همه چیز در مورد سونوگرافی NT در بارداری

سونوگرافی NT نوعی سونوگرافی خاص و جدید در دوران بارداری است.در این مطلب از پارس مگ با سونوگرافی NT بیشتر آشنا خواهید شد.

سونوگرافی NT چیست ؟

در سونوگرافی NT، متخصص سونوگرافی با بررسی ابعاد و اندازه های جنین، ابتلا او به بیماری سندروم داون و برخی از ناهنجاری های کروموزومی و مشکلات قلبی مادرزادی را بررسی می کند. در گذشته، مادران پس از متولد شدن فرزند خود، متوجه نقص های ژنتیکی و مادرزادی در او می شدند، اما با تکنولوژی جدید سونوگرافی NT می توان قبل از ورود جنین به ماه چهارم، از ابتلای او به این بیماری مطلع شد.

در این نوع سونوگرافی ضخامت پشت گردن جنین را با هدف بررسی احتمال اختلالات کروموزومی مانند سندروم داون و تریزومی سیزده و هجده اندازه گیری می کند. در صورتی که سونوگرافی NT افزایش ضخامت را نشان ندهد، حتما به این معنی نیست که مشکلی در جنین وجود دارد. در صورت افزایش ضخامت NT در جنین، توصیه می گردد آمنیوسنتز و کاریوتایپ جهت بررسی کروموزومی در جنین انجام شود و در صورت نرمال بودن کاریوتایپ جنین، اکوی قلب او در هفته هجدهم بارداری توصیه می شود.

چگونگی انجام سونوگرافی NT

سونوگرافی NT در اغلب موارد، توسط متخصص سونوگرافی انجام می‌شود که آموزش‌های ویژه‌ای دیده است، اما ممکن است توسط پزشک متخصص زنان و زایمان که دوره‌های ویژه‌ای را گذرانده است نیز انجام شود. در این سونوگرافی اغلب نیازی نیست که لباس‌هایتان را برای انجام اسکن در بیاورید. می‌توانید لباس خود را بالا بزنید و کمربند دامن یا شلورتان را باز کنید.

اگر پیراهن پوشیده‌اید، به شما پارچه‌ای برای پوشاندن پاها داده می‌شود. مثانۀ شما برای انجام سونوگرافی NT باید پر باشد و از شما درخواست خواهد شد تا قبل از انجام آن به اندازۀ کافی آب بنوشید. اگر مثانۀ شما خیلی پر شده است و احساس درد دارید به متخصص سونوگرافی اطلاع دهید. در طول انجام این سونوگرافی:

• به پشت یا به پهلو روی تخت دراز خواهید کشید.
• به شکم شما ژل مالیده خواهد شد.
• متخصص، دستگاه کوچکی به نام پروب سونوگرافی را روی شکم قرار می‌دهد و با حرکت آن، تصاویر کودک شما روی نمایشگر نشان داده می‌شود. متخصص، میزان مایع پشت گردن جنین را می‌سنجد.

پس از پایان سونوگرافی می‌توانید برای دفع ادرار به دستشویی بروید. این آزمایش معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.

زمان انجام سونوگرافی NT

این سونوگرافی در سه‌ماهه اول بارداری و بین هفته ۱۱ و ۱۴ انجام می‌شود، یعنی زمانی‌ که جنین ۴۵ تا ۸۴ میلی‌متر است. سونوگرافی تعیین تاریخ زایمان هم در همین زمان انجام می‌شود. بعد از هفته ۱۴، مایع پشت گردن جنین بازجذب می‌شود و اندازه‌گیری آن سخت‌تر است.

آمادگی قبل از سونوگرافی NT

سونوگرافی توسط کارشناس آموزش‌دیده، پزشک یا مامای آموزش‌دیده در مرکز رادیولوژی یا بیمارستان انجام می‌شود. در اوایل بارداری، سونوگرافی ان تی از ناحیه شکم یا واژینال انجام می‌شود. روش انجام سونوگرافی با توجه به زمان بارداری و شکل بدن شما تعیین می‌شود.

