کاخ گلستان یکی از زیباترین و معروف ترین کاخ های ایران که از دوران قاچار به جای مانده است به همراه اطلاعات کامل از این بنای تاریخی را برایتان قرار داده ایم. گروه لنز پارس مگ کلکسیونی از زیباترین عکس های کاخ گلستان را برایتان جمع آوری نموده است.
معرفی کاخ گلستان
کاخ گلستان شامل مجموعهای از بناهای تاریخی در استان تهران میشود که در زمانهای مختلفی ساخته شده است. این کاخ بهلحاظ معماری و ارزش آثار هنری و تاریخیاش، یکی از مهمترین بناهای تاریخی کشور به شمار میرود که در طول سال، شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی است.
كاخ مذکور از بخشهای مختلفی همچون ايوان تخت مرمر، تالار سلام، تالار آينه، تالار سفرهخانه، خلوت كريمخانی، تالار برليان، عمارت بادگير، كاخ شمس العماره، تالار الماس و كاخ ابيض تشکیل میشود.
ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند، قدیمیترین بناهای مجموعه گلستان هستند.
مجموعه فرهنگی و تاریخی گلستان بهغیر از ساختمانهای فوق که ذکر شد، از بخشهای مختلفی نظیر کتابخانه نسخ خطی، مرکز اسناد تصویری، مرکز اسناد خطی، دفتر فنی، امور بینالملل، کتابخانه چاپی، امور فرهنگی، امور معرفی، واحد کودک و نوجوان، واحد دفتر حقوقی تشکیل میشود.
جاهای دیدنی متعددی در اطراف کاخ گلستان وجود دارد که از آن جمله میتوان به بازار تهران، قهوهخانه حاج علی درویش، سبزه میدان، خیابان ناصرخسرو، سرای روشن، کوچه مروی و دارالفنون اشاره کرد.
تاریخچه کاخ گلستان
بر اساس اسناد و مدارک و همین طور سفرنامه پيترو دلاواله، تاريخچه كاخ گلستان را به دوران شاه عباس صفوی نسبت میدهند؛ هرچند مهمترین دوره تاریخی این کاخ به عصر آقا محمد خان قاجار مربوط میشود.
وی پس از غلبه بر لطفعلی خان زند، در سال ۱۲۱۰ هجری قمری تاجگذاری و تهران را بهعنوان پایتخت انتخاب کرد که همین موضوع اهمیتی دوچندان به ارگ سلطنتی گلستان داد.
ناصرالدین شاه قاجار نیز در این کاخ تاجگذاری کرد و اولین پادشاه ایران بود که سفری به اروپا داشت. همین امر باعث شد کاخ گلستان تحتتاثیر معماری اروپایی دستخوش تغییرات زیادی شود و شکل متفاوتی به خود بگیرد.
در زمان قاجار، این مجموعه بهعنوان محلی برای حکمرانی و اقامتگاه سلطنتی و همین طور تعلیم هنرمندان و معماران بود و از همین رو کاخ یادشده در قرن ۱۹ مرکز مهمی برای تولید هنر محسوب میشد.
در زمان حکومت مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمد شاه قاجار هیچ تغییر خاصی در این ارگ سلطنتی اتفاق نیفتاد؛ اما اهمیت این دوره بهدلیل رخدادهای تاریخی مهمی همچون انقلاب مشروطه و تاثیرات آن است.
کاخ گلستان در عصر پهلوی اول و پهلوی دوم نیز تغییراتی را به خود دید.
مساحت کاخ گلستان
کاخ گلستان از معروفترین دیدنی های پایتخت است که قدمت آن به دههها قبل از دوران قاجار برمیگردد و بیش از ۴۴۰ سال تاریخ را در خود جای داده است.
در حال حاضر مساحت کاخ گلستان به ۴٫۵ هکتار میرسد که بهاندازه یکدهم وسعت اولیهاش است؛ جایی که محل سکونت پادشاهانی همچون آقا محمدخان، فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و احمدشاه قاجار بوده است.
کاخ گلستان کجاست؟
کاخ گلستان در تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ قرار دارد.
