آنتی هیستامین یکی از داروهای معروف ضد حساسیت است که بسیاری از ما در طول زندگی آن را مصرف کرده ایم.حالا در این بخش از پارس مگ ما قصد داریم آنتی هیستامین را به طور کامل به شما معرفی کنیم.
آنتی‌هیستامین ها چه هستند و چگونه کار می‌کنند ؟
برای درک بهتر کارکرد آنتی‌هیستامین بهتر است ابتدا درباره هیستامین بدانید. هیستامین (Histamine) اصطلاحا یک آمین زیستی (ماده‌ای شیمیایی) است که در هنگام واکنش‌های ایمنی موضعی، تنظیم عملکرد فیزیولوژیک ترشح شده و به‌عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی بدن را وادار به واکنش می‌کند. این ماده در سلول‌های آلرژیک نگهداری می‌شود و داروهای کنترل کننده آن در دسته اثرگذارترین داروهای حساسیت و خارش قرار دارند.
اگر به محرک خاصی (پوست حیوانات خانگی و گرده گل گرفته تا پروتئین‌های خاص موجود در غذاها) حساسیت داشته باشید، در پاسخ به آلرژن‌ها، از این سلول‌ها هیستامین آزاد می‌شود و به اصطلاح بدنتان واکنش آلرژیک نشان می‌دهد. متعاقبا علائمی همچون عطسه، خارش و سوزش چشم، تورم گلو، التهاب پوست و بینی و کهیر پس از این کنش و واکنش، ظهور خواهد کرد.
دقیقا در همینجاست که با مصرف آنتی‌هستامین می‌توان نشانه‌ها را کنترل کرد. داروهای آنتی هیستامین به نوعی از داروها گفته می‌شود که علائم آلرژی، بیماری حرکت و برخی علائم سرماخوردگی و آنفولانزا را درمان می‌کنند. آنتی‌هیستامین‌ها با مسدود کردن گیرنده‌های H۱، علائم را کنترل و درمان می‌کنند.
همچنین در پارس مگ بخوانید : عوارض قرص ژلوفن در دوران قائدگی و بارداری
آنتی‌هیستامین‌ها چه علائمی را درمان می‌کنند ؟
افراد می‌توانند از آنتی هیستامین‌ها برای درمان رینیت آلرژیک که باعث التهاب در بینی می‌شود، استفاده کنند. آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند طیف گسترده‌ای از علائم مانند موارد زیر را کاهش دهند:
- احتقان
- عطسه
- آبریزش بینی
- خارش یا آبریزش چشم
- خارش بثورات پوستی
- کهیر
- حالت تهوع
انواع آنتی‌هیستامین‌ها
طیف وسیعی از آنتی هیستامین‌ها وجود دارد؛ همانطور که در سطور بالاتر اشاره کردیم، آنتی‌هیستامین نسل اول، دوم و سوم انواع این واکنش شیمیایی بدن هستند که در ادامه به تفکیک درباره آنها توضیح خواهیم داد:
آنتی‌هیستامین نسل اول
آنتی‌هیستامین‌های خوراکی نسل اول از جمله دیفن هیدرامین (بنادریل) و کلرفنیرامین (کلر-تریمتون)، به راحتی از سد خونی مغزی عبور کرده و گیرنده‌های H۱ در سیستم عصبی مرکزی (CNS) را تحت تاثیر قرار می‌دهند. گیرنده‌های H۱ در CNS به تنظیم چرخه خواب و بیداری بدن کمک می‌کنند.
نمونه‌های دیگر از آنتی‌هیستامین‌های نسل اول عبارتند از:
- برومفنیرامین (دیمتان)
- کاربینوکسامین (کلیستین)
- کلماستین (تاویست)
- دوکسیلامین (یونیزم)
- هیدروکسی زین (آتاراکس، ویستاریل)
- پرومتازین (فنرگان)
- تریپرولیدین (تیرافد)
اگرچه چندین نوع ازآنتی‌هیستامین‌های نسل اول در دسترس هستند، برخی از متخصصان مراقبت های بهداشتی ممکن است آنها را در صورت موجود بودن نسخه جدیدتر توصیه نکنند.