• اگر سونوگرافی شکمی (ترنس‌ابدومینال) باشد، لازم است قبل از سونوگرافی چند لیوان آب بنوشید تا مثانه شما پر باشد. در این حالت، درون رحم شما راحت‌تر دیده می‌شود. متخصص سونوگرافی مقداری ژل روی شکم شما می‌زند و پروب (کاوشگر) را به آرامی روی شکمتان حرکت می‌دهد. این روش معمولا بدون آسیب است.
• اگر سونوگرافی واژن (ترنس‌واژینال) باشد، کاوشگر روان‌شده کوچکی وارد واژن شما می‌شود. استفاده از این کاروشگر کمی ناراحت‌کننده است، اما دردناک نیست. از آنجایی‌ که این کاوشگر به رحم نزدیک‌تر است، تصاویر جزئی‌تری را در اختیار کارشناس قرار می‌دهد.

سونوگرافی NT و تعیین جنسیت

در سونوگرافی NT ممکن است جنسیت جنین شما مشخص شود اما جنسیت جنین از طریق سونو nt قطعی نیست و ضریب خطا دارد. 

چه کسانی باید سونوگرافی NT انجام دهند ؟

همان طور که گفته شد سونوگرافی NT بخشی از غربالگری سه ماهه اول بارداری است و برای همه خانم های باردار توصیه می شود. سونوگرافیNT معمولا به صورت گسترده در مراکز مختلف در دسترس است، بنابراین توصیه می شود که همه زنان باردار سونوگرافی ان تی را انجام دهند. 

موارد کاربرد سونوگرافیNT 

سونوگرافی ان تی علاوه بر غربالگری سندرم داون، برای غربالگری سایر اختلالات کروموزومی از قبیل سندرم پاتو و سندرم ادوارد هم مورد استفاده قرار می گیرد. سندرم پاتو و سندرم ادوارد، از سندرم داون نادرتر هستند و متاسفانه بیشتر بارداری های حاصل از سندرم پاتو و سندرم ادوارد سبب سقط جنین می شوند. جنین هایی با این شرایط معمولا ناهنجاری هایی دارند که در سونوگرافی آنومالی اسکن تشخیص داده می شوند. سونوگرافی NT همچنین در موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:

• تشخیص آناپلوئیدی؛

• تشخیص سندرم ترنر؛

• تشخیص ناهنجاری قلبی مادرزادی؛

• تشخیص ناهنجاری هرنی دیافرگم؛

• تشخیص امفالوسل؛

• تشخیص دیسپلازی استخوانی؛

• تشخیص عفونت داخل رحمی از قبیل Para virus B19.

میزان دقت سونوگرافی NT چقدر است ؟

میزان موفقیت سونوگرافی NT برای شناسایی ناهنجاری های کروموزومی شایع، به تنهایی 70 تا 75 درصد است. این بدان معنا است که با انجام سونوگرافی NT به تنهایی، 25 تا 30 درصد جنین ها، مبتلا به سندرم داون یا انواع دیگر تریزومی می باشند اما شناسایی نمی شوند. این در حالی است که انجام سونوگرافی NT به همراه آزمایشات BHCG و PAPP-A میزان موفقیت غربالگری سه ماهه اول بارداری را بین 83 تا 92 درصد افزایش می دهد.

همچنین گاهی انجام آزمایشاتی از قبیل NIPT بجای آزمایشات معمول غربالگری به همراه سونوگرافی NT، ارزیابی دقیق تری را از سه ماه اول بارداری ارائه می نماید.

تفسیر سونوگرافی ان تی

سونوگرافی nt یکی از انواع آزمایش غربالگری است که نتیجه آن «کم‌خطر» یا «پرخطر» اعلام می‌شود. کم‌خطربودن به کمتر از ۱ مورد در هر ۳۰۰ مورد آزمایش و پرخطربودن به بیشتر از ۱ مورد در هر ۳۰۰ آزمایش گفته می‌شود. به این معنی که از هر ۳۰۰ کودکی که مقدار مایع آنها اندازه‌گیری شده است، کودک شما تنها فردی است که مقدار مایعش بیشتر است و احتمالا بیماری ژنتیکی دارد.

