علائم کمبود ید در بدن در صورتی که شما دچار این بیماری باشید بسیار مشهود است.در این مطلب از پارس مگ ما شما را با علائم و نشانه های کمبود ید در بدن آشنا خواهیم کرد.
ید یک ماده معدنی ضروری است که بیشتر در غذاهای دریایی وجود دارد.
غده تیروئید شما از آن برای تولید هورمون های تیروئیدی استفاده می کند که به کنترل رشد، ترمیم سلول های آسیب دیده و حمایت از متابولیسم سالم کمک می کند.
متأسفانه، تقریبا یک سوم مردم در سراسر جهان در معرض خطر کمبود ید هستند.
افرادی که در معرض بالاترین خطر کمبود ید قرار دارند عبارتند از:
- زنان حامله.
- افرادی که در کشورهایی زندگی می کنند که ید بسیار کمی در خاک آنها وجود دارد. که شامل آسیای جنوبی، آسیای جنوب شرقی، نیوزلند و کشورهای اروپایی است.
- افرادی که از نمک یددار استفاده نمی کنند.
- افرادی که از رژیم گیاهخواری یا وگان پیروی می کنند.
از سوی دیگر، کمبود ید در ایالات متحده نادر است، چون به میزان کافی از این ماده معدنی در مواد غذایی توزیع شده در آنجا وجود دارد.
کمبود ید می تواند علائم ناراحت کننده و حتی شدید ایجاد کند. که می توان به تورم در گردن، مسائل مربوط به بارداری، افزایش وزن و مشکلات یادگیری اشاره کرد.
علائم آن بسیار شبیه به کم کاری تیروئید یا کم بودن هورمون تیروئید است. از آنجایی که ید برای تولید هورمون های تیروئید استفاده می شود، کمبود ید به این معنی است که بدن شما نمی تواند به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید کند، که منجر به کم کاری تیروئید می شود.
علائم کمبود ید در بدن
از مهمترین اثرات کمبود ید در بدن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
گواتر
تورم در جلوی گردن شایعترین علامت کمبود ید است. این مشکل که گواتر نامیده میشود، زمانی رخ میدهد که غدهی تیروئید بیش از حد بزرگ شود. تیروئید یک غدهی کوچک پروانهای شکل است که در جلوی گردن قرار دارد. این غده با دریافت سیگنال از هورمون محرک تیروئید (TSH) که توسط هیپوفیز ترشح میشود، شروع به ساخت هورمونهای تیروئید میکند.
هنگامی که سطح TSH خون افزایش مییابد، غدهی تیروئید از ید برای تولید هورمونها استفاده میکند. اما هنگامی که بدن شما ید کمی دارد، این غده نمیتواند به اندازهی کافی هورمون بسازد. درنتیجه، برای جبران این مشکل سختتر کار میکند که این موضوع باعث رشد و تکثیر سلولها میشود و در نهایت گواتر را به وجود میآورد.
خوشبختانه، در اکثر موارد میتوان گواتر را با افزایش مصرف ید درمان کرد. با این حال اگر گواتر برای سالها بهصورت درمان نشده باقی بماند، ممکن است باعث آسیب دائمی تیروئید شود.
افزایش وزن
افزایش وزن یکی از بارزترین نشانههای کمبود ید است. اگر بدن ید کافی برای ساخت هورمونهای تیروئید نداشته باشد، به کمکاری تیروئید مبتلا میشوید که این میتواند باعث بالا رفتن وزن شود. چرا که هورمونهای تیروئید به کنترل متابولیسم (فرآیندی که غذا را به انرژی و گرما تبدیل تبدیل میکند) کمک میکنند.
هنگامی که سطح هورمون تیروئید پایین است، بدن شما در زمان استراحت کالری کمتری میسوزاند. به عبارت دیگر، بخش زیادی از کالری غذاهایی که میخورید بهصورت چربی در سلولها ذخیره میشود. افزودن ید به رژیم غذایی باعث تقویت متابولیسم میشود، چون این کار به بدن کمک میکند که هورمون تیروئید بیشتری تولید کند.
