روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی اگر به موقع و به طور صحیح انجام شوند می توانند موثر باشند. عوارض، فواید و نحوه صحیح استفاده از قرص های اورژانسی را در پارس مگ بخوانید.
نحوه عملکرد روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی چگونه است؟
قرص های پیشگیری از بارداری اضطراری، با جلوگیری یا به تأخیر انداختن تخمک گذاری از بارداری عمل می کنند و منجر به سقط جنین نمی شوند. آی یو دی حامل مس، با ایجاد تغییر شیمیایی در اسپرم و تخمک قبل از رسیدن آنها از لقاح جلوگیری می کند. پیشگیری از بارداری اضطراری نمی تواند به جنین در حال رشد آسیب برساند.
چه کسی می تواند از پیشگیری از بارداری اضطراری استفاده کند؟
هر زن یا دختری در سن باروری ممکن است برای جلوگیری از بارداری ناخواسته به پیشگیری از بارداری اضطراری نیاز داشته باشد. استفاده از پیشگیری از بارداری اضطراری هیچ منع مصرف پزشکی ندارد.
استفاده از پیشگیری از بارداری اضطراری محدودیت سنی ندارد. معیارهای واجد شرایط بودن برای استفاده عمومی از IUD مسی همچنین برای استفاده از IUD مس برای اهداف اضطراری اعمال می شود.
کاربرد روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی چیست؟
پیشگیری از بارداری اورژانسی را می توان در مواردی به دنبال رابطه جنسی استفاده کرد.
- هنگامی که هیچ روش دیگری برای پیشگیری از بارداری استفاده نشده است.
- هنگامی که زن با استفاده از روش موثر پیشگیری از بارداری استفاده نمی کند.
در مواردی که احتمال بارداری وجود دارد، می توان از این روش استفاده کرد، مثلا:
- شکستن کاندوم، لیز خوردن یا استفاده نادرست
- عدم ذوب قرص یا فیلم اسپرم کش قبل از مقاربت
- تاخیر بیش از 7 روز برای پیشگیری از بارداری تزریقی (CIC)
- خارج کردن دستگاه پیشگیری از بارداری داخل رحمی (IUD)
- ترک ناموفق (به عنوان مثال انزال در واژن یا دستگاه تناسلی خارجی)
- بیش از 2 هفته تأخیر برای تزریق فقط پروژسترون نورثیسترون انانتات (NET-EN)
- جدا کردن، شکستن، پارگی، یا برداشتن زودهنگام دیافراگم یا کلاهک دهانه رحم
- بیش از 4 هفته تأخیر برای تزریق فقط پروژسترون استات دپو-مدروکسی پروژسترون (DMPA).
- بیش از ۳ ساعت تاخیر از زمان معمول مصرف قرص فقط پروژسترون (مینی پیل) یا بیش از ۲۷ ساعت پس از قرص قبلی
- بیش از ۱۲ ساعت تأخیر از زمان معمول مصرف قرص حاوی دزوژسترل یا بیش از ۳۶ ساعت پس از قرص قبلی
مصرف قرص اورژانسی تا چه زمانی از بارداری جلوگیری می‌کند؟
- قرص لوونورجسترل، دو عدد یک جا در اولین فرصت؛
- دو قرص HD، عدد در اولين فرصت و دو عدد ١٢ ساعت بعد؛
- چهار قرص LD، عدد در اولين فرصت و چهار عدد ١٢ ساعت بعد؛
- قرص تری‌فازیک، ۴ عدد قرص سفید در اولين فرصت و چهار عدد قرص سفید ١٢ ساعت بعد (قرصهای مرحله‌ی سوم).
روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی
برخی خانمها درموارد رابطه جنسی رضایت بخش ولی محافظت نشده و همچنین موارد تجاوز جنسی ، نیاز به استفاده از روشهای اورژانسی پیدا میکنند.
این روشها در صورتی که بطور صحیح استفاده شوند میزان بارداری ناخواسته را به میزان قابل توجهی کاهش می دهند ولی کارایی 100 درصدی ندارند ( احتمال بارداری را 75 دردصد کاهش می دهند ).