نتیجه سونوگرافی nt معمولا به‌تنهایی بررسی نمی‌شود و معمولا با نتیجه آزمایش خون ترکیب می‌شود که در هفته ۱۰ و ۱۲ بارداری برای بررسی سه‌ماهه اول بارداری یا سی.اس.تی.اف (CFTS) انجام می‌شود. ترکیب آزمایش خون و سونوگرافی تخمین دقیق‌تری از احتمال خطر می‌دهد. بااین‌حال این نتیجه قطعی نیست و پزشک به این نتایج اکتفا نمی‌کند. اگر سونوگرافی نتیجه پرخطر را نشان داد، می‌توانید از آزمایش‌های تشخیصی مثل نمونه‌برداری از پرز کوریون یا آمنیوسنتز استفاده کنید که نتایج قطعی در اختیارتان قرار می‌دهد.

در طول سونوگرافی چند مورد دیگر هم بررسی می‌شود، از جمله:

• درست‌بودن محل بارداری (خارج‌رحمی نباشد)؛
• ضربان قلب جنین؛
• چندقلویی.

عدد نرمال سونوگرافی nt

میزان طبیعی عدد سونوگرافی nt طی سه ماهه ابتدایی بارداری باید پایین‌تر از 3.5 باشد. در ادامه نیز باید چند آزمایش برای افزایش قطعیت این آزمایش انجام داد.

• اگر میزان عدد سونوگرافی nt کمتر از 3.5 باشد، کافی است مادر صرفا به انجام آزمایش‌های غربالگری اقدام کند.
• اگر عدد به دست آمده از این سونوگرافی کمتر از 3.5 باشد اما عدد سونوگرافی nt نسبت به عدد طول فرق سر تا دمبالچه جنین (CRL) بیش از 95 درصد اختلاف باشد، مادر باردار باید آزمایش NIPT را انجام دهد.
• اگر عدد سونوگرافی nt مساوی 3.5 یا بیش از آن باشد، باید اقدام به انجام تست‌هایی تشخیصی داشت.

معمولا پزشکان برای افزایش میزان قطعیت خود در احتمال وجود اختلالات کروموزومی جنین، پیش از دستور سقط قطعی، اقدام به انجام آزمایش‌هایی دیگر نیز می‌کنند. لازم به ذکر است که همانطور که گفته شد، عدد این سونوگرافی به طور قطعی ابتلا یا عدم ابتلای جنین را به اختلالات کروموزومی نشان نمی‌دهد، بلکه بالا بودن آن صرفا شانس بیشتری برای ابتلای جنین به اختلالات کروموزومی را نشان می‌دهد.

هزینه سونوگرافی nt

هزینه سونوگرافی nt با توجه به شهر و مرکز انجام‌دهنده آن متفاوت است. انجام این سونوگرافی ممکن است در بعضی از مراکز و شهرها شامل پوشش بیمه شود و در بعضی شرایط بیمار خودش هزینه را پرداخت می‌کند. معمولا هزینه سونوگرافی nt با بیمه حدود ۱۲۶هزار تومان و آزاد حدود ۳۷۶هزار تومان است.

جایگزین سونوگرافی nt

آزمایش پیش از تولد غیرتهاجمی یا ان.آی.پی.تی (NIPT) که آزمایش دی‌ان‌ای (DNA) آزاد سلول هم نامیده می‌شود، نوع دیگری از غربالگری قبل از تولد برای بررسی احتمال ناهنجاری‌های کروموزومی است. این آزمایش دقیق‌تر از سونوگرافی nt یا CFTS است، اما در حال حاضر آزمایش گرانی است. بعضی از خانم‌ها بعد از انجام سونوگرافی nt یا گرفتن نتایج پرخطر آن، این آزمایش را انجام می‌دهند. به همین دلیل برای انتخاب روش مناسب با پزشک یا ماما مشورت کنید.