خستگی و ضعف
خستگی و ضعف هم از علائم شایع کمبود ید هستند. بعضی از مطالعات نشان دادهاند که تقریبا ۸۰ درصد افراد مبتلا به کمبود ید یا کمکاری تیروئید احساس خستگی و ضعف میکنند. این علائم به این دلیل رخ میدهند که هورمونهای تیروئید به بدن در تولید انرژی کمک میکنند. وقتی سطح هورمون تیروئید پایین است، بدن نمیتواند به اندازهی کافی انرژی تولید کند. درنتیجه، سطح انرژی بدن بهشدت کاهش مییابد و عملکرد عضلات مختل میشود که این اتفاق با احساس ضعف و خستگی همراه است.
همچنین در پارس مگ بخوانید : رفع احساس خستگی دائم با کمک مواد غذایی خاص
ریزش مو
ریزش مو یکی از علائمی است که نشان میدهد احتمالا به کمبود ید مبتلا هستید. هورمونهای تیروئید به کنترل رشد فولیکولهای مو کمک میکنند. هنگامی که سطح هورمون تیروئید پایین است، این احتمال وجود دارد که بازسازی فولیکولهای مو متوقف شود. با گذشت زمان، این امر به ریزش مو منجر میشود.
یک مطالعه روی ۷۰۰ نفر نشان داد که ۳۰ درصد افرادی که به کمبود هورمونهای تیروئید مبتلا هستند، ریزش مو را تجربه میکنند. با این حال، سایر مطالعات نشان دادهاند که کمبود این هورمونها فقط در کسانی که سابقهی خانوادگی ریزش مو دارند باعث ریختن موها میشود.
اگر به دلیل کمبود ید دچار ریزش مو شده باشید، دریافت کافی این مادهی معدنی مهم میتواند سطح هورمون تیروئید را در بدن شما اصلاح کند و جلوی ریزش مو را بگیرد.
پوست خشک و پوسته پوسته
خشکی پوست و پوسته پوسته شدن آن از نشانههای کمبود ید و کمکاری تیروئید است. بر اساس تحقیقات، تقریبا در ۷۷ درصد افراد مبتلا به کمبود هورمون تیروئید پوست خشک و پوسته پوسته میشود.
هورمونهای تیروئید که حاوی ید هستند به بازسازی سلولهای پوست کمک میکنند. هنگامی که سطح هورمون تیروئید پایین است، این بازسازی متوقف میشود و سلولهای مردهی پوست روی هم جمع میشوند که این باعث خشک شدن پوست میشود.
علاوه بر این، هورمونهای تیروئید به بدن در تنظیم عرق کمک میکنند. کسانی که سطح هورمون تیروئید پایینتری دارند، مانند افراد مبتلا به کمبود ید، نسبت به افرادی که سطح هورمون تیروئید آنها در محدودهی طبیعی است، کمتر عرق میکنند. با توجه به اینکه عرق به مرطوب کردن و هیدراته نگه داشتن پوست کمک میکند، کمبود آن ممکن است باعث خشک شدن پوست شود.
احساس سرما
۸۰ درصد کسانی که سطح هورمون تیروئید آنها پایین است، نسبت به سرما بیش از حد حساس هستند. از آنجا که ید برای تولید هورمونهای تیروئید استفاده میشود، کمبود آن میتواند سطح این هورمونها را کاهش دهد. همانطور که میدانید هورمونهای تیروئید به کنترل متابولیسم کمک میکنند و به همین دلیل کاهش آنها به کند شدن متابولیسم منجر میشود. کند شدن متابولیسم به معنی کاهش تولید گرما است که این باعث میشود قادر به تحمل سرما نباشید.
علاوه بر این، شواهد علمی نشان میدهد که هورمونهای تیروئید به تقویت فعالیت چربی قهوهای که در تولید گرما نقش دارد کمک میکنند. بنابراین، کمبود ید و درنتیجه کاهش هورمونهای تیروئید میتواند از عملکرد صحیح چربی قهوهای جلوگیری کند.
تغییر ضربان قلب
ضربان قلب تحت تاثیر مقدار ید بدن قرار میگیرد، یعنی کمبود شدید این مادهی معدنی باعث کند شدن ضربان قلب میشود، در حالی که افزایش بیش از حد آن باعث میشود قلب شما سریعتر از حد معمول بتپد. کند شدن غیرطبیعی ضربان قلب با احساس ضعف، خستگی و سرگیجه همراه است.