عوارض آنتی‌هیستامین‌های نسل جدید
آنتی‌هیستامین‌های نسل اول خاصیت آرام‌بخشی دارند. آنتی‌هیستامین‌های نسل اول با اتصال به گیرنده‌های CNS می‌توانند عملکردهای شناختی و حرکتی را مختل کرده و باعث خواب‌آلودگی شوند.
عوارض جانبی شدید مرتبط با آنتی‌هیستامین‌های نسل اول عبارتند از:
- کیفیت خواب ضعیف
- دهان خشک
- سرگیجه
- فشار خون پایین
- آسیب حاد کبدی
آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم
آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم خاصیت آرام‌بخشی ندارند. طبق مقاله‌ای در ژورنال موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی، آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم کمتر از سد خونی مغزی عبور می‌کنند.
این بدان معنی است که آنها به اندازه انواع نسل اول تأثیر قابل توجهی بر CNS ندارند. استفاده از این آنتی‌هیستامین‌های برای بزرگسالان و کودکان بالای ۱۲ سال بی‌خطر است. آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم ایمن‌تر و قوی‌تر از انواع نسل اول هستند.
نمونه‌هایی از آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم عبارتند از:
- بیلاستین (بیلاکستن)
- دسلوراتادین (کلارینکس)
- لوراتادین (کلاریتین)
- فکسوفنادین (آلگرا)
- روپاتادین (روپافین)
آنتی هیستامین‌های بدون نسخه
این دسته از داروها در دسترس عموم هستند و می‌توانید انواع آنتی‌هیستامین‌ها را از همه داروخانه‌ها خریداری کنید. این داروها در اشکال مختلف مانند قرص، کپسول ژل، اسپری بینی، و قطره چشم در دسترس هستند. انواع آآنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه (OTC) عبارتند از:
- بنادریل
- کلر-تریمتون
- کلاریتین
- آلگرا
- تاویست
- زیرتک
برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام نوع از انواع آنتی‌هیستامین برایتان مناسب است، می‌توانید با پزشک مشورت کنید.
آنتی‌هیستامین‌های تجویزی
برخی از انواع آنتی‌هیستامین‌ها فقط با نسخه پزشک مجاز در دسترس هستند. آآنتی‌هیستامین‌هایی که نیاز به نسخه دارند ممکن است حاوی غلظت بیشتری از مواد فعال نسبت به انواع OTC باشند. سایر آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است فقط به دلیل خطر عوارض جانبی تجویزی باشند. نمونه‌هایی از آنتی‌هیستامین‌هایی که نیاز به نسخه دارند عبارتند از:
- آزلاستین (آستلین، آستپرو،اپتیوار)
- کاربینوکسامین (پالژیک)
- دسلوراتادین (کلارینکس)
- هیدروکسی زین (آتاراکس، ویستاریل)
- لووستیریزین (اکسیزال)
- پرومتازین (فنرگان)
کدام نوع بهتر است ؟
آنتی هیستامینی بهترین است که بتواند اثرات آلرژی را در فرد بهتر از بقیه از بین ببرد که بعضی از افراد این داروها را موثر می دانند و بعضی دیگر تاثیر آن چنانی از ان نمی گیرند. گاهی اوقات بیش از یک نوع می تواند برای شما مفید واقع شود.
عموما آنتی هیستامین هایی که باعث سرگیجه نشوند، بهترین گزینه هستند و حس خواب آلودگی کمتری هم ایجاد می کنند . انواعی از آنتی هیستامین ها که باعث خواب آلودگی می شود و برای کسانی مناسب است که مشکلات خوابیدن دارند.
حتما مشکل خود را با پزشک داروخانه در میان بگذارید تا او بهترین نوع را به شما پیشنهاد دهد.
چگونه از آنتی هیستامین استفاده کنیم ؟
- این دارو را باید طبق نسخه پزشک مصرف کنید.
- قبل از استفاده از آنتی هیستامین باید بدانید که آن را چگونه مصرف کنید، مثلا اینکه آن را قبل از غذا بخورید یا بعد از آن یا مثلا از اسپری آنتی هیستامین چگونه استفاده کنید.
- به چه اندازه از آن استفاده کنید که این مورد بستگی به سن و وزن شما دارد.
- چه زمانی از آن استفاده کنیم و یا این که چند بار در روز آن را مصرف کنیم.