عوارض سونوگرافی NT

سونوگرافی NT یک روش غیر تهاجمی و ایمن است، بنابراین خطری برای مادر و جنین ندارد. مادران باردار باید به یاد داشته باشند که انجام سونوگرافی NT در سه ماه اول بارداری، یک آزمایش اجباری نیست اما به مادران توصیه می شود که جهت حفظ سلامتی فرزند خود، غربالگری سه ماهه اول بارداری را انجام دهند.

چه ناهنجاری هایی با سونوگرافی NT قابل تشخیص می باشد ؟

ممکن است مادر در معرض سندرم پاتو یا ادواردز نیز قرار داشته باشد. احتمال ابتلا به این سندروم ها، از سندروم داون نادرتر می باشد، ولی سبب سقط جنین می شود. با سونوگرافی NT می توان ناهنجاری های سندرم پاتو یا ادواردز را نیز تشخیص داد.

عوامل مؤثر در نتیجه سونوگرافی NT

شاید با وجود این که جنین دارای هیچ مشکلی نیست، نتایج این سونوگرافی حاکی از احتمال بالای وجود برخی مشکلات باشد، این حالت، نتیجۀ مثبت کاذب نامیده می‌شود. همچنین ممکن است حالت معکوس آن پیش بیاید و نتایج حاکی از نبود مشکل باشد، درحالی‌که جنین دارای مشکلی است، این حالت را نیز نتیجۀ منفی کاذب می‌نامند. همچنین ممکن است عواملی در انجام یا نتیجۀ این سونوگرافی مؤثر باشد. برخی از عواملی که می‌تواند تأثیرگذار باشد، در زیر آمده است:

• داشتن اضافه وزن یا چاقی مفرط
• وجود مدفوع در روده‌ها
• پایین بودن غیرطبیعی حجم مایع آمنیوتیک
• ناتوانی برای دراز کشیدن در طول آزمایش
• قرارگیری جنین در حالت‌های خاصی در طول سونوگرافی
• فعالیت بیش از حد جنین

معیار تعیین سن بارداری در سونوگرافی NT و NB

در سونوگرافی NT طول سری-دمی که اصطلاحا به آن CRL گفته می شود، معیار تعیین سن جنین می باشد که می بایست برای اندازه گیری NT در محدوده 45 تا 84 میلی متر باشد.

ارزیابی NB در جنین

کلمه NB، مخفف کلمه Nasal Bone می باشد و به استخوان بینی در جنین اشاره دارد. دیدن استخوان بینی جنین یکی از موارد ضروری در سونوگرافی NT می باشد که بهتر است در تصویری که برای اندازه گیری NT گرفته شده، دیده شود. در تصویر ایجاد شده از بینی جنین، باید سه خط مشخص دیده شود. خط بالایی نشانه پوست است. خط پایین ضخیم تر از پوست می باشد، استخوان بینی و خط سوم که تقریبا در ادامه پوست و کمی بالاتر قرار دارد نشان دهنده نوک بینی است.

به طور تقریبی در 60-70 درصد موارد تریزومی 21، 50 درصد تریزومی 18 و 30 درصد تریزومی 13، استخوان بینی وجود ندارد. در نتیجه مشاهده نشدن استخوان بینی در سونوگرافی NT نشانه مهمی تلقی می شود و نیاز به بررسی کروموزومی جنین وجود دارد.

تعیین جنسیت با سونوگرافی NT

تقریبا همه خانم های باردار از همان ابتدای بارداری، علاقه دارند تا جنسیت فرزند خود را بدانند. تعیین جنسیت به طور نرمال در هفته چهاردهم بارداری مشخص شدهو نتیجه آن صد در صد درست می‌باشد. در مواردی که در هفته های پایینتر، جنسیت را مشخص می‌کنند، احتمال خطا از 5 الی 10 درصد وجود دارد. در تصویربرداری NT تعیین جنسیت نوزاد نیز انجام می‌شود اما توجه داشته باشید این سونوگرافی در سه ماه اول بارداری صورت گرفته و احتمال خطا دارد.