مکانیسم این روشهای اورژانسی مهار یا به تعویق انداختن تخمک گذاری بوده در صورتی که حاملگی از قبل اتفاق افتاده باشد مصرف این قرصها بارداری فعلی را به خطر نمی اندازد. روشهای اورژانسی شامل :
- قرص اورژانسی
- قرص ضد بارداری ترکیبی
- آی یو دی
قرص اورژانسی از روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی
قرص اورژانسی یکی از رایج ترین و پرکاربرد ترین روش جلوگیری اورژانسی است.این قرصها حاوی ترکیبات پروژسترونی بوده و شامل دو قرص0/75 میلی گرمی و یا یک قرص 1/5 میلی گرمی می باشد.
میزان بارداری با قرص اورژانسی ، حدود 1/1 درصد گزارش شده است.هرچه فاصله مصرف قرص اورژانسی با رابطه جنسی کمتر باشد کارایی آن بیشتر است. درصورتی که قرص اورژانسی قبل ازتخمک گذاری مصرف شود بیشترین کارایی را دارد.
نحوه مصرف قرص اورژانسی
بعلت اینکه لوونورژسترول در فاصله 5-3 روز بعد از مقاربت مؤثر است سازمان بهداشت جهانی مصرف این فراورده را بصورت یک عدد قرص 1/5 میلی گرمی در عرض 120 ساعت ( پنج روز) بعد از نزدیکی توصیه کرده است.
در مواردی که از قرص های 0/75 میلی گرمی استفاده شود بایستی اولی در عرض 72 ساعت پس از رابطه جنسی و دومی به فاصله 12 ساعت پس از ان مصرف شود.
عوارض قرص اورژانسی
این قرصها برخلاف قرصهای ترکیبی بسیار بی خطر هستند و عوارض آمبولی و… در انها گزارش نشده وتهوع و استفراغ در مصرف این قرصها بسیار کمتر است.
در صورت مصرف قرص اورژانسی ، پریود بعدی ممکن است به تعویق بیفتد و یا سرموعد باشد .بعلت بی نظمی در سیکل قاعدگی بهتر است از روش قرص اورژانسی بطور مکرر استفاده نشود .
این قرص ها کارایی 100 درصدی در جلوگیری از بارداری ندارند. بهتر است از این روش در صورت اشکال در روش جلوگیری فعلی خود ( مثلا در صورت شک به پارگی کاندوم یا پیشگیری طبیعی نامطمئن ) استفاده کنید.
قرص های ضد بارداری از روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی
قرصهای ضد بارداری ترکیبی ( LD و HD ) ، ترکیب استروژن و پروژسترون دارند و شناخته شده ترین آنها قرص ال دی است. قرصهای ال دی را میتوان بعنوان روش اورژانسی مصرف کرد. همانند قرصهای اورژانسی در صورتی که بلافاصله و یا با کمترین فاصله از نزدیکی مصرف شوند بیشترین اثر را دارند.
4 عدد قرص ال دی در عرض 72 ساعت اول و 12 ساعت بعد هم 4 عدد دیگر مصرف میشود.در صورت استفاده از قرص اچ دی دوز دارو نصف میشود. میزان بارداری با این روش حدود 3/3 درصد گزارش شده است.تهوع استفراغ و عوارض دیگر مانند امبولی و….برخلاف قرص اورژانسی بیشتر است و در برخی افراد هم منع مصرف دارد.
آی یو دی
آی یو دی مسی اگر درعرض 5 روز از رابطه جنسی محافظت نشده در رحم قرار داده شود در پیشگیری از بارداری بسیار کارایی داشته و میزان شکست آن حدود 1 درصد است.مزیتی که دارد این است که در طول 10-5 سال بعدی نیز وسیله مؤثری در پیشگیری از بارداری می باشد.