- تا چه مدت زمانی از آن استفاده کنیم که بعضی از آنتی هیستامین ها برای استفاده طولانی مدت و بعضی دیگر فقط برای مصرف چند روزه مناسب هستند.
اگر یک وعده را فرموش کردید یا بیش از حد مصرف داشتید، باید چه کنید ؟
این مورد بستگی به نوع آنتی هیستامینی دارد که مصرف کرده اید که در این صورت حتما باید به پزشک مراجعه کنید و از او بپرسید.
لیستی از داروهایی که با آنتی هیستامین واکنش نشان می دهند:
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای رفلاکس معده
- درمان های خانگی و داروها برای سرفه و سرماخوردگی که حاوی آنتی هیستامین ها هستند
چه کسانی می توانند از آنتی هیستامین استفاده کنند ؟
بیشتر افراد مجاز به مصرف آنتی هیستامین هستند اما در صورت دارا بودن شرایط زیر با پزشک مشورت کنید و او را در جریان بگذارید:
- خانم های باردار- در مورد مصرف داروهای تب بر در دوران بارداری اطلاعات بیشتری کسب کنید.
- خانم های شیرده
- افرادی که همزمان داروهای دیگری نیز مصرف می کنند.
- افرادی که با مشکلاتی مثل بیماری قلبی ، بیماری های کبدی ، کلیه و بیماری صرع درگیر هستند.
تاثیرات منفی قرص های آنتی هیستامین بر باروری مردان
مردان زمانی که می خواهند بچه دار شوند باید مصرف قرص های آنتی هیستامین را محدود کنند. از هر شش زوج حدود یک زوج دچار مشکلات باروری هستند.در این میان ناباروری مردان یک سوم از تعداد کل را تشکیل می دهد.میلیون ها مرد در سراسر دنیا از قرص های آنتی هیستامین برای درمان علائم حساسیت مانند حساسیت فصلی استفاده می کنند.
حساسیت فصلی یا آلرژی فصلی یا تب یونجه (hayfever) یکی از حساسیت های شایع است که معمولا در فصل های بهار، تابستان و پاییز و هنگام گرده افشانی گیاهان بیشتر مشاهده می شود.
این حساسیت موجب آبریزش بینی، گرفتن بینی، خارش چشم ها، خس خس سینه، عطسه یا بروز دانه هایی بر پوست می شود و یک سوم از افراد بزرگسال به آن مبتلا هستند. داروی آنتی هیستامین با کنترل سطح هیستامین ، مولکولی که در واکنش به یک تهدید بالقوه توسط سیستم ایمنی تولید می شود، عمل می کند.
محققان با بررسی مطالعات بسیار در خصوص نحوه تاثیر این دارو ها بر قدرت باروری مردان نتیجه گرفتند که قرص های آنتی هیستامین با تحت تاثیر قرار دادن تولید هورمون های جنسی مردانه، کیفیت و تعداد اسپرم های تولیدی را ضعیف می کنند.
به همین دلیل محدود کردن مصرف قرص آنتی هیستامین را در مردانی که تمایل به باوری دارند توصیه کرده اند. بر اساس نتایج این مطالعه روشهایی جدیدی را می توان ابداع کرد که علائم آلرژی را بدون به مخاطره انداختن قدرت باروری مردان، برطرف می سازند.
موارد استفاده قرص آنتی هیستامین
قرص آنتی هیستامین برای آبریزش بینی به کاهش علائم آلرژی دیگر مانند عطسه، بثورات پوستی و خارش نیز کمک می‌کند. بهتر است قبل از مصرف دارو حتما با یک پزشک مشورت کنید. برخی از آنها فقط با تجویز پزشک و با نسخه در دسترس هستند. آنتی هیستامین‌ها برای درمان عوارض آلرژیک زیر مفید هستند:
• کهیر
• آلرژی دارویی
• اگزمای خارش‌دار یا درماتیت
• ورم ملتحمه آلرژیک (درد، خارش چشم)
• آسم آلرژیک
• کاهش سرفه و عطسه
• کاهش آبریزش چشم
• کاهش آبریزش بینی (به دلیل سرماخوردگی، آنفولانزا یا آلرژی)
• کاهش خارش چشم، بینی یا پوست (به دلیل نیش حشره یا آلرژی)
• رفع قرمزی و تورم پوست و چشم
• پیشگیری و رفع حالت تهوع
علاوه بر این، مصرف قرصها و داروهای آنتی هیستامین ممکن است به کاهش علائم زیر نیز کمک کند:
• حالت تهوع و بیماری (از جمله بیماری ناشی از مسافرت)
• سرگیجه
• نیش و گزش حشرات
برخی از آنتی هیستامین‌ها مانند کلرفنیرامین، دکسکلرفنیرامین، تریپولیدین، دیفن هیدرامین، هیدروکسی زین و پرومتازین ممکن است باعث خواب آلودگی شوند. سایر آنتی هیستامین‌های جدیدتر مانند ستیریزین، لوراتادین، فکسوفنادین، دزلوراتیدین و لووستیریزین کمتر باعث خواب آلودگی می‌شوند.