استفاده از مترو، بهترین راه دسترسی به کاخ گلستان است که برای این منظور باید در ایستگاه پانزده خرداد در خط یک مترو پیاده شوید و در ادامه بهسمت شرق حرکت کنید تا حدودا پس از پنج دقیقه پیادهروی به میدان پانزده خرداد (میدان ارگ سابق) برسید و از طریق خیابان داور به ضلع شمالی این میدان بروید که ورودی کاخ گلستان در آنجا قرار دارد.
امکانات کاخ گلستان
این مجموعه تاریخی و ارزشمند دارای برخی امکانات جهت رفاه علاقمندانی است که از این مجموعه دیدن می کنند. در کاخ گلستان شا می توانید علاوه بر استفاده از سرویس های بهداشتی و نمازخانه به چایخانه کاخ نیز بروید.
در واقع چایخانه کاخ گلستان بخشی است که شما در هنگام بازدید از این مجموعه می توانید برای استراحت و نوشیدن چایی یا غذا در این مکان بی نظیر به آنجا بروید و مدت زمانی را در آنجا بگذارنید.
هم چنین در کاخ گلستان غرفه های عکاسی وجود دارند که شما می توانید با پوشیدن لباس های قاجاری در این غرفه ها به ثبت عکس های یادگاری بپردازید.
بخش های مختلف کاخ گلستان
همان طور که ممکن است بدانید که این کاخ از بخش های مختلفی تشکیل شده است که هرکدام از آنها با تلفیق معماری ایرانی و اروپایی به زیبایی هرچه تمام تر تزئین شده.
این کاخ در طی دوره های مختلف تاریخی دچار تغییرات بسیار شده و بنا های به آن افزاوده شده که در ادامه به بررسی هر یک از این بنا های تاریخی می پردازیم.
از جمله بخش های مختلف این بنای تاریخی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
شمس العماره
از جمله مهم ترین و جذاب ترین بخش های کاخ گلستان عمارت شمس العماره است که یکی از مشخصه های زیبایی است این مجموعه محسوب می شود و در گذشته این عمارت به مانند برج میلاد نماد پایتخت محسوب می شد.
در واقع دستور ساخت این عمارت از آنجایی آمد که ناصر الدین شاه در سفرش به اروپا بسیار مجذوب آسمان خراش های اروپایی شد از همین رو دستور ساخت این بنای خارق العاده را داد تا بتواند به همراه سوگلی هایش به تماشای چشم انداز زیبای تهران و اطرافش به بالای آن برود.
این بنا در سال 1284 در پنج طبقه و با ارتفاع 35 متری ساخته شد که در زمان خودش این بنا یکی از بلند ترین ساختمان های آن دوره بود.
خوب است بدانید که در آن زمان استفاده از فلز در ساخت بنا ها رواج نداشت و برای اولین بار در ساخت شمس العماره از فلز استفاده شد و این مسئله موجب تحولی بزرگ در صنعت معماری و ساختمان سازی ایران شد.
همچنین این بنا علاوه نمای باشکوه و خارق العاده ای که دارد، در معماری داخلی آن تزئیناتی چون آینه کاری، گچ بری و نقاسی های حیرت انگیزی به کار رفته است و زیبایی این بنای تاریخی را دو چندان کرده.
ایوان تخت مرمر
از جمله قدیمی ترین بناهای تاریخی تاریخی این مجموعه می توان به ایوان تخت مرمر یا ایوان دارالاماره یا دیوانخانه اشاره نمود.
این بنا یکی از بناهایی است که در زمان کریم زند ساخته شده و در آن از تزئیناتی چون گچ بری، خاتم کاری ، سنگ تراشی، منبت، آینه کاری استفاده شده و جلوه ای بی نظیر به این بنای تاریخی بخشیده.
از جمله زیبا ترین بخس های این ایوان می توان به تخت مرمری که به دستور فتحعلی شاه در سال 1221 ساخته شد اشاره کرد. در واقع فتحعلی شاه به تعدادی از سنگ تراشان دستور ساخت تختی از سنگ مرمر زرد یزد را داد که این تخت از 65 قطعه مرمر بزرگ و کوچک تشکیل شده و طراحی آن به شکل تخت حضرت سلیمان است.
هم چنین بر روی این تخت ابیاتی از ملک الشعرا که در ستایش فتحعلی شاه گفته، بر روی این تخت مرمر حجاری شده است. از جمله رویداد های تاریخی که در این ایوان و بر روی تخت مرمر رخ داده است می توان به تاج گذری احمدشاه اشاره نمود.
