طب سنتی که از سابقه ای دیرینه در تمدن ایرانی برخوردار است، نگاهی جامع و چندجانبه به مقوله بواسیر دارد. در این طب، بواسیر به عنوان تجمع و تورم رگ های ناحیه مقعد که می تواند به صورت داخلی یا خارجی باشد، شناخته می شود.
عوامل در ابتلا به بواسیر از نگاه طب سنتی
از دیدگاه طب سنتی، علل مختلفی می توانند در بروز بواسیر نقش داشته باشند، از جمله:
- سوء مزاج: غلبه سودا (خون غلیظ و فاسد) در بدن
- یبوست: کمبود فیبر و آب در رژیم غذایی، تنش در دفع مدفوع
- گرمی مزاج: مصرف زیاد غذاهای گرم و خشک، فعالیت بدنی شدید
- حمل بار سنگین: فشار زیاد به ناحیه لگن و مقعد
- ضعف عضلات اسفنکتر مقعد: عدم توانایی در کنترل دفع مدفوع
در ادامه، به برخی از پیشنهادات طب ایرانی یسنا درباره درمان بواسیر میپردازیم.
انواع درمان بواسیر با طب سنتی
طب سنتی برای درمان بواسیر از روش های مختلفی استفاده می کند که به طور کلی به دو دسته درمان های عمومی و درمان های اختصاصی تقسیم می شوند.
درمان های عمومی
روش های عمومی برای درمان بواسیر در طب سنتی شامل موارد ذیل هستند:
اصلاح رژیم غذایی
رژیم غذایی را می توان از طرق مختلفی اصلاح نمود تا روند عملکرد کلیه اعضای بدن از جمله روده ها بهبود یابند. از جمله این روش ها می توان به افزایش مصرف فیبر، نوشیدن آب فراوان، کاهش مصرف غذاهای محرک، مصرف غذاهای ملین و تنوع در مصرف میوه ها و سبزیجات اشاره نمود. به طور مثال، فیبر به حجم دهی مدفوع، حرکت راحت تر آن در روده ها و جلوگیری از یبوست کمک می کند. منابع غنی از فیبر شامل میوه ها (به خصوص انجیر، زردآلو، آلو و کیوی)، سبزیجات (به خصوص کاهو، کلم بروکلی، هویج و لوبیا سبز)، حبوبات (عدس، نخود و لوبیا) و غلات کامل (جو، سبوس گندم و برنج قهوه ای) می شوند.
حفظ وزن متناسب
اضافه وزن و چاقی می تواند فشار زیادی به ناحیه لگن و مقعد وارد کند و علائم بواسیر را تشدید نماید. با رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می توانید وزن خود را در محدوده ایده آل نگه دارید. از رژیم های غذایی سخت و طاقت فرسا که منجر به کاهش وزن سریع می شوند، خودداری کنید.
فعالیت بدنی و ورزش
فعالیت بدنی منظم به بهبود گردش خون، تقویت عضلات مقعد و جلوگیری از یبوست کمک می کند. حداقل 30 دقیقه در روز به ورزش های هوازی مانند پیاده روی، دویدن یا شنا بپردازید. حرکات کششی و یوگا نیز می توانند برای افزایش انعطاف پذیری بدن و کاهش درد و التهاب مفید باشند. از فعالیت های ورزشی سنگین که فشار زیادی به ناحیه لگن و مقعد وارد می کنند، خودداری کنید.
بهداشت فردی
حفظ بهداشت ناحیه مقعد از مهمترین اقدامات در پیشگیری و درمان بواسیر است. بعد از هر بار اجابت مزاج، ناحیه مقعد را با آب ولرم و دستمال مرطوب به آرامی تمیز بشویید. از استفاده از صابون های معطر و تحریک کننده خودداری کنید. از دستمال توالت نرم و لطیف استفاده کنید. روزانه دوش بگیرید یا حمام کنید.
درمان های اختصاصی
طب سنتی راهکارهای منحصر به فردی در درمان بواسیر ارائه می دهد که شامل موارد زیر می باشند:
داروهای گیاهی
استفاده از گیاهان دارویی در طب سنتی سابقه ای دیرینه دارد و در درمان بسیاری از بیماری ها از جمله بواسیر موثر است. برخی از گیاهان دارویی که در درمان بواسیر کاربرد دارند عبارتند از شاه تره، گل محمدی، بادرنجبویه، اسفرزه و صمغ عربی. این گیاهان دارویی به صورت دم کرده، جوشانده، ضماد یا پودر مورد استفاده قرار می گیرند.
حجامت
حجامت یکی از روش های رایج در طب سنتی برای تصفیه خون و درمان بسیاری از بیماری ها است. در حجامت، از طریق ایجاد خراش های کوچک روی پوست، خون آلوده و فاسد از بدن خارج می شود. حجامت عام یا حجامت ساق پا برای درمان بواسیر مفید است. بعد از حجامت در منزل، باید از استراحت کافی، مصرف مایعات فراوان و پرهیز از غذاهای سنگین و پرچرب خودداری کنید.
زالو درمانی
زالو درمانی یکی دیگر از روش های رایج در طب سنتی است که از دیرباز برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله بواسیر استفاده می شده است. در زالودرمانی، زالوها روی ناحیه مورد نظر قرار داده می شوند و با مکیدن خون، به سم زدایی، افزایش گردش خون و کاهش التهاب کمک می کنند. بعد از زالو درمانی، باید از استراحت کافی، مصرف مایعات فراوان و پرهیز از غذاهای سنگین و پرچرب خودداری کنید.
رژیم غذایی گرم و خشک
در طب سنتی، بواسیر به عنوان یک بیماری سرد و مرطوب شناخته می شود. بر این اساس، مصرف غذاهایی با طبع گرم و خشک می تواند به درمان بواسیر کمک کند. برخی از غذاهای با طبع گرم و خشک عبارتند از خرما، انجیر، کشمش، بادام و گردو. بهتر است این غذاها به صورت خام یا کم پخته مصرف شوند. به طور مثال، بادام سرشار از ویتامین E و چربی های سالم است و به بهبود گردش خون و تقویت عضلات مقعد کمک می کند.
تنقیه و فصد خون
تنقیه روشی است که در آن مایعات (مانند آب گرم، دم کرده گیاهان دارویی یا روغن) به داخل روده بزرگ تزریق می شود. تنقیه می تواند به تخلیه روده ها، نرم شدن مدفوع و دفع راحت تر آن کمک کند. همچنین، فصد یکی از روش های رایج در طب سنتی برای خونگیری و درمان بسیاری از بیماری ها است.
ضماد و شیاف های گیاهی
استفاده از ضماد با گیاهان دارویی یا مواد طبیعی می تواند به کاهش درد، التهاب و خارش در ناحیه مقعد کمک کند. همچنین، شیاف های گیاهی می توانند به تسکین درد، التهاب و خارش در ناحیه مقعد کمک کنند.
جمع بندی
در صورت مشاهده علائم بواسیر مانند خونریزی مقعدی، درد، تورم یا خارش، حتما به پزشک مراجعه کنید. درمان زودهنگام می تواند از پیشرفت بیماری و نیاز به مداخلات تهاجمی تر جلوگیری کند. خود درمانی در مورد بواسیر می تواند خطرناک باشد و لذا حتما باید تحت نظر پزشک یا متخصص طب سنتی انجام شود.