موفقیت روشهای اورژانسی در پیشگیری از بارداری
روشهای ضد بارداری اورژانسی با مواردی از شکست همراه هستند .حتی در صورتی که به روش صحیح و در زمان مناسب هم استفاده شوند کارایی آنها 100 درصد نیست.
توجه داشته باشید که بیشترین اثر ضد بارداری قرصهای اورژانسی و ترکیبی زمانی است که انها را قبل از زمان تخمک گذاری مصرف کنید.در صورتی که پریود بعدی بیش از 3 هفته به تأخیر بیفتد احتمال بارداری وجود دارد.
توصیه میکنیم حتما قبل از استفاده از این روشها با بهترین پزشکان متخصص زنان مشورت کنید و بهترین روش جلوگیری از بارداری را انتخاب کنید .زیرا بارداری ناخواسته ممکن است عوارض جبران ناپذیری برای شما داشته باشد.
توصیه های WHO برای تهیه پیشگیری از بارداری اضطراری چیست؟
همه زنان و دختران در معرض خطر بارداری ناخواسته حق دسترسی به پیشگیری از بارداری اضطراری را دارند و این روش ها باید به طور معمول در تمام برنامه های ملی تنظیم خانواده گنجانده شود.
علاوه بر این، پیشگیری از بارداری اورژانسی باید در سرویس های مراقبت های بهداشتی برای جمعیتی که در معرض رابطه جنسی محافظت نشده قرار دارند ادغام شود.
عوارض جانبی قرص اورژانسی که معمولاً فقط چند روز طول می کشد
- سردرد
- سرگیجه
- خستگی دائم
- حساسیت به پستان
- خونریزی بین دوره ها
- حالت تهوع یا استفراغ
- خونریزی شدید قاعدگی
- درد یا گرفتگی شکم پایین
برای حداکثر اثربخشی، پیشگیری از بارداری اورژانسی باید در اسرع وقت پس از مقاربت بدون محافظت، و در طی ۱۲۰ ساعت مصرف شود. خانم ها در طول چرخه قاعدگی می توانند قرص های ضد بارداری اورژانسی مصرف کنند.
توصیه‌های استفاده از روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی
- باید قرصها در اولین فاصله‌ی زمانی ممکن پس از تماس جنسی محافظت نشده مصرف شود تا بهترین اثربخشی را داشته باشد.
- بهتر است قرصها با شکم خالی مصرف نشود.
- در صورت استفراغ تا دو ساعت پس از استفاده از روش، خوردن مجدد قرصها ضروری است.
- حداكثر دفعات مجاز استفاده از این روش در هر سیكل قاعدگی یک بار است. تأکید میشود که این روش می‌بایست در حداقل دفعات ممکن در طول دوران باروری هر زن استفاده شود. مجاز بودن مصرف یک بار از این روش در هر دوره‌ی قاعدگی، دلیل تأیید مصرف آن در هر دوره‌ی قاعدگی به عنوان روش پیشگیری از بارداری نیست.
- اثربخشی این روش با استفاده از فنی‌تویين و ریفامپين كاهش پیدا می‌کند. در صورت استفاده‌ی هم‌زمان از این داروها باید مصرف قرص لوونورجسترل به میزان ١٠٠ % (در هر دوز دو عدد) افزایش یابد.
- با توجه به اینكه افزایش تعداد تماس‌های جنسی بدون محافظت، اثربخشی روش را کاهش و احتمال حاملگی را افزایش می‌دهد، یک خانم نباید در صورت داشتن چند تماس جنسی محافظت نشده در طول یک دوره‌ی قاعدگی، چند بار از روش پیشگيری اورژانس از بارداری استفاده نماید.
- این روش می‌تواند باعث تغیير در زمان قاعدگی بعدی شود. معمولاً این تغیيرات كم بوده و قاعدگی چند روز زودتر یا دیرتر اتفاق می‌افتد.
- اگر تأخير قاعدگی بیش از ٧ روز شود، باید احتمال بارداری را در نظر داشت. در این صورت انجام تست بارداری(β-HCG) ضرورت دارد.