محوطه کاخ گلستان
علاوه بر بناهای جذاب و دیدنی که در این مجموعه وجود دارد،محوطه کاخ گلستان نیز جلوه ای خیره کننده دارد و می توان ساعت ها در آن قدم زد و عکس های زیبا در آن گرفت.
در این محوطه می توان درختانی زیبا، استخر، فواره و کاشی کاری های رنگارنگی دیده می شوند و چشم اندازی زیبا ایجاد کرده اند.
کاخ اختصاصی
هم چنین کاخ گلستان دارای کاخ اختصاصی است و این کاخ اختصاصی از بخش های چون تالارهای سلام، عاج، آینه، ظروف و برلیان تشکیل شده است که در ادامه به بررسی این تالار ها می پردازیم.
تالار سلام
تالار سلام یکی از بخش های کاخ اختصاصی است که در ضلع شمال غربی کاخ گلستان واقع شده و به اتاق موزه با تالار تاج گذاری نیز شناخته می شود.
در واقع ناصر الدین شاه پس از سفر به کشور های غربی و بازید از موزه های غربی تصمیم به ساخت موزه ای مشابه با موزه های اروپایی در این ارگ سلطنتی گرفت.
از همین رو دستور ساخت تالار سلام جهت ساخت موزه را داد. ساخت این موزه در سال 1293 هجری قمری پایان یافت اما کار نصب تابلو ها و دکوراسیون این موزه تا سال 1296 ادامه یافت.
گفته می شود که ناصر الدین شاه در طراحی این موزه زیبا مشارکت داشته. خوب است بدانید که به دلیل برگزاری مراسمی به نام مراسم سلام در این تالار، از این موزه با نام سلام یاد می شود و از مهم ترین رویداد های این تالار می توان به مراسم تاجگذاری شاهان پهلوی در این تالار اشاره نمود که از همین رو این تالار به عنوان تالار تاجگذاری شناخته می شود.
موزه مخصوص
هم چنین از دیگر بخش ها و موزه های این مجموعه می توان به موزه مخصوص اشاره نمود که در این موزه می توانید اشیایی نفیس که از شاهان قاجار به جا مانده اشاره نمود.
لازم است بدانید که اشیای که در این موزه نگهداری می شوند در گذشته در اتاق موزه ناصرالدین شاه نگهداری می شدند. این اشیا از گذشته های دور به قاجاریان رسیده بود یا هدیه ای سایر پادشاهان بود که امروزه در این موزه نگهداری می شوند.
موزه نگارخانه
از دیگر بخش های تالار سلام می توان به موزه نگارخانه اشاره کرد که این موزه از تابلو های نقاسی ایرانی که در دوره قاجار کشیده شده اند تشکیل شده است.
این موزه شامل دو بخش اس که در بخش جنوبی آن می توانید پرده های نقاشی دوران قاجار را تماشا کنید که این نقاشی ها اغلب آثار هنرمندانی چون میرزا بابا نقاشباشی، اسماعیل جلالیر و… هستند.
در بخش شمالی این موزه نیز می توان آثار دیگر نقاشان دوره قاجار را مشاهد نمود و از این نقاشی های بی نظیر لذت برد.
تالار آینه
یکی از مشهور ترین تالار های کاخ گلستان که در کنار تالار سلام قرار دارد، می توان به تالار آینه ها اشاره نمود که این تالار یکی از باشکوه ترین و زیبا ترین بخش های این مجموعه محسوب می شود.
از جمله دلایل شهرت هم چنین خوب است بدانید که از جمله اصلی ترین دلایل شهرت این تالار به نقاشی بسیار معروف کمال الملک از این تالار و ناضر الدین شاه، باز می گردد که تکمیل این نقاشی حدود 5 سال به طول انجامید.
این هنرمندان به قدری باشکوه این نقاشی را کشیده که در نقاشی تالار بسیار بزرگتر از واقعیت به نظر می رسد و این مسئله نشان دهنده هنر خارق العاده ایشان است.
تالار عاج
تالار عاج نیز از دیگر بنا های باشکوهی است که در این مجموعه وجود دارد اما باید بدانید که تاریخ دقیقی درباره زمان ساخت این بنا وجود ندارد و به طور تقریبی و طبق شواهد، گفته می شود که این تالار پیش از تالار آینه و تالار سلام ساخته شده است.
