اچ دی ال کلسترول یا همان چربی مفید چیست ؟

اچ دی ال کلسترول همان کلسترول خوب است.این نوع کلسترول که با بدن بسیار دوستانه رفتار می کند ، وظیفه لایه روبی رگ های بدن را به عهده دارد.در ادامه این مطلب از پارس مگ با اچ دی ال کلسترول بیشتر آشنا خواهید شد.

اچ دی ال کلسترول چیست ؟

HDL مخفف لیپوپروتئین با چگالی بالاست. لیپوپروتئین‌ها ذرات ساخته‌شده از چربی و پروتئین هستند و وظیفه اصلی آنها انتقال چربی‌هایی مانند کلسترول به سلول‌هایی است که به آنها نیاز دارند. ساختار شیمیایی چربی‌ها باعث می‌شود در رگ‌ها به‌سختی جریان یابند و وظیفه لیپوپروتئین‌ها به‌گردش‌درآوردن این چربی‌ها داخل رگ‌ها و رساندن آنها به قسمت‌های موردنیاز بدن است.

چرا اچ دی ال کلسترول خوب نامیده می‌شود ؟

یکی از دلایل این نام‌گذاری این است که اچ دی ال کلسترول باعث می‌شود بدن از شر کلسترول بد اضافی خلاص شود و این فرایند احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی‌وعروقی را کاهش می‌دهد.

کلسترول از کبد به جریان خون می‌رسد، سپس لیپوپروتئین‌ها آن را به سلول‌های مختلف بدن می‌رسانند تا در فرایندهای مهمی مانند تشکیل غشای سلولی و تولید هورمون‌ها استفاده شود. بااین‌حال گاهی اوقات مقدار کلسترول جریان‌یافته در خون بیش از حد نیاز بدن است. کلسترول بیش از حد احتمال تشکیل پلاک در دیواره شریان (گرفتگی رگ قلب) را افزایش می‌دهد. نقش مهم کلسترول اچ دی ال اینجا مشخص می‌شود؛ ذرات HDL کلسترول بد اضافی را از جریان خون به کبد برمی‌گردانند، سپس کبد این کلسترول را تجزیه و آن را از طریق مدفوع از بدن خارج می‌کند.

خلاص‌شدن از شر کلسترول بد اضافی HDL را به کلسترولی مفید تبدیل می‌کند. البته خوب‌بودن کلسترول اچ دی ال به اینجا ختم نمی‌شود؛ این کلسترول مفید از لخته‌شدن خون نیز جلوگیری می‌کند و در برابر التهاب و اکسیدان‌ها از بدن دفاع می‌کند.

همچنین در پارس مگ بخوانید : درمان خانگی کلسترول بالا خون

چطور از مقدار اچ دی ال کلسترول بدن مطلع شویم ؟

پزشک با تجویز آزمایش خون پانل لیپیدی از مقدار کلسترول اچ دی ال بدنتان مطلع می‌شود. در آزمایش پانل لیپیدی نه‌تنها مقدار کلسترول خوب بلکه مقدار انواع مختلف کلسترول مشخص می‌شود.

دسته‌بندی مقدار کلسترول اچ دی ال

در حالت ایدئال، مقدار HDL شما باید ۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) یا بیشتر باشد. بر اساس پژوهش‌های مختلف، این مقدار کلسترول خوب احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد. به همان اندازه که کلسترول اچ دی ال پایین خوب نیست، مقدار خیلی زیاد این نوع کلسترول نیز مشکل‌ساز است. مقدار خیلی کم یا خیلی زیاد کلسترول خوب نشانه بیماری‌های زمینه‌ای و مشکلات پزشکی مختلف است.

کلسترول HDL در مقابل LDL

دو نوع کلسترول (خوب و بد) وجود دارد: لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL). لیپوپروتئین ها از چربی و پروتئین ساخته شده اند. کلسترول در حالی که درون لیپوپروتئین ها قرار دارد، در بدن شما حرکت می کند. HDL به عنوان “کلسترول خوب” شناخته می شود زیرا کلسترول را به کبد منتقل می کند تا از بدن شما آزاد شود. در واقع، HDL به بدن کمک می کند تا از شر کلسترول اضافی خلاص شود و از این رو، احتمال کمتری وجود دارد که آن در شریان ها قرار گیرد. در مقابل، LDL  “چربی بد” نامیده می شود زیرا کلسترول را به شریان های شما می برد، جایی که می تواند در دیواره سرخرگ شما جمع شود. کلسترول بیش از حد در شریان ها ممکن است منجر به ایجاد پلاک هایی شود که به تصلب شرایین مشهور است. این وضعیت می تواند خطر لخته شدن خون در عروق را افزایش دهد. در صورتی که لخته خون پاره گردد و شریان قلب یا مغز را مسدود کند، ممکن است دچار سکته مغزی یا حمله قلبی شوید. تجمع پلاک همچنین می تواند جریان خون و اکسیژن را به اندام های اصلی کاهش دهد. در نتیجه کمبود اکسیژن، علاوه بر حمله قلبی یا سکته، بیماری های کلیوی یا عروق محیطی نیز ممکن است پدیدار شوند.