مشکل در یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات
در مطالعهای که روی بیش از ۱۰۰۰ بزرگسال انجام شد، افرادی که سطح هورمون تیروئید بالاتری داشتند، در مقایسه با افراد مبتلا به کمبود هورمون تیروئید، در آزمونهای یادگیری و حافظه عملکرد بهتری از خود نشان دادند.
هورمونهای تیروئید به رشد و تکامل مغز کمک می کنند. به همین دلیل، کمبود ید که برای ساخت این هورمونها ضروری است میتواند رشد مغز را کاهش دهد. در یک مطالعه مشاهده شد که هیپوکامپ (بخشی از مغز که حافظهی بلندمدت را کنترل میکند) در افراد مبتلا به کمبود هورمون تیروئید کوچکتر به نظر میرسد.
مشکلات دوران بارداری
زنان باردار در معرض خطر کمبود ید هستند، چون برای رفع نیازهای تغذیهای خود و همچنین رشد جنین به مقدار زیادی ید نیاز دارند. افزایش تقاضا برای مصرف ید در طول شیردهی هم ادامه دارد، چرا که شیرخواران باید ید مورد نیاز خود را از طریق شیر مادر دریافت کنند.
مصرف نکردن ید کافی در دوران بارداری و شیردهی ممکن است برای مادر و کودک عوارض جانبی داشته باشد، به طوری که مادران علائم کمکاری تیروئید مانند گواتر، ضعف، خستگی و احساس سرما را تجربه میکنند و کودکان با مشکل توقف رشد مغز و مختل شدن رشد جسمی مواجه میشوند.
پریودهای سنگین یا نامنظم
مانند سایر عوارض کمبود ید، این مشکل هم با کاهش سطح هورمونهای تیروئید مرتبط است. در یک مطالعه، در ۶۸ درصد زنان مبتلا به کمبود هورمونهای تیروئید چرخههای قاعدگی نامنظم بودند. در زنان سالم شیوع این مشکل ۱۲ درصد بود. سایر تحقیقات هم نشان دادهاند که کاهش سطح این هورمونها میتواند سیگنالهای هورمونی تنظیمکنندهی چرخهی قاعدگی را مختل کند و به خونریزی شدید قاعدگی منجر شود.
مشکلات پوست و مو
عدم دریافت آب کافی توسط بدن باعث میشود که کیفیت پوست و مو کمتر شود! در نتیجه خشکی پوست ایجاد میشود. ریزش موها نیز از دیگر علائم کمبود ید است. ریزش موها گستردهتر و بیشتر میشود. کمبود ید باعث میشود که سرعت ایجاد چین و چروکهای پوستی بیشتر شود. ید به بازسازی موها نیز کمک میکند. اگر میبینید که موهای شما مانند گذشته براق نیستند ممکن است به کمبود ید مبتلا باشید.
یبوست، یکی از دلایل یبوست میتواند کمبود ید باشد
یبوست و سختی در دفع نیز از نشانههای کمبود ید در بدن است. وقتی غدد تیروئیدی ید کافی دریافت نکنند هضم مواد غذایی و همچنین دفع با مشکل روبرو میشود. وقتی تیروئید کم کار شود فعالیت معده و روده بزرگ با اختلال روبرو میشود. به همین خاطر باعث میشود که دچار یبوست شوید. بسیاری از افرادی که ید خیلی کم دریافت میکنند در هفته حتی کمتر از سه بار مدفوع میکنند.
عوارض کمبود ید چیست ؟
اگر کمبود ید را درمان نکنید میتواند منجر به کمکاری شدید تیروئید شود. کمکاری تیروئید عوارض زیادی دارد که در اینجا به آنها اشاره میکنیم:
-
- بیماری قلبی و اختلالات مرتبط با آن مانند بزرگ شدن قلب و نارسایی قلبی؛
- مسائل مربوط به سلامت روان مانند افسردگی و اختلالات شناختی؛
- آسیب به اعصاب محیطی بدن که بهعنوان نوروپاتی محیطی شناخته میشود؛
- اختلال در تخمکگذاری که ممکن است باعث ناباروری در زنان شود.