تالار عاج یکی دیگر از بناهای باشکوه گلستان است و با اینکه تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست؛ بر اساس شواهد، قبل از تالار سلام و تالار آینه ساخته شده است.
از جمله موارد زیبایی که در این تالار بسیار نظر افراد را به خود جلب می کند می توان به تابلو های آبرنگ محمود خان ملک اشعرا که در سال 1286 از نمای بیرونی تالار کشیده شده است اشاره نمود. که طبق این نقاشی ها این تالار در گذشته دارای سه ارسی بزرگ، ایوانی با 6 ستون و یک راه پله بوده.
علت نام گذاری این تالار به دو عاج بزرگ فیل در این تالار باز می گردد که می توان در این آن مشاهده نمود. اما برخی نیز می گویند که از آنجایی که این تالار در گذشته محلی برای صرف غذا بوده و نام اصلی آن به زبان ترکی « آج » به معنی گرسنه است.
تالار ظروف
تالار ظروف نیز از دیگر تالار های مجموعه گلستان است که در سال 1344 این تالار بر روی بقایای سازه ای از عهد قاجار ساخته شده و همان طور که از نامش پیداس در این موزه ظروفی نفیسی همچون سرویس چینی مربوط به جنگ ناپلئون بناپارت، سرویس جواهرنشان اهدایی ملکه ویکتوریا، سرویس اهدایی الکساندر سوم، سرویس اهدایی نیکلای اول امپراتور روسیه نگهداری می شود که بازدید از این آثار و هدایای نفیس خالی از لطف نیست.
تالار برلیان
از دیگر تالار ها معروف و مشهور کاخ گلستان، تالار برلیان است که این تالار بی نظیر از اتاق های آینه کاری شده و چلچراغ تشکیل شده و جلوه ای حیرت انگیز و بی نظیری دارد، از همین این تالار زیبا ترین و با شکوه ترین تالار در کاخ گلستان محسوب می شود.
خوب است بدانید که این بنا به دلیل فرسودگی در عصر ناصرالدین شاه دچار تخریب شود و از همین رو تالار برلیان ساخته شد. علاوه بر بر آن در دوره مظفر الدین شاه این بنا علاوه بر مرمت دچار تغییراتی شد و تزئیناتی به آن اضافه شد که این مسئله به زیبایی این تالار افزود و این تالار و بنای تاریخی را دیدنی تر کرد.
در گذشته و در زمان ناصر الدین شاه از تالار برلیان جهت نگهداری هدایای نفیس پادشاهان خارجی استفاده می شد و هم چنین در عصر پهلوی این مکان محلی برای برگزاری مهمانی های رسمی بود.
خلوت کریمخانی
در قسمت شمال غربی کاخ گلستان بنایی سرپوشیده به شکل ایوان سه دهنه و ستون دار وجود دارد که با نام خلوت کریمخانی شناخته می شود و در حوضی زیبا در وسط آن دیده می شود که جلوه ای ویژه به این بنا بخشیده است.
خوب است بدانید به دلیل اتفاقاتی که در دوران آقا محمدخان قاجار در این بنا افتاده است، این بنا بسیار مورد اهمیت قرار دارد. در آن دوره محمد خان قاجار بقایای جسد کریم خان را از شیراز به این محل منتقل کرد تا در هنگام گذر از این مکان، محل دفن کریم خان را لگدکوب کند.
اما سر انجام در دوره پهلوی جسد و استخوان های باقی مانده ایشان به قم منتقل شد. در دوران ناصر الدین شاه این بنا محوطه کوچکی بود که پادشاه برای استراحت به آن مکان می رفت.
هم چنین از دیگر آثار با ارزشی که در این بنا دیده می شود می توان به سنگ مزار ناصر الدین شاه که پس از اتقلاب اسلامی به کاخ گلستان و خلوت کریم خان منتقل شد که بر روی این سنگ مزار تصویری از ناصر الدین شاه نقش بسته است.
از دیگر مواردی که در خلوت کریم خانی دیده می شود می توان به تخت مرمرین فتحعلی شاه اشاره نمود که این تخت در دوره پهلوی دوم به خلوت کریمخانی انتقال پیدا کرد.
از جمله مواردی که باید بدانید که برای بازدید از این مکان لازم به نیاز به تهیه بلیط ندارید و بازید از آن رایگان است.