سطح کلسترول نرمال چه مقادیری است ؟

طبق مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری یا CDC ، نزدیک به ۱۲ درصد از مردم ایالات متحده دارای کلسترول بالا هستند. احتمالا شما از این موضوع اطلاع نداشتید زیرا کلسترول بالا علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند. تنها روش برای تشخیص بالا بودن کلسترول از طریق آزمایش خون است که کلسترول را بر حسب میلی گرم در دسی لیتر خون (mg/dL) اندازه گیری می کند. زمانی که اعداد کلسترول خود را بررسی می کنید، نتایج زیر را دریافت خواهید نمود:

• کلسترول تام خون یا Total blood cholesterol. این شامل HDL، LDL، و ۲۰ درصد از کل تری گلیسیرید شما می شود.
• تری گلیسیرید. این عدد باید کمتر از ۱۵۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. تری گلیسیرید نیز نوعی شایع از چربی است. اگر تری گلیسیرید و LDL شما به طور همزمان بالا باشند و HDL پایین، ممکن است که در معرض خطر ابتلا به تصلب شرایین قرار داشته باشید.
• HDL. هر چه این عدد بیشتر باشد بهتر است. کلسترول خوب حداقل باید بیشتر از ۵۵ میلی گرم در دسی لیتر برای زنان و ۴۵ برای مردان باشد.
• LDL. برخلاف HDL، هرچه این عدد کمتر باشد بهتر است. اگر بیماری قلبی، بیماری عروق خونی یا دیابت ندارید، این عدد نباید بیش از ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. همچنین این مقدار، در صورت داشتن هر یک از شرایط یا کلسترول تام بالا، نباید بیش از ۱۰۰ باشد.

علل کم‌بودن اچ دی ال کلسترول

کم‌بودن مقدار کلسترول خوب بدن ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از:

• بیماری تانژیر: این عارضه ژنتیکی باعث می‌شود کلسترول HDL خون بسیار کمتر از حد معمول باشد.
• هیپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی: این عارضه باعث می‌شود کلسترول HDL بسیار کم و کلسترول LDL بسیار زیاد باشد.
• کمبود ApoA1: افراد مبتلا به این بیماری ژنتیکی آپولیپوپروتئین A۱ کافی ندارند. آپولیپوپروتئین A۱ جزء اساسی HDL است و کمبود آن باعث کم‌شدن کلسترول خوب بدن می‌شود.
• سندرم متابولیک: چندین بیماری در این سندرم ترکیب می‌شوند و احتمال بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و سکته را افزایش می‌دهند.
• شاخص توده بدنی بیشتر از ۲۵ (چاقی): اضافه‌وزن یکی از مهم‌ترین علل کم‌بودن کلسترول HDL بدن است.
• سیگارکشیدن یا مصرف تنباکو: تنباکو حاوی نیکوتین است که مقدار HDL بدن را کاهش می‌دهد.
• مقاومت به انسولین: چربی اضافی ممکن است تنظیم قند خون بدن را مختل کند و باعث کاهش مقدار HDL شود.
• داروها: برخی داروها مانند مسدودکننده‌های بتا، برخی هورمون‌ها و برخی دیورتیک‌ها مقدار کلسترول HDL بدن را کاهش می‌دهند.

مقدار بیش از حد اچ دی ال کلسترول به چه معناست ؟

اگر مقدار اچ دی ال کلسترول بدن بیشتر از ۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، در محدوده غیرطبیعی و بیش از حد قرار می‌گیرد. یکی از عواملی که در افزایش بیش از حد کلسترول HDL نقش دارد، جهش ژنتیکی است. برخی جهش‌های ژنتیکی باعث می‌شوند بدن کلسترول HDL بیش از حد تولید کند یا در دفع کلسترول اضافی دچار مشکل شود. مثلا جهش در ژن CETP ممکن است باعث شود کلسترول اچ دی ال بدن به بیش از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد.
سایر دلایل افزایش غیرطبیعی HDL عبارت‌اند از:

• پرکاری تیروئید؛
• اختلال مصرف الکل؛
• کلانژیت صفراوی اولیه؛
• مصرف برخی داروهای خاص.

چطور اچ دی ال کلسترول بدن را افزایش بدهیم ؟

با مراجعه به پزشک می‌توانید از مقدار کلسترول خوب خود مطلع شوید و توصیه‌های مفید متناسب با شرایط خاص خودتان را دریافت کنید. برخی تغییرات سبک زندگی در بهبود مقدار کلسترول HDL نقش دارند، چند نمونه از مهم‌ترین عوامل را در این قسمت از مقاله معرفی می‌کنیم.