کمبود ید در زنان باردار بسیار خطرناک است. کمبود ید در بدن منجر به کمبود هورمون تیروئید میشود. مقادیر کم هورمون تیروئید در زنان باردار میتواند خطر نقص مادرزادی فرزندان را افزایش دهد. مشکلات مربوط به بارداری که کمبود ید میتواند باعث آنها شود عبارتاند از:
-
- سقطجنین
- جنین مرده به دنیا آمده
- زایمان زودرس
- ناهنجاریهای مادرزادی در نوزادان
در موارد شدید، کمبود ید میتواند باعث بیماری به نام کرتینیسم شود. کرتینیسم نوعی بیماری است که در اثر وجود هیپوتیروئیدی از بدو تولد ایجاد میشود. هیپوتیروئیدی هم از نتایج کمبود ید در بدن است.
کمبود ید باعث چه بیماری هایی می شود ؟
کمبود ید میتواند باعث بروز بیماریهای زیر شود:
- گواتر: کمبود ید میتواند منجر به بزرگ شدن تیروئید و تورم گردن (گواتر) شود. گواتر ممکن است به صورت یک توده قابل لمس در ناحیه گردن یا به صورت تورم عمومی گردن ظاهر شود. این بیماری ناشی از تلاش بدن برای تولید بیشتر هورمونهای تیروئیدی است.
- اختلالات تیروئید: کمبود ید میتواند باعث اختلال در عملکرد تیروئید شود. این ممکن است به علت کاهش تولید هورمونهای تیروئیدی باشد و منجر به اختلالاتی همچون هیپوتیروئیدیسم (کاهش فعالیت تیروئید)، که با خستگی، ضعف عمومی، کاهش توانایی ذهنی، افسردگی، افزایش وزن، خشکی پوست و مو، سرماخوردگی متکرر و تنگی نفس همراه است. همچنین، در برخی موارد، کمبود ید میتواند باعث هیپرتیروئیدیسم (افزایش فعالیت تیروئید) نیز شود.
- نقص عقلی در نوزادان: کمبود ید در دوران بارداری میتواند باعث اختلالات جهشی در نوزادان شود. این ممکن است منجر به کاهش هوشی، بیماری کرتینیسم (کاهش هوشی جسمی و عقلی) و مشکلات دیگر در نوزادان شود.
- مشکلات در باروری و بارداری: کمبود ید در دوران بارداری میتواند برای مادران و جنین مشکلاتی ایجاد کند. در مادران، ممکن است با مشکلات در باروری، تولید هورمونهای تیروئیدی ناصحیح و مصرف جانبی بارداری مواجه شوند. در جنین نیز ممکن است با مشکلاتی مانند نقص عقلی و جسمی متولد شود.
- اختلالات قلبی و عروقی: کمبود ید میتواند تأثیری بر عملکرد قلب و عروق داشته باشد و باعث مشکلاتی نظیر افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و ایجاد مشکلات قلبی و عروقی شود.
- مشکلات جنسی: کمبود ید میتواند تأثیری منفی بر جهتگیری جنسی داشته باشد و باعث کاهش لذت جنسی، کاهش نزدیکی جنسی و عدم توانایی در باروری در مردان و زنان شود.
- بیماری ها و مشکلات اعصاب: کمبود ید میتواند باعث بروز بیماریها و مشکلات اعصابی مانند افسردگی، اضطراب، بیماری پارکینسون، بیماری آلزایمر و اختلالات عصبی دیگر شود.
- مشکلات ایمنی: کمبود ید میتواند منجر به ضعف سیستم ایمنی بدن شود و باعث افزایش آسیبپذیری در برابر عفونتها و بیماریهایی مانند سرماخوردگیهای مکرر شود.
تشخیص کمبود ید
هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص کمبود ید وجود ندارد، اما پزشک میتواند این مشکل را با روشهای مختلف شناسایی کند. معمولا بیشتر افراد مبتلا به کمبود ید بهدلیل ایجاد گواتر به پزشک مراجعه میکنند. پزشک ناحیهی گردن را معاینه میکند و از شما در مورد نوع نمکی که استفاده میکنید سوال میپرسد. سپس ممکن است سونوگرافی گردن یا آزمایش ادرار را توصیه کند.
