک کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است به انجام موارد زیر توصیه داشته باشد:- اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل
- اقدام برای کاهش وزن
- ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی
در صورت بروز عارضه جانبی ممکن است پزشک معالج درمان های دیگری را توصیه کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز ممکن است موارد زیر تجویز شود:
- تغییر سبک زندگی
- داروها
عمل جراحی
سیروز می‌تواند منجر به نارسایی کبدی شود. افرادی که به نارسایی کبدی دچار می‌شوند، ممکن است برای درمان، به پیوند کبد نیاز داشته‌باشند.
برای تشخیص و درمان این بیماری باید به متخصص گوارش و فوق تخصص کبد مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان فوق تخصص کبد کشور آشنا شوید، با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.
درمان فوری کبد چرب
احتمالا این عبارت توجه شما را جلب میکند که کبد چرب را سه سوته درمان کنید! کبد چرب درمان دارد اما برای درمان سریع آن باید هوشیارانه عمل کنید. برای درمان فوری این بیماری بهترین راه کاهش وزن است. تحقیقات نشان می‌دهد، حتی کاهش وزن به مقدار کم می‌تواند تاثیر بسیار خوبی روی روند درمان داشته باشد. اگر بیمار دچار نوع الکلی این بیماری باشد، قطع مصرف الکل می‌تواند تاثیر خوبی ایجاد کرده و باعث پاکسازی کبد چرب می‌شود.
درمان های دارویی و قرص برای کبد چرب
هیچ نوع دارویی برای درمان این بیماری وجود ندارد و پزشک بیشتر روی تغییر سبک زندگی تمرکز میکند. اما ممکن است برای کنترل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید داروهایی تجویز شود. در برخی مواقع نیز پزشک قرص ویتامین E تجویز میکند. داروی ضد دیابت متفورمین در افرادی که همراه دیابت دچار نوع غیرالکلی این بیماری هستند، تاثیر بسیار خوبی دارد. متفورمین مقاومت به انسولین را بهبود می‌دهد.
درمان های خانگی کبد چرب
تغییرات سبک زندگی اولین رویکرد درمانی برای بیماری کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادت های زندگی ممکن است موارد زیر کمک کننده باشند:
- کاهش وزن
- کاهش میزان مصرف الکل
- داشتن رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که میزان کالری اضافی، چربی اشباع و چربی های ترانس آن اندک باشد
- انجام حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته
طبق اعلام کلینیک مایو، برخی از شواهد نشان می دهند که مکمل های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک کنند. با این حال تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. مصرف زیاد ویتامین E با خطراتی برای سلامتی همراه است.همیشه پیش از امتحان کردن یک مکمل جدید یا داروی طبیعی با پزشک خود صحبت کنید. برخی مکمل ها یا داروهای طبیعی ممکن است به کبد استرس وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می شوند تداخل داشته باشند.
سرکه سیب برای کبد چرب
سرکه سیب کمک میکند چربی انباشتهشده در داخل و اطراف کبد هضم شود و به فرایند کاهش وزن کمک میکند .البته تاکید می‌کنیم که در مصرف هیچ یک از این داروهای گیاهی و خوراکی‌های طبیعی نباید زیاده‌روی کنید. زیرا می‌تواند باعث بدتر شدن شرایط کبد شود و به اصلا از سوی دیگر بام بیفتید.
زردچوبه
بهتر است که این داروی گیاهی به صورت کپسول بعد از غذا یا با عسل مخلوط و به صورت روزانه مصرف شود. تاثیرات معجزه‌آسای آن را مشاهده خواهید کرد.
خاکشیر
مصرف شربت خاکشیر برای درمان کبد چرب و پاکسازی آن بسیار مفید است. خاکشیر عطش بدن را نیز برطرف میکند و می‌تواند یک ماده‌ی فوق‌العاده برای تابستان باشد.
لیموترش
می‌توانید روز خود را با لیموترش شروع کنید و برای کبد چرب خود یک هدیه‌ی فوق‌العاده آماده کنید.
چای سبز
مصرف چای سبز هم باعث پیشگیری کبد چرب و هم راهی درمانی برای این بیماری است. این داروی گیاهی از تجمع چربی در اطراف کبد جلوگیری میکند. بنابراین چای سبز را برای آرامش خیال و همچنین درمان کبد چرب بنوشید.
رژیم غذایی مربوط به بیماری کبد چرب
در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب، پزشک ممکن است برای کمک به درمان بیماری و کاهش عوارض جانبی شما را ترغیب به تغییر رژیم غذایی کند. به عنوان مثال ممکن است بر انجام موارد زیر توصیه داشته باشند:- مصرف خوراکی هایی مانند میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل که سرشار از مواد مغذی گیاهی هستند.
- محدود کردن مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید و سایر دانه های تصفیه شده
- محدود کردن مصرف چربی های اشباع که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی یافت می شوند
- اجتناب از مصرف چربی های ترانس که در بسیاری از میان وعده های فرآوری شده وجود دارند.
- اجتناب از مصرف الکل
پزشک ممکن است، برای کاهش کالری های رژیم غذایی شما را به کاهش وزن تشویق کند.
پیشگیری از بیماری کبد چرب
برای پیشگیری از کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از یک سبک زندگی سالم حائز اهمیت است.
- اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل
- حفظ وزن مناسب
- مصرف رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که حاوی کمترین میزان چربی های اشباع، چربی های ترانس و کربوهیدرات های تصفیه شده باشند.
- اقدام در جهت کنترل قند خون، میزان تری گلیسیرید و کلسترول خون
- دنبال کردن برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک در صورت ابتلا به دیابت
- انجام حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته
انجام این مراحل می تواند به بهبود سلامت کلی شما نیز کمک کند.
- تورم شکم
- بزرگ‌شدن رگ‌های خونی در زیرپوست
- بزرگ‌شدن طحال
- قرمز شدن کف دست
- زردی پوست و چشم