همه نمی‌توانند آنتی هیستامین مصرف کنند. بنابراین اگر برای اولین بار از این داروها استفاده می کنید، با یک داروساز یا پزشک عمومی صحبت کنید. علاوه بر این، حتما بروشور اطلاعات بیمار که همراه داروی شما ارائه می‌شود را به دقت بخوانید.
عوارض شایع قرص آنتی هیستامین چیست ؟
اگر قرص آنتی هیستامین برای آبریزش بینی یا نوع دیگری از آنتی هیستامین‌ها را مصرف می‌کنید باید برچسب روی آن را بررسی کنید تا ببیند دارو حاوی چه مواد فعالی است و از بروز خطرات و عوارض ناشی از مصرف بیش از حد دارو پیشگیری کنید. اگر فردی در مصرف هر نوع آنتی هیستامین زیاده‌روی کند ممکن است دچار ناهنجاری‌های قلبی یا تشنج شود. اگر فردی برای مدت طولانی و بیش از حد لازم، از این دارو استفاده کرده است، باید فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشد.
اکثر مردم می‌توانند با خیال راحت دوزهای پایین بدون نسخه یا آنتی هیستامین‌های تجویزی را برای دوره‌های کوتاه مصرف کنند. با این حال، عوارض آنتی هیستامین به دو نوع خفیف و شدید تقسیم می‌شود. برخی عوارض جانبی خفیف آنتی هیستامین‌ها عبارتند از:
• خستگی
• سرگیجه
• سردرد
• کاهش عملکرد حرکتی
• تشنگی زیاد و خشک شدن دهان
• تاری دید
• یبوست
• احتباس ادرار
علاوه بر این، مصرف قرص و انواع مدل‌های دیگر داروهای آنتی هیستامین ممکن است عوارض جانبی شدیدی در فرد نشان دهد. عوارض جانبی شدید مصرف قرص آنتی هیستامین برای آبریزش بینی عبارتند از:
• کهیر
• بثورات پوستی
• بروز مشکل در تنفس یا بلع
• تورم در صورت، دهان یا گلو
• هذیان
اگرچه این دسته از عوارض آنتی هیستامین به ندرت ظاهر می‌شوند، اما استفاده طولانی‌مدت از آنتی هیستامین‌های غیر آرام‌بخش (نسل دوم و سوم) ممکن است منجر به آسیب خفیف کبدی شود. لازم به ذکر است ترفنادینريال یکی از آنتی هیستامین‌هایی است که به آسیب کبدی منجر می‌شود و از این رو، دیگر برای استفاده بالینی در دسترس نیست.
مصرف بیشتر آنتی هیستامین‌های نسل اول و دوم در دوزهای پایین برای زنان باردار بی‌خطر است. با این حال، مصرف دوزهای بالای پرومتازین که یک آنتی هیستامین آرام‌بخش از نوع نسل اول است، ممکن است عوارض جانبی نامطلوبی در دوران بارداری ایجاد کند. اگر باردار هستید حتما قبل از مصرف هر نوع آنتی هیستامین با پزشک خود مشورت کنند. پزشکان می‌توانند دوز مناسب را بر اساس علائم و وضعیت سلامتی فرد تجویز کنند.
نحوه مصرف قرص آنتی هیستامین
نحوه مصرف این دارو بسته به شکل دارو متفاوت است. آن دسته از بیمارانی که این دارو را به صورت خوراکی مصرف می‌کنند بهتر است آنتی هیستامین‌ها را همراه با غذا یا یک لیوان آب یا شیر مصرف کنند تا از تحریک معده کاسته شود.