آزمایش ادرار به تشخیص کمبود ید کمک میکند، چون تقریبا ۹۰ درصد ید از طریق ادرار دفع میشود. نتیجهی به دست آمده از این آزمایش بهصورت تفسیر میشود:
- ۵۰ تا ۹۹ میکروگرم ید در لیتر: کمبود خفیف
- ۲۰ تا ۴۹ میکروگرم ید در لیتر: کمبود متوسط
- کمتر از ۲۰ میکروگرم ید در لیتر: کمبود شدید
آزمایش ادرار فقط وضعیت فعلی ید را در بدن نشان میدهد، بنابراین نمیتوان از آن برای تشخیص وضعیت ید در طولانیمدت استفاده کرد. اندازهگیری غلظت سرمی تیروگلوبولین یک آزمایش خون است که میتواند شدت کمبود ید را در درازمدت نشان دهد. چون این پروتئین توسط غدهی تیروئید تولید میشود و بالا رفتن آن به معنی افزایش فعالیت این غده به منظور جبران کمبود ید است.
درمان کمبود ید
در کمبود ید بدون عارضه، اصلاح رژیم غذایی تنها کاری است که باید انجام شود. در صورت ابتلا به گواتر، رژیم غذایی میتواند اندازهی آن را تا حدودی کاهش دهد، اما ممکن است لازم باشد از داروی لووتیروکسین هم استفاده کنید. با این حال، بسیاری از بیماران با این گزینهها موفق به کاهش اندازهی گواتر نمیشوند و باید از سایر راهکارهای درمانی استفاده کنند.
اگر گواتر باعث درد، اختلال بلع یا مشکل در تنفس شود، پزشک احتمالا جراحی را به شما توصیه میکند. بعد از جراحی، بسته به اینکه چه مقدار از تیروئید برداشته شده باشد، باید درمان جایگزینی هورمون تیروئید را انجام دهید.
منابع ید
منابع بسیار کمی از ید در رژیم غذایی وجود دارد. این یکی از دلایل رایج بروز علائم کمبود ید در سراسر جهان است. مصرف روزانه توصیهشده ۱۵۰ میکروگرم است. این مقدار باید نیازهای ۹۷ تا ۹۸ درصد از کل بزرگسالان سالم را برآورده کند.
با این حال، خانمهای باردار یا شیرده، نیاز بیشتری دارند. خانمهای باردار به ۲۲۰ میکروگرم ید در روز نیاز دارند، در حالی که خانمهای شیرده به ۲۹۰ میکروگرم ید در روز نیاز دارند.
غذاهای زیر منابع عالی ید هستند:
- جلبک دریایی
- ماست
- نمک یددار
- میگو
- تخم مرغ
- ماهی تن
- آلو خشک
جلبک دریایی معمولاً منبع خوبی از ید است؛ اما بستگی به این دارد که از کجا آمده است! جلبک دریایی برخی از کشورها، مانند ژاپن، سرشار از ید است.
مقادیر کمتری از این ماده معدنی نیز در انواع غذاها مانند ماهی، صدف، گوشت گاو، مرغ، لوبیا چیتی، شیر و سایر محصولات لبنی یافت میشود. بهترین راه برای دریافت ید کافی و جلوگیری از بروز علائم کمبود ید، افزودن نمک یددار به وعدههای غذایی است.
اگر فکر می کنید کمبود ید دارید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. اگر علائم کم کاری تیروئید را نشان دهید، احتمالاً سطح تیروئید شما نیز بررسی میشود.
داروی کمبود ید
- به نوزادان مبتلا به کمبود ید، لووتیروکسین ۳ میکروگرم بر کیلوگرم بهصورت خوراکی، یکبار در روز بهمدت یک هفته به اضافه مکمل تأمینکننده ۵۰ تا ۹۰ میکروگرم ید، یکبار در روز بهمدت چند هفته تجویز میشود.
- کودکان با یدید ۹۰ تا ۱۲۰ میکروگرم یکبار در روز درمان میشوند.
- به بزرگسالان یدید ۱۵۰ میکروگرم یکبار در روز تجویز میشود. همچنین کمبود ید را میتوان با لووتیروکسین درمان کرد.
- خانمهای باردار یا شیرده باید یدید ۲۵۰ میکروگرم را یکبار در روز مصرف کنند.