خوردن غذاهای مفید برای قلب

رژیم غذایی مدیترانه‌ای یکی از بهترین رژیم‌های غذایی برای بهبود سلامت قلب و افزایش کلسترول خوب بدن است. این رژیم غذایی شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات، حبوبات (لوبیا و عدس) و غلات کامل است. غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ نیز تأثیر فوق‌العاده‌ای بر افزایش کلسترول HDL دارند.

پرهیز از مصرف غذاهای ناسالم

محصولات فراوری‌شده حاوی چربی ترانس از غذاهای ناسالم محسوب می‌شوند. اگر به‌دنبال افزایش مقدار کلسترول خوب بدنتان هستید، باید مصرف چربی‌های اشباع‌شده مانند سوسیس، پنیر و بیکن را محدود کنید.

ورزش‌کردن

ورزش هوازی یکی از بهترین روش‌های افزایش کلسترول خوب است. برای رسیدن به این هدف باید حداقل ۵ روز در هفته و روزی حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید. اگر تابه‌حال اهل ورزش‌کردن نبوده‌اید، اشکالی ندارد؛ با ۵ یا ۱۰ دقیقه در روز شروع کنید و مدت‌زمان آن را به‌تدریج افزایش دهید. یکی دیگر از فواید ورزش‌کردن حفظ وزن بدن در محدوده سالم است. طبق پژوهش‌ها، کاهش وزن به‌خصوص در ناحیه مرکزی بدن مقدار کلسترول خوب را افزایش می‌دهد.

پرهیز از استعمال دخانیات

سیگارکشیدن، استعمال دخانیات و استفاده از سایر محصولات تنباکو کلسترول اچ دی ال بدنتان را کاهش می‌دهد. ترک سیگار و هر نوع دخانیات دیگر مهم‌ترین گامی است که باید برای افزایش کلسترول اچ دی ال بدنتان بردارید.

از اضافه وزنتان خلاص شوید

چاقی و اضافه وزن، شایع‌ترین دلیل مشکلات مربوط به کلسترول است. پاندمی کرونا این وضعیت را بدتر هم کرده است. اضافه وزن باعث می‌شود کلسترول بیشتری در کبد تولید شود که شامل LDL هم می‌شود. وقتی تولید کلسترول افزایش می‌یابد، LDL‌ زیادی وجود خواهد داشت که HDL‌ باید آن‌ها را جمع‌آوری کند و در نتیجه اختلال ایجاد می‌شود. همچنین اضافه وزن، ریسک دیابت را نیز بالا می‌برد که با افزایش کلسترول بد ارتباط دارد.

غذاهای گیاهی زیاد مصرف کنید

کبد شما تمام کلسترول مورد نیاز بدنتان را می‌سازد. بنابراین هر کلسترولی که از رژیم غذایی‌تان می‌گیرید اضافی است و به همین دلیل است که کلسترول غذایی می‌تواند منجر به افزایش سطح LDL شود و در نتیجه سطح HDL پایین بیاید. غذاهای حیوانی همگی کلسترول غذایی دارند و باید کمتر مصرف شوند.

اشکالی ندارد گاهی سیب‌زمینی سرخ کرده یا همبرگر بخورید اما توصیه می‌کنیم میوه و سبزی، غلات کامل، بنشن و حبوبات و مغزها و دانه‌ها را بیشتر مصرف کنید تا سطح HDL خونتان بالا برود.

در مورد مصرف دارو با پزشک صحبت کنید

گاهی برای کنترل سطح کلسترول خون، مصرف دارو لازم است. برخی از افراد هر چقدر هم که به تغذیه‌شان دقت کنند و هر چقدر هم که ورزش کنند، باز هم کلسترول خونشان مسئله‌ساز است و در این موارد باید با کمک دارو سطح LDL را پایین نگه داشت. ترکیبی از داروها برای کاهش LDL و یک سبک زندگی سالم می‌تواند به طور طبیعی سطح HDL را افزایش دهد.

استاتین‌ها معمول‌ترین داروها برای کنترل کلسترول هستند. این داروها با جلوگیری از تشکیل کلسترول در کبد، نقش خود را ایفا می‌نمایند. در نتیجه از میزان کلسترول جاری در خون کاسته خواهد شد. اگر استاتین‌ها نتوانند کلسترول LDL را کاهش دهند، پزشکان داروهای غیراستاتین را تجویز می‌کنند.

کنترل سطح کلسترول

اگر سطح کلسترول HDL تان پایین باشد به احتمال زیاد سطح کلسترول LDL تان بالاست. در چنین مواردی معمولاً پزشکان هر دو مسئله را به یک اندازه مهم می‌دانند و روی درمان LDL بالا و تغییرات سبک زندگی متمرکز می‌شوند.
خوشبختانه کلسترولی که از طیف نرمال خارج است قابل کنترل می‌باشد. اگر بتوانید سبک زندگی‌تان را سالم‌تر کنید، تا حدود زیادی در افزایش کلسترول HDL موفق خواهید بود.