اگر از فرم قرص آنتی هیستامین برای آبریزش بینی و رفع آلرژی استفاده می‌کنید، قرصها را به طور کامل ببلعید. قبل از بلعیدن، آنها را نشکنید، له نکنید یا نجوید.
بیمارانی که دیمن هیدرینات یا دیفن هیدرامین را برای پیشگیری از بیماری‌های ناشی از سفر مصرف می‌کنند بهتر است این دارو را حداقل 30 دقیقه یا حتی 1 تا 2 ساعت قبل از شروع سفر، مصرف کنند.
بیمارانی که از شکل شیاف این دارو استفاده می‌کنند برای قرار دادن شیاف ابتدا باید روکش فویلی آن را بردارند و شیاف را با آب سرد مرطوب کنند. پس از این به پهلو دراز بکشند و با انگشت خود، شیاف را به سمت راست روده فشار دهند. اگر شیاف آنقدر نرم است که نمی‌توانید آن را وارد کنید، آن را به مدت 30 دقیقه در یخچال بگذارید یا قبل از برداشتن روکش فویل، روی آن آب سرد بریزید.
بیمارانی که از فرم تزریقی این دارو استفاده می‌کنند باید به چه صورت آن را تزریق کنند ؟ اگر آن را به خودتان تزریق می‌کنید، مطمئن شوید که نحوه دقیق تزریق آن را می‌دانید. اگر در این باره سؤالی دارید، با متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنید.
آنتی هیستامین‌ها برای تسکین یا جلوگیری از علائم مشکل یا بیماری شما استفاده می‌شوند. باید آنها را طبق دستور مصرف کنید. از مصرف بیش از حد و بیش از مقدار توصیه شده روی برچسب خودداری کنید مگر اینکه پزشکتان دستور دیگری به شما بدهد. مصرف بیش از حد این داروها، احتمال بروز عوارض جانبی خفیف تا شدید را افزایش می‌دهد.
آنتی هیستامین و افزایش وزن
علاوه بر آرام‌بخشی و خشکی دهان، آنتی هیستامین ممکن است عوارض جانبی ناخواسته‌ٔ دیگری مثل افزایش اشتها و افزایش وزن داشته باشد. این مسئله احتمالا به‌خاطر تشابه ساختار شیمیایی آنتی هیستامین با بعضی داروهای مرتبط با موارد روان‌پزشکی است؛ مثلا داروهای ضداسترس که باعث افزایش اشتها و به‌دنبال آن، افزایش وزن می‌شوند.
در واقع، تعداد زیادی از افرادی که داروی Xyzal (یکی از انواع آنتی هیستامین) را مصرف کرده‌اند، گزارشی مبنی بر افزایش اشتها و افزایش وزن خود ارائه کرده‌اند. البته در عوارض این دارو، افزایش وزن ذکر شده است، ولی فقط ۰/۵ درصد از افراد، به این عارضهٔ جانبی دچار می‌شوند.
بعضی از آنتی هیستامین های قدیمی مثل پریاکتین قبلا برای افزایش اشتهای کودکانی که وزن کمی داشتند و مبتلایان به سرطان که درحال شیمی‌درمانی بودند، تجویز می‌شد.
برای مصرف انواع آنتی‌هیستامین‌ها با پزشک مشورت کنید
اکثر پزشکان استفاده از آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم یا سوم را برای درمان علائم آلرژی خفیف تا متوسط، از جمله احتقان، آبریزش چشم و خارش پوست توصیه می‌کنند. هرچند که هنوز هم می‌وانند آنتی هیستامین های نسل اول را بدون نسخه بخرند.
بااین‌حال این نوع از آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث خواب‌آلودگی شده و در حکم یک آرام‌بخش باشند. با وجود تمام این تفاسیر، می‌توانید بین طیف گسترده‌ای از آنتی‌هیستامین‌ها در داروخانه‌ها و به‌صورت آنلاین، آنتی‌هیستامین مورد نظر خود را انتخاب کنند. والدین و مراقبان ممکن است بخواهند قبل از دادن آنتی هیستامین به کودک خود، به خصوص اگر کودک ۱۲ سال یا کمتر داشته باشد، با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنند.
